Uitgelicht: Geweld in de samenleving, geweld tegen de politie

Geweld is al een paar jaar in het nieuws in de hoofdstad, maar ook daarbuiten. Toch wordt er weinig aan gedaan, al wordt er na ieder incident wel steeds van alles beloofd. Veruit de meeste geweldsdelicten worden zelfs domweg niet bestraft. De oorzaak van geweld in grote steden is overigens vaak trivialer dan je zou denken, blijkt uit de rellen die vorig jaar Londen teisterden.

Eerst het goede nieuws. Er komen 250 agenten bij in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Brussel wordt bevoegd voor veiligheid, zo was de afspraak in het institutionele akkoord dat bij de regeringsonderhandelingen, nu bijna een jaar geleden, uit de bus kwam. Het Gewest zal die bevoegdheden - alsook de bijbehorende 30 miljoen euro jaarlijks voor veiligheid - gebruiken om zelf agenten te rekruteren, en om een eigen veiligheidsbeleid uit te tekenen.

Dan het minder goede nieuws. Hoewel het vooruitgang is dat het Gewest bevoegdheden heeft overgenomen van het federale niveau - de rekrutering van agenten - komt er geen gewestelijke politie, nochtans een droom van Brussels minister-president Charles Picqué (PS). Daarvoor zou immers de grondwet moeten worden gewijzigd, en dat kon niet tijdens de institutionele hervormingen, geleid door partijen die met wisselend succes uit de (ongrondwettelijke) federale verkiezingen van 2010 kwamen.

Geen gewestelijke politie, maar wel een gewestelijk veiligheidsplan dus, waarvan concreet alleen bekend is dat het het gewestelijke veiligheidsbeleid zal 'coördineren'. Veel meer concreets is er niet. Het zogenaamde Brusselse observatorium voor veiligheid en preventie, dat in 2010 werd opgericht en dat het veiligheidsbeleid moet ondersteunen, moet de nodige beleidsplannen nog publiceren.

Nulbestraffing
Slecht nieuws is ook dat in het oude gerechtelijke arrondissement Brussel 80 procent van alle delicten niet vervolgd wordt, en 80 procent van alle geweldsdelicten evenmin. In het licht van die vreselijke cijfers verklaarde de Gentse criminoloog Paul Ponsaers in april dat het niet voldoende is om na incidenten in Brussel telkens "een nieuw blik agenten open te trekken" zolang dáár niets aan wordt gedaan. "Straf lichte misdrijven licht en zware zwaar. Maar straf," aldus Ponsaers.

Incidenten waren er opnieuw vorige week, in Vilvoorde, dat zowel morfologisch als maatschappelijk meer en meer Brussel wordt, en ook in Anderlecht. In beide gevallen zochten allochtone jongeren bewust de confrontatie met de politie. In Anderlecht werd de politie zelfs in een val gelokt. Zowel in Vilvoorde als in Anderlecht was het de bedoeling van deze jongeren de politie klein te krijgen met brandbommen. En hoewel het Brusselse parket bezweert dat het zulk geweld ernstig neemt, beslist de onderzoeksrechter autonoom over elk delict. "En die kan er een andere mening op nahouden", klinkt het in Het Laatste Nieuws. In
Vilvoorde werden de geweldplegers na verhoor vrijgelaten. Straf volgt misschien.

Geweld wordt endemisch in deze samenleving. Verbaal geweld, zo bleek uit de nasleep van de antiseksismereportage Femme de la rue, wordt binnenkort wél bestraft. Met een administratieve sanctie, wat in sommige kringen het nieuwe rechtshandhavingsmodel lijkt te zijn.

Waar fysiek geweld wél wordt bestraft is in Londen. Het is exact een jaar geleden dat de Britse hoofdstad, in vele opzichten een voorbeeld van een moderne 21ste-eeuwse stad, geteisterd werd door hardnekkige rellen. De Britse krant The Guardian en de prestigieuze universiteit London School of Economics besteedden een grondige studie aan die rellen, compleet met interviews met relschoppers, die van gemengde origine waren, maar meestal als kenmerk hadden of werkloos of student te zijn. Hoewel die rellen te maken hadden met de sociaal-economische achtergrond van heel wat relschoppers, gaven de meesten aan dat ze het hoofdzakelijk uit verveling of opportunisme deden. Of hoe één onder hen het omschrijft: "Wij zijn met meer dan de politie, dus het kan." Of een ander: "Voor het eerst in mijn leven voelde ik me machtig." Of gewoon: "Let's cause fucking chaos, let's cause a riot."

Die studie bracht ook aan het licht dat de politie gehaat wordt omdat ze er is en haar werk doet.