Informaticaproblemen: 2.125 ‘foute’ voorkeurstemmen

De informaticaproblemen met voorkeurstemmen hadden geen invloed op de zetelverdeling. Dat zegt Binnenlandse Zaken. Volgens grondwetspecialist Paul Van Orshoven is de kans groot dat de parlementen de verkiezingsuitslag goedkeuren, ondanks de 2.125 betwiste stemmen in 22 Belgische kantons.

Het probleem kwam voor bij 22 kantons die gebruik maken van het Jites-systeem, zeg maar het elektronisch stemmen zonder papieren afdruk. Het ging om zeventien Brusselse gemeenten (de negentien gemeenten behalve Sint-Gillis en Sint-Pieters-Woluwe) en vijf gemeenten in Wallonië en de Oostkantons.

Blijkbaar weigerde het transmissiesysteem bepaalde diskettes uit stembureaus te lezen. Het ging om 2.125 stemmen waarbij de kiezer was teruggekomen op zijn eerste keuze. Dat kon op twee manieren: Ofwel kon de kiezer op de knop links onderaan klikken om zijn keuze te annuleren. Ofwel door de namen en eventueel de lijststem bovenaan de lijst weg te klikken en dan terug te keren naar de pagina met het overzicht van de partijen. Het is bij deze nieuwe manier van terug te keren naar de vorige pagina dat er problemen zijn opgedoken.

Het ging mis in dat laatste geval, waarbij de kiezer ook nog eens een andere lijst koos. In dat geval registreerde de stemkaart enkel de eerste keuze. Met andere woorden: 2.125 voorkeurstemmen zijn foutief toegekend, vooral in Brussel en voorts in Wallonië en Duitstalig België.

Binnenlandse Zaken besliste daarop meteen de bekendmaking van de resultaten op te schorten.

Deze fouten hebben uitsluitend betrekking op de verkiezing (Kamer, gewest of Europees) waarvoor de kiezer op dat moment zijn stem had uitgebracht. Zijn/haar andere stemmen (voor de andere verkiezingen) werden niet aangetast. Ze bleven ongewijzigd opgeslagen op de magneetkaart.

0,06 procent van stemmen in probleemkantons
De 2.125 stemmen, op een totaal van 21 miljoen uitgebrachte stemmen, hadden volgens Binnenlandse Zaken daarom geen invloed op de zetelverdeling. Het gaat om 0,06 procent van de stemmen in de kantons waar problemen waren, of 0,01 procent van alle stemmen in België. De stemmen zijn ook opgenomen in de resultaten die in de vooravond werden gepubliceerd.

Die 2.125 stemmen moeten verdeeld worden per 'probleemkanton'. De foutieve voorkeurstemmen in Brussel moeten dan nog eens onderverdeeld worden in voorkeurstemmen voor het Europees, het Brussels en het Vlaams parlement en de Kamer. En dan nog eens per taalrol.

"Daar waar iemand verkozen is met een nipt overschot aan stemmen, hebben we telkens simulaties gedaan met voorkeurstemmen aan de eerste achtervolgers. In geen enkel geval zou er iemand anders verkozen kunnen geweest zijn. Daarom zeggen we met zekerheid dat de impact op de uitslag miniem is", zegt Peter Grouwels van Binnenlandse Zaken aan brusselnieuws.be.

'Fouten vooral op Europese lijsten'
Grouwels zegt ook dat de meeste fouten de Europese voorkeurstemmen betreffen. "Dat komt omdat de mensen eerst voor de Europese lijst moesten stemmen".

Het is nu aan de voorzitters van de hoofdbureaus om te beslissen of die stemmen worden geannuleerd. Beslissen om opnieuw te stemmen, kunnen zij niet. Vervolgens moeten een onafhankelijk controle-orgaan én de respectievelijke parlementen de verkiezingsuitslag goedkeuren.

Paul Van Orshoven: 'Parlementsleden gaan hun eigen verkiezing goedkeuren'
Grondwetspecialist Paul Van Orshoven twijfelt er niet aan dat de parlementen de geloofsbrieven van de kandidaten, zoals dat in het jargon heet, gaan goedkeuren. "Ten slotte gaat het over hun eigen verkiezing," zegt hij aan brusselnieuws.be. "Het resultaat van de verkiezingen kan men bovendien bij geen enkele rechtbank aanvechten. Het gaat om een prerogatief van de parlementen".

Van Orshoven is wel zeer verrast dat Binnenlandse Zaken ervan uitgaat dat de problemen geen invloed hebben op de verkiezingen. "Ik ben benieuwd naar de manier waarop ze dat hebben uitgedokterd."

De softwaresystemen werden in april getest en toen waren er geen problemen, zegt Binnenlandse Zaken.