Amerikanen in België: 'Tijd voor verandering'

In het prestigieuze Conrad Hotel aan de Louizalaan is het op 5 februari een drukte van belang: het magazine The Bulletin organiseert er samen met de American Club of Brussels en The Wall Street Journal Europe (WSJE) zijn eigen Super Tuesday. Deze avond moet duidelijk worden wie zich mag gaan opmaken voor de race naar het Witte Huis. Iedereen is welkom, maar het is toch vooral de Amerikaanse gemeenschap, in Brussel ongeveer drieduizend man sterk, die in groten getale aanwezig is.

Super Tuesday in Brussel belooft een feest te worden, met een liveband, debatten, Amerikaans eten en dito drank, en we kunnen rechtstreeks de binnenkomende resultaten volgen. Voor en gedeeltelijk ook tijdens het evenement kunnen de democraten hier ook stemmen. Voor het eerst mogen de Democrats Abroad over heel de wereld rechtstreeks kiesmannen kiezen, 22 in totaal, in een global primary. In België wordt er op dinsdag gestemd in het Conrad Hotel en de zondag erop in The Coffee Shop in Elsene.

Sinds George W. Bush in 2001 aan de macht kwam, is het imago van de Verenigde Staten naar een absoluut dieptepunt gezakt. De impact van het agressieve buitenlandse beleid en de war on terror zijn ook in Europa duidelijk te voelen. Ook de Amerikanen in België - volgens betrouwbare bronnen schommelt hun aantal rond de elfduizend - lijden onder die kwalijke reputatie. Tijd voor verandering, lijkt de consensus. Maar of en hoe die er gaat komen, daarover bestaat onenigheid.

Jason Meyers is een ruimtevaart­ingenieur uit Elsene, die sinds 2003 in België woont en kiesgerechtigd is in Texas. "In het buitenland leven heeft mijn kijk op de Amerikaanse politiek veranderd. Voor ik naar Europa trok, was ik - hoewel ik openstond voor de wereld - heel geïsoleerd. En dat geldt voor de meeste Amerikanen. We krijgen het verwijt ongeschoold te zijn, en er zijn zeker problemen met het onderwijs, maar ook de media spelen een grote rol. We weten niets over de rest van de wereld. Ik ben me nu veel meer bewust van hoe de wereld naar de VS kijkt en voel me soms een bemiddelaar tussen de Europese mentaliteit en de politiek van de VS. Vroeger voelde ik nooit de neiging om mijn land te verdedigen, nu betrap ik mezelf er steeds vaker op. De Europeanen houden te weinig rekening met de omstandigheden waarin Amerikanen moeten leven, wat ze moeten doorstaan. Je moet je proberen voorstellen wat het is om daar tv te kijken of de kranten te lezen en constant gevoed te worden door die newspeak."
"Dit jaar ga ik proberen een democraat in het Witte Huis te krijgen, maar het zal niet veel uitmaken. Want volgens mij zijn zelfs de republikeinen de republikeinen beu. Ik heb meer vertrouwen in Barack Obama dan in Hillary Clinton. Hij is idea­listisch, al twijfel ik eraan of hij zijn ideeën zal kunnen uitvoeren. Hij zal in elk geval zijn public rela­tions beter verzorgen dan Bush, maar geldt dat niet voor elke kandidaat? Uiteindelijk worden de democraten door dezelfde motieven en krachten gedreven als de republikeinen. Het enige verschil is dat ze voor abortus en het homohuwelijk zijn."

Niemand pro-Bush
Terug naar Super Tuesday. Van een feeststemming is in het Conrad weinig te merken. Wat dan wel? Veel volk, en een barman op de rand van een zenuwinzinking die dat vele volk Stella moet schenken: drie euro per pint. Aan de andere kant van de ballroom vinden de debatten plaats. Eerst zijn de democraten aan de beurt (elke presidentskandidaat krijgt een vurige verdediging), daarna de republikeinen, en ten slotte is er een debat tussen dr. Jamie Shea van de Navo en Kyle Wingfield, een journalist van medeorganisator The Wall Street Journal Europe (WSJE). Over de ernstige aanwijzingen van verkiezingsfraude, onder andere in New Hampshire, wordt met geen woord gerept. En omdat het geluid zo stil staat, zijn de debatten alleen voor de voorste rijen toehoorders duidelijk verstaanbaar.

Wat ontbreekt, zijn grote televisieschermen, fanatieke aanhangers, spandoeken en versiering - op wat rode en blauwe ballonnen en een enkele vlag na. Misschien niet de ideale omkadering om uit de bol te gaan. Er is wél voldoende om over te praten. "Mocht de juiste republikein komen, dan zou ik voor hem stemmen, maar ik heb er in mijn hele leven nog geen gezien," zegt Ed Weston uit New Jersey, die al een hele tijd in Brussel woont. Weston is voorzitter van de Studs - voluit de Spouses Trailing Under Duress Successfully -, een vereniging van (voornamelijk Amerikaanse) mannen die hun vrouwen naar het buitenland gevolgd zijn toen die hier werk vonden. "De meeste expats hebben het niet zo voor Bush. Ze neigen eerder naar de democraten en zijn wat meer kosmopolitisch ingesteld. Anders waren ze wel in Texas gebleven." Ook hij kiest voor Obama. "Ik heb wel sympathie voor Hillary, maar ik vrees dat ze het moeilijk zou hebben om te besturen, omdat zoveel mensen een hekel aan haar hebben."

Een Amerikaanse met een zwaar Slavisch accent twijfelt ook aan Clinton. "Ze zal een gijzelaar zijn in oorlogstijd. Obama kan misschien beterschap brengen, maar zijn toon is al aan het veranderen. En misschien zou ook John McCain, met zijn verleden als krijgsgevangene in Vietnam, het anders aanpakken. Voor mij is Bush een oorlogsmisdadiger, en hetzelfde geldt voor gelijk wie hem opvolgt. Ikzelf heb voor Dennis Kucinich gestemd, ook al ligt hij al uit de race. (De democraat Kucinich kondigde op 25 januari het einde van zijn campagne aan, FVdM.) Mijn stem is een proteststem."
Sommigen hebben nog niet beslist op wie ze stemmen, zoals Jim Kelly, een independent. Maar ook hij vindt dat er iets moet veranderen. "Ik heb de laatste veertig jaar vooral in België gewoond, en de populariteit van de Amerikanen is nog nooit zo laag geweest. Dit zou de langste race van de laatste 48 jaar kunnen worden. Meestal is het rond deze tijd al duidelijk, maar nu is het mogelijk dat ze onbeslist naar de Conventie gaan."
Nog een Obama-aanhanger is Janet, die al dertig jaar in België woont. "Obama kan naast veranderingen in het beleid ook hoop en motivatie geven aan een heleboel mensen," zegt ze. "Al kan zijn huidskleur ook in zijn nadeel spelen. Maar slechter dan nu kan het niet. Overal is de vijandigheid toegenomen. Ik heb de dubbele nationaliteit en reis altijd met mijn Belgisch paspoort, omdat ik mezelf anders als een levend doelwit beschouw."

Obama-Clinton: 219-104
Na de debatten is het tijd voor de resultaten van de lokale verkiezing; elke aanwezige heeft namelijk een stemformulier gekregen. Bij de democraten haalt Obama het met 219 stemmen tegen 104 voor Clinton. De republikeinen zijn vanavond duidelijk in de minderheid. John McCain heeft dan ook genoeg aan 36 stemmen voor de overwinning. Hij haalt het vóór Mike Huckabee, (de ondertussen uit de race gestapte) Mitt Romney en Ron Paul. Dat die laatste naam misschien niet bekend in de oren klinkt, hoeft niet te verbazen. Hij wordt systematisch door de media genegeerd met zijn programmapunten als onmiddellijke terugtrekking van de troepen uit Irak, een grotere macht voor de staten en een afschaffing van de inkomstenbelasting. Nochtans was hij in het laatste kwartaal van 2007 de grootste fundraiser bij de republikeinen en was hij op het internet onmetelijk populair.

Obama is afgetekend de favoriet van de expats, en in een spannende race kunnen de buitenlandse stemmen een grote rol spelen. Maar Obama kampt met het probleem dat veel van de staten waarin hij Clinton voorafging, traditioneel republikeinse bastions zijn. Vele Amerikanen zijn die spanning ook stilaan beu. Chris­topher Sauder uit New York woont nu een maand in Brussel. Hij verwoordt het als volgt: "Alles is nog steeds even onbeslist als voorheen, en ik heb er persoonlijk genoeg van. Het is nu al een jaar aan de gang en wordt stilaan belachelijk. Maar het Bush-Clinton-Bush-patroon moet wel doorbroken worden, want in de laatste twintig jaar hebben maar twee families in het Witte Huis gezeten."