Het verhaal van een alleenstaande moeder

Het hoge aantal alleenstaande moeders dat we terugvinden in de armoedecijfers is één van de belangrijkste problemen in Brussel. Het is aan beleidsmakers, het brede middenveld en de Brusselaars om in actie te schieten en de precaire situatie van deze vrouwen niet langer te aanvaarden, schrijft politiek filosoof Bleri Lleshi.

V olgens de cijfers van het armoederapport 2014 van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn in Brussel leeft een op drie Brusselaars onder de armoedegrens en loopt 40 procent van de Brusselse bevolking risico op een leven in armoede en uitsluiting.

Bij de armoedecijfers in Brussel wordt er weinig rekening gehouden met gender terwijl dit nodig is want vrouwen en kinderen zijn de meest kwetsbare groepen in de armoedecijfers. Wie het vooral erg moeilijk heeft in onze stad zijn alleenstaande moeders. 87 procent van de gezinshoofden van eenoudergezinnen zijn vrouwen.

Het is bijzonder moeilijk voor vrouwen om uit die armoede en bestaansonzekerheid te komen omdat de structurele ongelijkheid in vele domeinen en niveaus verankerd zijn, luidt de conclusie van het rapport. Indien deze vrouwen ook nog een migratieachtergrond hebben dan botsen ze tegen de muur van racisme en discriminatie.

Het verhaal van M.
M. heb ik voor het eerst ontmoet vier jaar geleden, in een café dichtbij het Flageyplein in Brussel. Ze werkte daar als dienster. “Eén van mijn drie jobs,” vertelde ze later. Geen van de jobs was vast. “Ze bellen me wanneer ze me nodig hebben en als ik die job wil behouden moet ik ervoor zorgen dat ik er ben.”

M. heeft twee kinderen en dat maakt het voor haar erg moeilijk om op elk ogenblik paraat te staan voor die werkgevers. Maar ze heeft geen keuze, want zelfs met die drie mini-flexi-jobs komt ze moeilijk rond. Ze was al jaren op zoek naar vast werk, maar het lukte maar niet. Ze is ervan overtuigd dat haar ‘vreemde’ naam en het feit dat ze in Molenbeek woont daar voor iets tussen zit. Onderzoek en cijfers geven haar gelijk. Ze zou het liefst wonen in een gemeente zoals Elsene, maar ze blijft in Molenbeek want elders in het Gewest zijn voor haar de huurprijzen onbetaalbaar.

M. woont samen met haar moeder en haar twee kinderen. “Het is dankzij mijn moeder dat ik kan werken. Ik zou echt niet weten hoe ik het zonder haar zou doen.” De moeder is bij haar komen inwonen na de dood van haar man. Ze vereenzaamde en kreeg het zelf financieel moeilijk.

We spraken elkaar een aantal keren na haar werk. Altijd haar telefoon bij de hand, voor het geval een van de werkgevers zou bellen, of haar moeder. Ze wilde haar verhaal kwijt want ze vond dat politici, de media maar ook andere mensen niet naar de Brusselaars luisteren en hun harde realiteit niet kennen.

Tijdens een van onze afspraken vroeg ik haar (heel voorzichtig) waarom ze nooit over de vader van haar kinderen spreekt. “De eerste jaren waren we gelukkig. Hij had een job en ik werkte halftijds. Toen hij zijn job kwijtraakte begon de miserie. Hij voelde zich slecht, een mislukking. Hij greep naar de drank en begon te gokken.” Opeens wees ze naar een verborgen litteken onder haar kin. M. vertelde dat ze twee jaar lang zelfs geweld heeft getolereerd met de hoop dat hij zou veranderen. “Maar toen hij op een dag de hand aan onze kinderen sloeg ben ik naar zijn ouders gegaan, heb hen alles verteld en heb de echtscheiding aangevraagd.”

Na meer dan een jaar, kwam ik in december vorig jaar M. toevallig tegen. “Ik word politievrouw,” zei ze. Ik dacht eerst dat ze aan het grappen was. Tijdens onze vorige gesprekken was ze alles behalve lovend over de Brusselse politie. “Mijn moeder wordt oud en de kinderen hebben steeds meer kosten. Ik heb een vaste baan nodig.”

Respect
Ik had al respect voor M. omdat ze ondanks haar moeilijke situatie en de harde tijden die ze achter de rug heeft, strijdvaardig bleef. Ze komt net als ik uit een migratieachtergrond en ze weet wat het betekent om als vrouw met migratieachtergrond – uit Molenbeek – bij de politie te gaan werken. Ze heeft er alles voor over om haar kinderen een betere toekomst te bieden. Mijn respect voor haar werd alleen groter.

Vrouwen die het moeilijk hebben, alleenstaande moeders, verdienen respect in plaats van het stigma van de clichébeelden. Deze vrouwen verdienen respect voor hun weerbaarheid, hun strijdbaarheid en hun toewijding aan hun kinderen.

Alleenstaande moeders hebben nood aan structurele steun want dat is de enige manier om hen uit de bestaansonzekerheid te halen. Uitkeringen en inkomens moeten omhoog en moeten minimaal boven de armoedegrens komen. Het Gewest Brussel moet dringend werk maken van sociale huisvesting door daarin te investeren en er de nodige prioriteit te geven aan alleenstaande moeders.

Er is ook nood aan jobs in de eigen buurt en aan voldoende betaalbare kinderopvang. Werkgevers en onderwijs moeten rekening houden met de realiteit van alleenstaande moeders en nagaan hoe ze daar op een positieve manier op kunnen inspelen.

Veel alleenstaande moeders leven in depressie en eenzaamheid door hun economische onzekerheid. Middenveldorganisaties en buurtorganisaties kunnen hier iets aan doen door vrouwen uit hun isolatie te halen en door naar hen te luisteren en samen sociale en culturele activiteiten op te zetten. Eenzaamheid en vervreemding moeten we bestrijden door samen te komen en de openbare ruimte te delen.

Armoede en bestaansonzekerheid bij vrouwen aanpakken is niet alleen belangrijk voor deze vrouwen, maar ook voor hun kinderen.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van o.a ‘De neoliberale strafstaat’ (EPO). Momenteel schrijft hij een boek over racisme.