MIVB-preventieagenten vertellen over hun werk

In 2006, na een zoveelste aanval op een chauffeur, gevolgd door een zoveelste staking, zette de MIVB preventieagenten in. Stéphane Van Bol, student aan de Erasmushogeschool, ging voor zijn cursus Journalistiek praten met enkele preventieagenten over hun dagelijkse werk. Dat dat werk ook gevaarlijke kanten heeft, bleek afgelopen week. Bij een hoogoplopende ruzie tussen een bestuurder en een passagier in het metrostation Koning Boudewijn, maandagavond, deelde een preventieagent in de klappen. Het leidde dinsdag tot een algemene staking.

H oewel het inzetten van de preventieagenten vanaf 2006 in eerste instantie niet klantgericht, maar personeelsgericht was bedoeld, bleek al snel dat ook de reizigers van de openbaarvervoersmaatschappij zich veiliger voelden.

Agent Simba (30) werkt in het metrostation Naamsepoort. Hij vindt zijn taak als preventieagent heel belangrijk en, vooral, nuttig. "Ons doel is het onveiligheidsgevoel wegwerken. Onze taak is de reizigers helpen, door bijvoorbeeld de weg te wijzen, te helpen wanneer ze iets verloren hebben, tussenbeide te komen als ze aangevallen worden,..."

Simba komt ze vaak tegen: dronkaards die liggen te slapen op bankjes of gevaarlijk staan te wiebelen op de rand van het perron. Maar de laatste tijd ligt de focus ergens anders: bij de nieuwe toegangspoortjes tot de metrostations. "De mensen hebben problemen met de poortjes. Ze weten niet hoe ze te openen; of soms gaan de deurtjes gewoon niet open, en dan zijn wij er om te helpen."
Tijdens zijn werkuren stuit Simba vaak op ontevreden reizigers. Maar daar kan hij mee om. "Ik weet dat mensen die komen klagen, klagen over de MIVB als instelling en via mij hun frustraties uiten. Ik neem dat niet persoonlijk, anders zou ik niet kunnen slapen. Maar ik hou van mijn werk, ik hou van het contact met de mensen en ik vind het heerlijk om hen te kunnen helpen."

Grappig of gruwelijk
Daniel werkt al 33 jaar als bustechnicus. Hij herstelt de boordcomputers van bussen en krijgt zo de camerabeelden te zien. "Je ziet er hallucinante dingen, soms grappig, maar vaak gruwelijk," vertelt hij.

"Wat we het vaakst zien, zijn aanrandingen op buschauffeurs. Reizigers die niet blij zijn en de bestuurder dan maar - letterlijk - in elkaar slaan. Ik zag eens een chauffeur die uit zijn bus werd getrokken door het kleine zijraampje aan de linkerkant van het stuur. Weet je wel hoe klein dat raampje is?"

Daniel heeft ook wandaden op klanten gezien. Zakkenrollers, sacjackers, jongeren die anderen aanvallen voor hun gsm - ze passeren allemaal de revue. "Reizigers die door de bus vliegen of neervallen omdat die veel te snel rijdt, zien we ook vaak. Er zijn al veel buschauffeurs zwaar op de vingers getikt."

Doodsbedreigingen
Preventieagenten ondergaan zelf de problemen die zij moesten bestrijden, en soms gaat dat ver. Kijk maar naar wat er maandag gebeurde toen de gemoederen verhitten en een preventieagent tussenbeide wilde komen. Preventieagent Abdel (27) vertelt dat hij eens op het punt stond ermee te kappen nadat hij een moordlustige klant tegen het lijf was gelopen.

Abdel deed zijn ronde met twee andere agenten, alles leek normaal tot hij een reiziger zag die een sigaret zat te roken. "Ik vroeg hem beleefd om zijn sigaret te doven. De man werd onmiddellijk agressief en wou me te lijf gaan. Ik weet dat ik geen geweld mag gebruiken en heb dat ook niet gedaan. Maar de man werd zo woest dat een collega hem moest tegenhouden. De man begon te dreigen en zei dat hij mijn vel wou."

"Ondertussen was het securityteam er al bijgehaald. Toen de man uit het station werd gezet, riep hij dat hij zou terugkomen om me af te maken. Ik was doodsbang. Het heeft weken geduurd voor ik opnieuw ben gaan werken, en zelfs maanden voordat ik opnieuw in dat metrostation durfde te gaan."

Toen Abdel opnieuw aan het werk ging, heeft de MIVB hem - uit voorzorg - in andere stations ingezet.

Naar de psychiater
Robert Segers is chef Operationele Zone binnen de MIVB. Hij is de directe baas van de preventieagenten. Dat houdt in dat hij zijn agenten controleert en opvolgt, zowel tijdens als na het werk.

"Als chef zijn wij een luisterend oor voor onze agenten. Wanneer ze het moeilijk hebben en het even niet meer zien zitten, dan spreken we hen moed in. Maar soms is het zo erg dat een agent niet meer het terrein op durft. Dan verwijzen we hem door naar een sociaal werker of soms zelf naar een psychiater. U moet weten dat preventieagenten het psychologisch heel zwaar hebben. Ze worden elke dag met problemen en geweld geconfronteerd - dat is niet gemakkelijk om te verwerken. Uitgescholden en zelfs bedreigd worden is dagelijkse kost voor hen," vertelt Segers.

Allochtonen troef
Preventieagent word je dan ook niet zomaar. De selectiecriteria zijn heel streng: van de dertig mensen die zich aanbieden, worden er maar vier geselecteerd.

Na de selectie volgt een opleiding van tien dagen, waar de toekomstige agenten leren hoe ze moeten reageren op verschillende situaties. Nadien worden de nieuwe agenten toegevoegd aan het preventieteam. Dat bestaat uit ex-werklozen en oud-chauffeurs, de Juniors en de Seniors. De Juniors zijn laaggeschoolde jongeren tussen 18 en 25 jaar, die een jaar werkloos waren. Op die manier draagt ook de MIVB haar steentje bij om de torenhoge Brusselse werkloosheid te verkleinen.

Dat verklaart ook voor een stuk waarom zoveel preventieagenten van allochtone origine zijn. Volgens Segers is dat een enorme troef voor de MIVB: "We moeten toegeven dat de meeste delinquenten op het MIVB-net van allochtone origine zijn. Dat de preventieagenten ook van allochtone afkomst zijn, helpt in de communicatie tussen de twee 'kampen'."

"Het enige wapen van een agent is zijn tong, en vaak is een interventie niet nodig, omdat een agent met een simpele babbel een boefje van zijn wandaden kan afhouden. In de allochtone gemeenschap is de vaderfiguur machtig, en daarom staat de MIVB sterk met haar allochtone preventieagenten. Het is een feit dat alles veel vlotter verloopt wanneer allochtone delinquen­ten worden aangesproken door allochtone agenten. Dit is een echte troef."
------------------------

Auteur Stéphane Van Bol is derdejaarsstudent Journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel