Guy Vanhengel: 'Links en rechts zijn heel redelijk geweest'

Net terug van weggeweest wordt minister van Begroting en Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) door CD&V en SP.A aangepord om de begrotingscontrole te vervroegen. Maar Vanhengel laat zich niet opjutten. “Rust en kalmte,” zegt hij beslist.

E en goedgemutste Guy Vanhengel ontvangt ons negen hoog in zijn bureau. Hij begint met een lofzang over het stadsdeel waarop hij uitkijkt. Zijn vorige werkplek, het federale kabinet van Begroting, lag in een put. Hier kijkt hij over de put heen, hoog boven de daken van Sint-Joost-ten-Node. Hij wijst naar de Sint-Suzannakerk in Schaarbeek en naar de Onze-Lieve-Vrouwekerk van zijn woonplaats Evere. Hij maakt er een sport van om gebouwen te herkennen. "Je had hier gisteravond moeten zijn, de lucht en de wolken waren prachtig."

Maar het doel van ons bezoek is geen praatje over de schoonheid van Brussel of de natuur. Sinds het begin van het nieuwe jaar zijn de financiële onheilstijdingen niet meer te tellen. De Vlaamse regering moet op zoek naar vijfhonderd miljoen euro, de federale regering bevriest op vraag van Europa een rist niet-dringende uitgaven. De euro staat op springen. Alleen in Brussel blijft het kalm. En dat maakt meerderheid en oppositie ongerust: coalitiepartner CD&V vraagt een vervroegde begrotingscontrole, oppositiepartij SP.A vraagt om bewarende maatregelen om de Brusselse financiën niet te laten ontsporen.

"Laat ik even rustig uitleggen hoe de vork in de steel zit," zegt Guy Vanhengel. "De federale regering en de andere gewesten moeten zeer voorzichtig zijn, ze moeten de economische groei nauwlettend in het oog houden. Een kleine groeivertraging kan enorme consequenties hebben. In Brussel liggen de kaarten anders. Wij zijn het meest geresponsabiliseerde gewest. Meer dan de helft van onze inkomsten is afkomstig uit eigen fiscale inkomsten, waarvan de registratierechten de hoofdmoot vormen. Meer dan de economische groei moeten we de evolutie van de vastgoedsector in het oog houden. Het aantal transacties én het volume zijn belangrijk. De evolutie van de vastgoedsector kun je niet wekelijks in beeld brengen. De begrotingscontrole vindt begin maart plaats, zoals gepland."

Zegt u nu: de criticasters hebben ongelijk?
Guy Vanhengel: "Nee, de vrienden van SP.A en CD&V hebben geen ongelijk. We monitoren de uitgaven permanent. Zo nodig kunnen we uitgaven die niet dringend en niet noodzakelijk zijn, uitstellen. We kunnen altijd tijdig ingrijpen. Er zijn twee taboes: aan de investeringscapaciteit van onderwijs en mobiliteit mag niet geraakt worden."

Brussel is minder dan de andere gewesten aangewezen op de federale dotatie. Toch wordt voorspeld dat de dotatie aan Brussel met tien miljoen euro zou dalen.
Vanhengel: "Het kan ook vijftien miljoen euro zijn, maar die ordegrootte kan nooit voor een explosie zorgen."

Er staat ook 70 miljoen euro 'herfinanciering' in de begroting, die de federale regering pas stort na de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde en de interne stadshervorming. Het is dus niet zeker of die 70 miljoen euro er komt.
Vanhengel: "Wat de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde betreft: er is een regering en er zijn getekende akkoorden, B-H-V moet voor de zomer gesplitst zijn. Maar we moeten inderdaad ook ons deel van het verhaal vorm geven. Over de interne stadshervorming hebben we een eerste bijeenkomst achter de rug. De komende weken nemen we de draad weer op."

Brussel krijgt er ook een pak bevoegdheden bij. De woonbonus, waarover dezer dagen heel wat te doen is, is er maar één van. Hoe gaat het Brussels Gewest het schrappen van de federale hypothecaire aftrek compenseren? Bent u niet bang dat de PS het vrijgekomen geld exclusief aan sociale woningen besteedt?
Vanhengel: "De bevoegdheid en de middelen komen over naar de gewesten. Over de keuzes voor de woonbonus moet de komende maanden gediscussieerd worden. We moeten de vraag beantwoorden hoe we de middelen inzetten om ons doel te bereiken. Je moet ook de juiste mix hebben wil je het geheel fiscaal leefbaar houden. Op een economisch kerkhof bouw je geen sociaal paradijs. Dat weet de PS ook."

"Dat de PS alleen maar sociale woningen zou willen, klopt niet, ik heb sinds de oprichting van het Brussels Gewest in 1989 ervaren dat zowel rechts als links in Brussel sociaal-economisch zeer redelijk is. Ik zeg het wel eens als boutade, maar soms heb ik echt de indruk dat de minister-president rechtser is dan ikzelf."

"Maar laat ik van de gelegenheid gebruikmaken om uw lezers die een lening lopen hebben, gerust te stellen: pacta sunt servanda, afspraken moeten gerespecteerd worden. Op dit moment verandert er niets, én alle lopende leningen blijven na de overheveling doorlopen."

Mogen we heel even persoonlijk worden? U kunt nauwelijks verhelen hoe blij u bent terug te zijn van weggeweest...
Vanhengel: "Ik bevind me hier op bekend terrein, ik ken hier iedereen. Het zijn ook de Brusselse vrienden die me gevraagd hebben om terug te keren. Dat zegt wel iets over de verstandhouding binnen de Brusselse Open VLD, terugkeren is nooit evident."

"Ten tweede: de agenda van een federaal minister wordt in hoge mate bepaald door het ochtendjournaal. Als Brussels minister zal ik minder last hebben van de waan van de dag."

Is het federaal ooit anders geweest?
Vanhengel: "Het is een wereld van verschil met het begin van mijn carrière als woordvoerder van Guy Verhofstadt. Toen was er alleen de VRT. Ministers gaven een persconferentie om nog eens op tv te komen. Ik zie Gui Polspoel en wijlen Tuur Van Wallendael nog zitten, achter in de zaal waar de persconferentie plaatsvond. Vaak belden ze nadien om droog te melden dat er toch niet zoveel nieuws in zat. Nu moeten politici en zeker ministers zich veel moeite getroosten om van het scherm weg te blijven."

De Brusselse regering heeft de helft van de legislatuur achter de rug. Heeft ze goed gewerkt?
Vanhengel: "Het regeerakkoord van juli 2009 is correct uitgevoerd, met mij zou het niet anders geweest zijn."

Naar wij vernamen, zit de opvolging van Alain Flausch bij de MIVB in het slop: de PS wil geen Nederlandstalige aan het hoofd van het openbaar vervoer.
Vanhengel: "Daar heeft de PS niets over te zeggen. Het hoofdstedelijk statuut wil dat de top van de openbare diensten en parastatales bestaat uit een Nederlandstalige en een Franstalige. Als de Nederlandstalige adjunct (Kris Lauwers, red.) op post blijft, dan moet de directeur een Franstalige zijn. Wordt de nummer één een Nederlandstalige, dan moet de adjunct een Franstalige zijn. De procedure is open, je kunt niemand uitsluiten."

Nog even terug naar het communautair akkoord van de federale regering. Dat akkoord zal leiden tot een verdere verbrusseling. Vindt u dat een goede zaak?
Vanhengel: "De verbrusseling is een antwoord op de vervlaamsing ten noorden. Het verstedelijkte Brussel is een ander gewest dan Vlaanderen en Wallonië, die landelijke en stedelijke gebieden hebben. Als Brussel op zijn specificiteit kan werken, dan is dat een goede zaak. Brussel wordt steeds meer kosmopolitisch, de Vlaamse Brusselaar wordt meer en meer de Nederlandstalige of Nederlandskundige Brusselaar. Onze voorouders kwamen uit Limburg of West-Vlaanderen, de kinderen in de banken van onze Nederlandstalige scholen komen van veel verder. Er is een vernederlandsing bezig, paradoxaal genoeg is de afstand tussen Vlaanderen en Brussel de jongste twintig jaar kleiner geworden. De agressiviteit tegenover het Nederlands is verdwenen. In de jaren 1970 associeerde het FDF 'Vlaams' met de Duitse bezetter. Die periode is voorbij. Onlangs hebben onze Franstalige geestesgenoten van MR zelfs het FDF laten vallen. Waarvoor dank."