De kaart (2): waar vreemdelingen thuis zijn

Noord-Afrikanen bij het Weststation, Turken langs de Haachtsesteenweg, Afrikanen in Kuregem en Fransen in Diesdelle. De wijkmonitor van het BISA toont ons in welke wijken de belangrijkse Brusselse gemeenschappen het best vertegenwoordigd zijn. De Europese expats bestrijken een steeds groter gebied.

De Europawijk is weinig verrassend de meest internationale van de stad met meer dan 60 procent vreemde nationaliteiten. In grote mate gaat het om mensen uit lidstaten van de Europese Unie (goed 50 procent van de inwoners). Verder tellen ook de wijk van de Squares, Matonge en de buurt rond het Kasteleinsplein meer dan 55 procent buitenlanders. Vreemde nationaliteiten vormen ook de meerderheid in andere wijken langs de Louizalaan en het noordoosten van de Vijfhoek.

"Onderzoek heeft aangetoond dat de meeste expats zich eerst vestigen in de Europawijk, dichtbij hun werkplek", zegt historicus Hans Vandecandelaere, auteur van In Brussel - Een reis door de wereld. "In een tweede fase gaan ze uitwaaieren naar Etterbeek, Elsene en delen van Brussel. Als er dan kinderen komen trekken ze verder naar Ukkel, de Woluwes en ook de Rand."

De Fransen, de grootste minderheid in Brussel, vormen een interessante case. Onze zuiderburen strijken traditioneel neer in Elsene en Ukkel. In de wijk Diesdelle loopt hun aandeel in de bevolking op tot 18 procent. Rond het Kasteleinsplein en de Lepoutrelaan is dat respectievelijk 16 en 15 procent.

De hoge percentages in het zuiden van Ukkel zijn onder meer te verklaren door de locatie van het Lycée Français. "Je ziet wel meer dat scholen een belangrijke rol spelen in het vestigingspatroon van buitenlanders. Britten worden aangetrokken door de British School in Tervuren, Duitsers door de Deutsche Schule in Wezembeek-Oppem."

Europees Matonge
Opvallend is nog dat bijvoorbeeld Matonge, traditioneel de ontmoetingsplek voor Afrikaanse Brusselaars, ondertussen 38 procent inwoners met een Europese nationaliteit telt. Het aandeel inwoners met een nationaliteit uit Zwart-Afrika is er gedaald van bijna 9 procent midden jaren 1990 tot minder dan 5 procent in 2011. "De buurt is altijd vooral een ontmoetingsplek geweest en minder een woonplek voor één groep", aldus nog Vandecandelaere. "Er wonen wel honderd nationaliteiten op een kleine oppervlakte."

Mensen uit Zwart-Afrika vinden we tegenwoordig vooral in de Dauwwijk in Kuregem (9 procent) en de Anneessenswijk (6 procent). "Dat zijn wijken in de arme sikkel die nog relatief betaalbaar zijn." Het BISA merkt ook op dat behalve de vestigingsplaats ook de nationaliteiten gediversifieerd zijn. Waar het vroeger vooral Congolezen zijn er nu ook belangrijke aantallen Kameroeners en Guineeërs.

Noord-Afrikanen zijn traditioneel te vinden in de eerder vermelde arme sikkel, met de wijk rond het Weststation (15 procent) als uitschieter. Turken zitten vooral in Schaarbeek en Sint-Joost met de Haachtsesteenweg (8 procent) als belangrijkste uithangbord. Kanttekening bij deze groepen is dat heel wat migranten uit armere, niet-Europese landen ondertussen de Belgische nationaliteit hebben verworven.

Belgische boog
Het minste buitenlanders vinden we in de wijken langs de westelijke rand van het gewest, van Haren, Heembeek en Mutsaard in het noorden, over Hoog-Jette, Sint-Agatha-Berchem en Neerpede tot Kalevoet en Verrewinkel in Ukkel. De eerste van bovenstaande kaarten toont die situatie weer. In al die wijken heeft meer dan 80 procent van de bewoners de Belgische nationaliteit.

Kaartjes maken een complexe stedelijke werkelijkheid soms erg concreet. brusselnieuws.be buigt zich deze week over een aantal exemplaren van de wijkmonitoring, een initiatief van het Brussels Instituut van de Statistiek (BISA).