Uitgelicht: een gevecht tegen jihadi’s en complotten

De poging tot een aanslag die vorige week in Verviers werd beraamd, zou een Molenbeekse angel hebben. Zou, want er circuleert veel informatie. Naast het gevecht tegen internationaal jihadisme is het gevecht tegen foutieve informatie minstens even belangrijk.

V orige week donderdag, de vroege avond. Uit het stadje Verviers in de provincie Luik komen berichten dat twee vermeende jihadi’s doodgeschoten zijn door de politie, en een derde aangehouden. De drie zouden een aanslag in België beraamd hebben die “nog maar een kwestie van uren was.” Die aanslag zou zich tegen de politie of de magistratuur gericht hebben. Politie- en inlichtingendiensten krijgen van politici en van een deel van de bevolking veel lof voor hun optreden.

Gaandeweg begint het door te schemeren dat enkele verdachten een Molenbeekse connectie hebben. Zouden hebben. Het ‘brein’ achter de aanslagen, A.A., zou uit Molenbeek komen en in Griekenland voortvluchtig zijn. De verdachte zou in januari vorig jaar in Syrië gaan vechten zijn voor Islamitische Staat, en zou zijn minderjarige broertje hebben meegenomen. In oktober kwamen er berichten dat A.A. gedood zou zijn. Eerder dook er op het internet een filmpje op waarin de verdachte gefilmd werd terwijl hij een auto bestuurde die verminkte lijken voortsleepte.
Maar A.A. dook enkele dagen geleden dus plots op in Griekenland, en zou vandaar via de gevangenis in Lantin, in ons land, het complot tegen de politie of de magistratuur beraamd hebben. Hij blijft bij het ter perse gaan voortvluchtig.

Over de identiteit van de neergeschoten ‘jihadi’s’ is geen duidelijkheid. De gearresteerde, M.E.B., komt uit Molenbeek, dat is zeker. Volgens het parket zijn er aanwijzingen dat E.B. mee in het complot zat. Hijzelf ontkent dat, en zegt louter aanwezig te zijn geweest in het jihadi-schuilhuis in Verviers om joints te roken.

In Molenbeek zijn er heel wat die alleszins niet geloven dat E.B. geradicaliseerd is. Volgens een bron die we konden spreken, en die Molenbeek zeer goed kent, is dat zelfs absolute nonsens. “E.B. is een bewakingsagent die in Verviers werkt. Hier in Molenbeek is hij een figuur waar jongeren naar opkijken, en hij geeft hier het goede voorbeeld. Hij is geen radicaal, integendeel, maar een rustige jongen.”

Ook het officiële verhaal dat de jihadi’s in Verviers begonnen met op de politiediensten te schieten, spreekt onze bron tegen. “E.B. zegt dat de politie al schietend is binnengevallen. Ik geloof hem. Je kan je de vraag stellen waarom de politie op die manier jihadi’s aanpakt.”

‘Een recent fenomeen’
Natuurlijk kan niet ontkend worden dat er in Sint-Jans-Molenbeek veel beweegt. De gemeente aan de kanaalzone kampt met heel wat Syriëstrijders, dertig in totaal, waarvan er twintig nog in Syrië zitten en tien thuis zijn. Zij zijn geen onderwerp van een gerechtelijk onderzoek, maar worden wel opgevolgd door gemeentediensten. Dat wil zeggen dat zij geradicaliseerd zijn, maar geen direct gevaar inhouden voor de samenleving.

De radicalisering is een recent fenomeen waarmee het gemeentebestuur alleszins moeite heeft. “Drie jaar geleden kenden we het probleem niet,” zegt Mustafa Er, de woordvoerder van de gemeente. “We proberen de situatie op te volgen door veel mensen de straat op te laten gaan om signalen op te vangen. Na de aanslagen in Parijs merkten we bijvoorbeeld dat er vooral onder jonge mensen veel twijfel was of ze alles moesten geloven wat in de media kwam. We weten dat er veel complottheorieën de ronde doen over de recente terreurfeiten. Daarom vinden we het uiterst belangrijk dat de federale regering in haar twaalf werkpunten tegen radicalisering expliciet deze theorieën wil tegengaan.”

De vraag daarbij is of er direct veel te doen valt tegen complottheorieën. Los van de jihadistische radicalisering is er een schemerzone op het internet die heel wat jongeren aanzet om vragen te stellen bij de recente gebeurtenissen. Dat is natuurlijk niet fout, maar daar stopt het in vele gevallen niet bij. Grosso modo vallen er twee soorten complottheorieën te onderscheiden: diegene die zegt dat de strijd in Syrië een verdeel- en heerspolitiek is van Israël om de Arabische wereld zwak te maken, en dan de theorie die zegt dat de aanslagen in de Westerse wereld gepleegd werden in opdracht van Westerse regeringen om islamofobie aan te wakkeren. Er bestaan variaties en mengvormen.

In beide gevallen worden de media gezien als deel van het complot, en ook als een monolithisch blok dat ‘niet de juiste vragen stelt.’ In een wereld van het internet, waar snelheid en (foute) informatie primeert, hoeft het eigenlijk niet te verbazen dat heel wat (Brusselse) jongeren radicaliseren.