Over homoseksualiteit en etnie: 'Er zijn nog problemen'

Cijfers over seksuele migratie zijn er niet in ons land. De enige cijfers voorhanden zijn het aantal asielaanvragen op basis van seksuele oriëntatie. Dat is de afgelopen jaren verdrievoudigd. Wij vroegen tekst en uitleg aan antropoloog dr. Wim Peumans (KU Leuven), die onderzoek doet naar homoseksualiteit en etniciteit.

Terwijl asielaanvragen omwille van seksuele oriëntatie in 2009 slechts 6,4 procent van het totaal aantal gendergerelateerde aanvragen bedroeg, was dat in 2012 al 17,2 of bijna een vijfde van alle aanvragen. Eén op vijf holebi -en transgenderasielzoekers kreeg asiel. De top vijf landen van herkomst in 2012 waren Senegal, Kameroen, Guinnee-Bissau, Mauretanië en Tanzania.

Is de beleving van homoseksualiteit verschillend volgens de etnische achtergrond?
Wim Peumans: “Er zijn absoluut verschillen. Als je bijvoorbeeld van Chinese afkomst bent, speelt religie vaak geen rol en is enkel het familievraagstuk het meest prangend. Zou ik het vertellen? En hoe zullen ze reageren? Dat soort vragen.”
“Terwijl voor mensen van Marokkaanse of Turkse afkomst bijvoorbeeld niet enkel het familievraagstuk speelt, maar ook religie: allemaal goed en wel als de familie er mee om kan, maar wat met God?”

Ons interview met imam Ludovic-Mohamed Zahed laat een hier onbekend fenomeen zien. Of klopt dit niet?
Peumans: “Een moslim die homo is en getrouwd is of samenwoont met een man, is geen uitzondering. Zo ben ik er een aantal tegengekomen tijdens mijn onderzoek. Een moskee specifiek gericht op holebi’s en transgenders is daarentegen een fenomeen dat we niet kennen in België. Naast Frankrijk hebben ook Zuid-Afrika en de Verenigde Staten een ‘gay imam’. In België is er wel zeker een hele beweging die tracht te streven naar verzoening tussen religie en holebiseksualiteit/transgenderisme. Denk hierbij vooral aan de Brusselse organisatie Merhaba.”
“Het gaat niet enkel om moslims, maar er bestaan ook organisaties voor christenen: de voorzitter van African Pride vertelde me dat hun leden, vaak van Subsaharaanse afkomst, ook worstelen met hoe seksualiteit en - christelijke - religie te verzoenen.”

België is wettelijk-ethisch een progressief land: homohuwelijk, abortus, euthanasie zijn legaal. Migranten en zeker de moslims zijn eerder conservatief. In welke mate klopt de tweedeling tussen de conservatieve moslims en de verlichte westerlingen?
Peumans: “Er is een hele vooruitgang geboekt wat de wettelijke status van holebi’s en transgenders betreft. En hoewel een coming-out nog steeds moeilijk en stresserend is, is de drempel verlaagd. Het is oké om jezelf te outen als holebi, net zoals iemand zich identificeert als Belg, Vlaming, man, vrouw, zwart, blank. Met het proclameren van een identiteit heeft men weinig moeite. Maar de aanvaarding van holebiseksualiteit gebeurt onder zekere voorwaarden. Men moet conformeren aan heersende gendernormen. Met andere woorden: normaal is gelijk aan hetero. Biseksuele en lesbische jongeren zijn kwetsbaar en hebben meer kans op depressie en zelfdoding, net als transgenders.”

“Ik denk dat gender en seksualiteit vaak belangrijke en uitgesproken thema’s zijn waarrond etnische én meerderheidsgroepen hun verschillen en gelijkenissen uitdrukken. Kledingvoorschriften en overgangsrituelen zoals besnijdenis, om er maar twee te noemen, zijn gemeenschapsvormend. Holebiseksualiteit en het al dan niet aanvaarden daarvan is een nieuwe factor. Wat men echter soms kan observeren is wat men in onderzoeksliteratuur ‘homonationalisme’ noemt, waarbij de rechten van holebi’s en transgender gebruikt of misbruikt worden tot politieke doeleinden om bepaalde groepen uit te sluiten. We moeten natuurlijk niet ontkennen dat er nog grote problemen zijn in de aanvaarding of het zelfs bespreekbaar maken van het thema binnen etnische minderheden. Maar aan de andere kant werkt het opdrijven van deze tweedeling contraproductief voor de situatie van holebi’s en transgenders uit etnische minderheden.”