Aanslag in Brussel: 'Schuldig verzuim'

De aanslag in Brussel door Abdeslam Lassoued toont aan dat België nog maar eens niet in staat was om in te staan voor de veiligheid van zijn inwoners, nochtans een kerntaak.

Nog maar net is het proces over aanslagen in Zaventem en aan Maalbeek afgelopen of België kan zich alweer bezinnen over wat er is misgelopen bij een jihadistische aanslag in hartje Brussel op 16 oktober. De geradicaliseerde Tunesiër Abdeslam Lassoued schoot er twee Zweedse voetbalsupporters dood.

Er komt ongetwijfeld weer een parlementaire onderzoekscommissie, net als na de aanslagen van maart 2016, en weer zullen er dure eden worden gezworen, en mooi verpakte aanbevelingen worden gedaan.

De partijpolitieke gevolgen op korte termijn zijn alvast niet te overzien. Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) nam vrijdag ontslag. Hij kreeg daar aanvankelijk schouderklopjes voor. Eindelijk een minister die zijn verantwoordelijkheid neemt. Maar vandaag wordt het steeds duidelijker dat wat bedoeld was als een manier om eervol met de zaak weg te komen in het gezicht van de Open VLD is ontploft. De partij is de implosie nabij, na het aanduiden van Paul Van Tigchelt als de nieuwe minister van Justitie.

Ernstiger nog is dat het dag na dag duidelijk wordt dat België, opnieuw, niet in staat is gebleken om aan een van zijn kerntaken te voldoen: instaan voor de veiligheid van zijn inwoners.

Wie de hele chronologie aan incidenten bekijkt vanaf het moment dat de man in 2015 in België kwam wonen, kan alleen maar vaststellen dat Lassoued wel degelijk op de radar stond als een (staats)gevaarlijk sujet. De fouten die zijn gemaakt, op de verschillende niveaus, zijn te ernstig en te repetitief om ze af te doen als “een spijtige samenloop van de omstandigheden”.

Stof vergaren

Te beginnen met het Tunesische uitleveringsdossier bij het parket dat er klaarblijkelijk in een kast stof lag te vergaren. Het parket kan blijkbaar niet zeggen wat er precies is misgelopen. Er komt een intern onderzoek, maar nu al geeft het parket aan dat het waarschijnlijk nooit zal weten waar het is fout gegaan.

Cynisch is dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) onlangs nog met de Tunesische regering ging spreken, om haar uitwijzingsbeleid naar dat land kracht bij te zetten, maar dat zij over dit bilaterale dossier naar eigen zeggen niet eens was ingelicht.

Er waren de afgelopen jaren verschillende meldingen over Lassoued die de alarmbellen hadden moeten doen afgaan. Italië had België al gewaarschuwd dat de man aan het radicaliseren was. Het parket van Antwerpen had niet lang geleden de opsporing gevraagd, maar de politiediensten zijn daar niet (tijdig) op ingegaan. Verder was de man hier illegaal, had hij geen domicilie, maar wist de politie wel waar bij verbleef en heeft hij in 2021 geprobeerd via een schijnhuwelijk verblijfspapieren te krijgen.

Lassoued stond op de radar, alleen werd daar niets mee gedaan. Internationaal staat België opnieuw voor schut. Dus kunnen de overheden en de politiek niet anders dan in eigen boezem te kijken, toegeven dat ze gefaald hebben. En ze zullen snel met oplossingen moeten komen om te vermijden

dat dergelijke aanslagen opnieuw ons deel zijn, wat gezien de huidige staat van de wereld niet ondenkbaar is.

Een eerste voorzichtige stap is gezet: de versterking van het Brusselse parket, waar de onderbemanning en de navenante achterstand legendarisch is, en waarover zowel procureur des Konings Tim De Wolf als procureur-generaal Johan Delmulle al verschillende keren aan de alarmbel hebben getrokken.

Ook de politie wordt versterkt. Daar moeten zeker geen wonderen van worden verwacht, want het zal lang duren voor de kaders weer correct zijn ingevuld.

Tegelijk is het intriest dat er een aanslag moet gebeuren om politici te doen inzien dat ook zij een grote verantwoordelijkheid dragen in ons mank lopende veiligheidsbeleid.

En toch zit er niets anders op dan te geloven dat het beter kan, én moet. Dat zijn we aan ons democratisch bestel verplicht. Het is een schrale troost en de nabestaanden van de overleden slachtoffers zijn er niets mee, maar het is de enige weg vooruit.