Ninoofsepoort
© Ivan Put

Waarom het MAK naar de Ninoofsepoort moet

© Brussel Deze Week
18/06/2014

Kort voor de verkiezingen sloot de Brusselse regering een akkoord om het Citroëngebouw om te vormen tot een museum. Het was niet slim om in dat dossier zo snel en zonder breed overleg een beslissing te nemen, vindt Marcel Rijdams. De Ninoofsepoort is volgens hem een betere plek voor het museum.

De Brusselse Regering was het al eerder eens dat een nieuw museum voor hedendaagse kunst aan het kanaal moet ingeplant worden. Twee mogelijke plekken waren in de running: de Ninoofsepoort en Citroën aan de Akenkaai. Kort voor de verkiezingen heeft Rudi Vervoort aangekondigd dat hij met Citroën een ‘akkoord’ had. Het was onduidelijk wat er van aan was en ik vermoed dat daarover in de nieuwe regering nog een woordje gepraat zal moeten worden. Ik ben het alvast grondig oneens met deze keuze, ik vind het ook niet slim om in een dergelijk belangrijk dossier zonder breed debat een knoop door te hakken.

Toegegeven, het Citroëncomplex is een interessant gegeven: de showroom aan het IJzerplein en de ateliers tussen kanaal en Willebroekkaai. Het is ongeveer 16.500 vierkante meter, het heeft pignon sur rue en het heeft stijl. Het aankopen is op het eerste zicht ook ‘gemakkelijker’ dan de optie bouwen op de Ninoofsepoort en Citroën blijkt daartoe bereid. Het oorspronkelijke idee om alles plat te gooien voor kantoortorens is door diverse instanties afgeblokt. Er wordt gewerkt aan de bescherming van het complex omwille van zijn terechte erfgoedwaarde. Citroën zit dus een beetje klem en kan zich de openbare belangstelling alleen maar verheugen.

Voor het Brussels Gewest is het gefundenes Fressen: zij hebben zelf de touwtjes in handen en dat is een goede onderhandelingspositie. Maar: na kopen komt verbouwen. Men koopt een vrijwel leeg glas in een ijzeren doos. Dit gebouw met respect voor het origineel, conform de brandweervoorschriften én volgens de huidige energienormen én voldoende aan museale voorwaarden verbouwen, lijkt me geen eenvoudige opgave met een kostenplaatje dat aardig uit de hand zou kunnen lopen.

Heeft men wel een kostenraming gemaakt? Een haalbaarheidsstudie is meer dan nodig en de uitkomst ervan minder dan ooit voorspelbaar. De kosten van een nieuwbouw zijn in de gegeven omstandigheden veel eenvoudiger en betrouwbaarder in te schatten. Ik vind het ook van weinig visie, weinig ambitie en weinig creativiteit getuigen om deze weg in te slaan.

Gooi het oubollige museum overboord: een centrum voor stedelijke creativiteit moet meer ambitie hebben dan het recycleren van een interessant gebouw. Een MAK Art Center moet meer zijn dan een museum waarin de collecties van onze ‘genationaliseerde’ of ‘gesubsidieerde’ banken, van onze openbare instellingen en tekortschietende musea vertoond worden. Het museum moet gebruik maken van de creatieve dynamiek die leeft in de wijken van downtown Brussel, en het moet de motor zijn die meewerkt aan het wegwerken van de sociale ongelijkheid in Brussel. Een MAK Art Center moet de hedendaagse kunst op een meer menselijke, kritische en sociale manier brengen dan het circuit dat kunst gebruikt als beleggings- en status object – denk aan de benadering van Alain de Botton.

Tien argumenten waarom de Ninoofsepoort een betere plek is dan de Citroëngarage:

  1. De terreinen zijn al voor twee derde eigendom van het Gewest en voor een deel van de Stad en moeten dus niet meer aangekocht worden.
  2. De Ninoofsepoort is de draaischijf tussen drie gemeenten, tussen verschillende dichtbevolkte wijken (Dansaert, Anneessens, Kuregem, Molenbeek-Manchester en oud-Molenbeek), een potentiële interculturele ruimte, een belangrijk impulsgebied voor de stedelijke ontwikkeling.
  3. In deze wijken leven duizenden jongeren. In de kanaalwijken werken honderden creatievelingen en kunstenaars en er zit nog veel meer potentieel in de interculturele samenleving die hier langzaam groeit.
  4. De Ninoofsepoort is ruimtelijk en stadslandschappelijk een brandpunt tussen Ring en kanaal: een interessante ruimtelijke constellatie. Er is ruimte en perspectief, niet alleen ruimte om te bouwen maar ook ruimte voor een park, ruimte voor verrijking van de skyline van Brussel.
  5. De Ninoofsepoort is de vijfde hoek van de Vijfhoek, het vijfde wiel, de verwaarloosde hoek, een symbolisch belangrijke schakel. Een uitstekende plaats voor emblematisch openbare architectuur. Men mag zulke symbolische plekken niet overlaten aan promotoren zoals die van de Up-site.
  6. De Ninoofsepoort ligt op amper 1.250 meter wandelafstand van de Grote Markt.
  7. Er bestaat voor de Ninoofsepoort een haalbaarheidsstudie. De stedenbouwkundige studie die in opdracht van de Brusselse Huisvestingsmaatschappij samen met de privépartner Besix door het bureau XDGA opgemaakt werd, toont klaar en duidelijk de mogelijkheden om hier een gemengd project van wonen, werken en cultuur te realiseren.
  8. Het kostenplaatje bij nieuwbouw is beter onder controle te houden. De moeilijkheid zal de financiering zijn van de culturele poot. Hierin zullen federale overheid, Gewest, Beliris en mecenaat hun rol moeten spelen. Het Gewest moet hierin de leiding nemen in plaats van voor gemakkelijkheidsoplossingen te kiezen.
  9. De aanwezigheid van een belangrijke privépartner (Besix Red) op de site Ninoofsepoort kan een eigen dynamiek geven aan het project. Het vraagt wel enig denkwerk en juridisch duidelijke afspraken om zulke publiek-private samenwerking vorm te geven.
  10. MAK op de Ninoofsepoort kan en moet een belangrijke locomotief zijn voor de opwaardering van de omringende ‘achtergestelde’ wijken.

De overheid ontdekt nu pas mondjesmaat het Creative City concept en betuigt er niet veel meer dan lippendienst aan. Het MAD Mode and Designcenter, opgericht in het kader van het Plan voor Internationale Ontwikkeling, is een flauw afkooksel van dat waarin steden als Londen, Berlijn of Barcelona sinds vele jaren investeren. We moeten durven om hier iets nieuws uit de grond te stampen: een Molenbeek Anneessens Kuregem Arts Center op maat van onze ambitie, op maat van Brussel in Europa en in de wereld.

Marcel Rijdams
architect-stedenbouwkundige
voormalig OCMW-raadslid Ecolo 2001-2013

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Opinie

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni