Child Focus: ‘We mogen geen enkel taboe uit de weg gaan’

Begin vorige maand kwam Child Focus plots in het oog van de storm, na kritiek uit politieke hoek en van het welzijnswerk: Child Focus zou te dominant zijn, zou te weinig overleggen. Directrice Heidi De Pauw trekt resoluut de kaart van de dialoog, want de samenwerking kan beter.

H eidi De Pauw volgde op 2 januari Kristine Kloeck op als algemeen directrice bij Child Focus. De ngo, die werd opgericht in de nadagen van de affaire-Dutroux, kende ze al: tussen 1998 en 2004 had ze er al gewerkt als casemanager. De afgelopen zeven jaar stond ze aan het hoofd van Pag-Asa, een vzw die de strijd aanbindt met mensenhandel.

Het brede publiek kent Child Focus vooral van de affiches, maar wat doet u nog?
Heidi De Pauw: "Op ons noodnummer 116000 zijn we dag en nacht, zeven op zeven, gratis bereikbaar. We willen als meldpunt zo laagdrempelig mogelijk zijn."
"Enerzijds zetten we ons in voor vermiste kinderen. Daarbij denkt iedereen vaak meteen aan het meest dramatische, namelijk ontvoering door derden. In de praktijk gaat het meestal om kinderen die weglopen van huis, maar we onderscheiden ook nog andere types. Elk vermist kind krijgt bij ons een dossier. Een opsporingsbericht in de media verspreiden we alleen als de situatie heel onrustwekkend is, of wanneer er verder geen enkel spoor meer is. Wij stellen zelf geen onderzoeksdaden. Dat is het terrein van politie en parket, waarmee we een samenwerkingsakkoord hebben. We ondersteunen ouders op allerlei manieren, ook in hoe ze het best omgaan met de media. Daarnaast zijn we ook een meldpunt voor seksueel misbruik. We bieden een luisterend oor, waarna we de mensen doorverwijzen naar justitie, welzijnswerk, of beide. We zijn dus een draaischijf die complementair is aan de andere partners op het terrein. De echte hulpverlening ligt daar. Wij zien het kind nooit en we bieden zelf ook geen therapie aan. Zodra we er zeker van zijn dat de nodige stappen zijn gezet, sluiten we het dossier af."

Heeft België een goed hulpverleningsnetwerk?
De Pauw: "België heeft een uitgebreid en uitstekend hulpverleningsnetwerk, maar wel heel gefragmenteerd en niet echt bekend bij de burger. Daarom geloof ik dat Child Focus een meerwaarde heeft, omdat wij informatie bieden en de sociale sector kennen."

De meeste meldingen komen niet van de kinderen zelf. Waar kunnen kinderen terecht?
De Pauw: "We hebben een chatlijn geopend, omdat we vaststellen dat kinderen van deze generatie - die digital natives zijn - via chat veel makkelijker hun hart luchten. Online proberen we dan te zien wat er aan de hand is, moedigen we aan om hulp te zoeken in de nabije omgeving, en ook om professionele hulp te zoeken. Dat laatste ligt vaak moeilijk, omdat politie en hulpverlening de jongere of het kind uit een anonieme omgeving halen."

Renaat Landuyt (SP.A), lid van de commissie Seksueel Misbruik, vindt dat elk geval van misbruik door justitie behandeld moet worden. Bent u het daarmee eens?
De Pauw: "Het allerbelangrijkste zijn de slachtoffers. We moeten hen empoweren en de omstandigheden creëren waarin ze de mogelijkheid krijgen om met hun verhaal naar buiten te komen, want een grote groep heeft dat nog niet gedaan. Heel vaak gebeurt misbruik door een bekende. Het is heel moeilijk voor een slachtoffer om dat naar de politie te brengen. Elk geval is specifiek, en daarom vind ik ook dat elk dossier individueel moet worden geanalyseerd."

"Tegelijk vind ik de justitiële reactie maatschappelijk heel belangrijk. Elke organisatie die rond deze problematiek werkt, draagt een verantwoordelijkheid. Vandaar de hele discussie over meldingsplicht of meldingsrecht bij justitie. Dat is inderdaad soms een moeilijke afweging waar geen sluitend draaiboek voor bestaat. Ik denk dat een hulpverlener de stap naar justitie moet kunnen zetten, in het belang van het kind, of om verdere slachtoffers te voorkomen. Niet elke jongere is in staat om eigenhandig zo'n beslissing te nemen. Ik denk dat politie en justitie respect moeten tonen voor hulpverlening, en vice versa."

In de vaak conservatieve onderwijswereld is zelfs de leuke seksualiteit nauwelijks bespreekbaar.
De Pauw: "De basisgedachte van ons preventie- en bewustmakingswerk besteedt daar veel aandacht aan. We willen gezonde seksualiteit bespreekbaar maken. Het taboe moet doorbroken worden. Het is heel belangrijk dat jongeren de grenzen van seksualiteit kunnen herkennen."

Evelyne Huytebroeck, minister van Jeugd van de Franse Gemeenschap (Ecolo), verweet Child Focus onlangs de bevoegdheden van anderen onderuit te halen. Ze vindt uw houding ambivalent en contradictorisch.
De Pauw: "We zijn zeker niet doof voor die kritiek, maar toch denk ik dat we de zaken beter tot hun ware proporties herleiden."
"Ik ben het ermee eens dat er meer overleg nodig is tussen de verschillende partners, maar ik kan u zeggen dat de hulpverlening en samenwerking met SOS Enfants, met vertrouwenscentra, diensten slachtofferhulp en andere in de praktijk wél werken. Mocht dat niet het geval zijn, ik zou niet meer slapen, denk ik. Ik betreur ook dat het debat in de media is gevoerd."

Ook de Child Focus-affiche tegen kinderporno - professionele pornoacteurs die kinderporno een halt toeroepen - zorgde voor heel wat commotie. Zijn de geesten in België nog niet rijp voor dit soort campagne?
De Pauw: "Ik had wel wat tegenwind verwacht, maar de felle kritieken hebben me toch wat verrast. De boodschap was dat kinderporno niet oké is. Kinderporno is misbruik. Met porno - waar er instemming is tussen de meerderjarige partners - heeft het niets te maken en het moet op alle mogelijke manieren bestreden worden. Daarom roepen we ook actief op om dit te melden op www.stopchildporno.be. Ook hier werken we nauw samen met politie en parket. Interessant daarbij is dat de meldingen die wij ontvangen, vaak andere zijn dan die bij de politie. Ook hier spelen we dus een belangrijke, complementaire rol. In drie jaar tijd heeft Interpol 2.500 misbruikte kinderen kunnen identificeren."

De affaire-Dutroux staat in het collectieve geheugen gegrift, maar hebben we deze hele problematiek als samenleving eigenlijk goed aangepakt?
De Pauw: "We vragen ons als Child Focus af wat de maatschappelijke noden vandaag zijn. Wat de laatste tijd allemaal naar boven komt - de grootscheepse pedofiliezaak in Nederland, aantijgingen over ongewenst seksueel gedrag in de media -, is nog maar eens het bewijs dat er een enorm taboe op seksualiteit en slachtofferschap rust. Hoe kunnen we een klimaat creëren waarin deze thema's bespreekbaar worden, dat is de hamvraag."

Daders van seksueel misbruik worden compleet gediaboliseerd. Is het bredere debat daarmee gebaat?
De Pauw: "Die emotionele reacties lijken me normaal voor een samenleving, maar het debat moet daarnaast ook verder gaan en nuance bieden. Sensatie is nooit veraf als het over kinderen gaat, en de media spelen in op dat gevoel."

"Onderzoek toont aan dat uitsluiting en marginalisering van pedofielen de kans op recidive verhoogt. Het spreekt voor zich dat plegers van seksuele misdrijven opgevolgd moeten worden nadat ze de gevangenis verlaten. Daderhulpverlening is essentieel."

"We zien in de media vaak uitsluitend de meest extreme vormen van misbruik, terwijl een bepaalde groep mannen - en in mindere mate vrouwen - pedofiele gedachten hebben. Toen ik nog casemanager (nu heet dat consulent(e), TDM) was, belde er een man. Hij vertelde me dat hij niet wist hoe lang hij zijn fantasieën nog onder controle kon houden. Het is niet omdat je die fantasieën hebt, dat je automatisch ook een pedoseksueel wordt. Deze mensen kunnen geholpen worden, dus laten we alle middelen inzetten om hen de weg naar de hulpverlening te wijzen. Op het vlak van preventie moeten we informeren en geen enkel taboe uit de weg gaan, al vraag ik me wel af of we daar als samenleving rijp voor zijn. Zoals ik ook eerder al zei: het is niet omdat men een probleem niet ter sprake brengt, dat het niet bestaat. Ouders, opvoeders en leerkrachten spelen daarin een heel belangrijke rol."

En ondertussen durven sommige mannen geen kind meer op schoot te nemen; mannen in het kleuteronderwijs worden nog schaarser.
De Pauw: "Dat is een kwalijke evolutie die toont dat we er nog lang niet zijn. De angst verstoort de normale verhoudingen. Het is belangrijk dat kinderen positieve voorbeelden hebben. Kinderen zijn er niet bij gebaat dat we alle mannen in een hoekje stoppen. Het gaat ook om opvoeding. We moeten kinderen leren respecteren en hun tools aanreiken, zonder ons om de haverklap bij alles vragen te gaan stellen en onnodig scrupuleus te worden. Zo'n sfeer is ook nefast voor het kind."

"Mannen hebben ook vaak de perceptie tegen. Ik zal nooit het voorbeeld van mijn prof in de criminologie vergeten: 'Als een vrouw naakt het gras afrijdt, en de buurman kijkt, is hij een voyeur. Als een man naakt het gras afrijdt, en de vrouw kijkt, is hij een exhibitionist.' Er zijn bijvoorbeeld ook veel vrouwelijke sekstoeristen. We moeten dat onder ogen durven te zien. Er is nog veel werk aan de winkel."

www.childfocus.be, gratis noodnummer: 116000. Op www.stopchildporno.be kunt u (desgewenst anoniem) vermoedelijk seksueel misbruik van kinderen melden