afficheKen

Estafette: De kunst van reclame

Ken Lambeets
© Brussel Deze Week
05/08/2015

Pas zeer recent ontdekte ik het museum van Elsene, een oase van rust in de bijwijlen drukke stad. In het museum zijn er vaak leuke tentoonstellingen en de permanente collectie bevat pareltjes van schilderijen van onder andere Emile Claus, Théo Van Rysselberghe, Félicien Rops en mijn persoonlijke favoriet: de symbolist Fernand Khnopff.

Het museum huisvest eveneens een interessante collectie affichekunst. Tijdens de belle époque maken affiches met grote kleurvlakken en een knappe compositie reclame voor uiteenlopende producten zoals absint, champagne, casino’s en zeep, voor de Red Star Line tussen Antwerpen en New York en voor tal van evenementen. Nooit was reclame zo mooi, en dat in een tijdperk waarin er van marketeers nog lang geen sprake was. Het duurde niet lang of de affiches werden ware verzamelobjecten.

Het economisch en cultureel welvarende Parijs is de bakermat van de affichekunst, Henri de Toulouse-Lautrec de bekendste affichekunstenaar. Het museum van Elsene bezit alle 32 affiches van de Fransman, die zich onderscheiden door hun originele vormen, mooie kleurencombinaties en ingenieuze lay-out. Maar ook het goed boerende België kent rond het begin van de twintigste eeuw heel wat beloftevolle affichekunstenaars.

Een affiche die mijn aandacht trekt, heet Ville de Spa, concours d’automobiles, een van de eerste posters die ooit aan de autosport gewijd zijn. Op de affiche pronkt een adellijk echtpaar, de dame met een weelderige gele paraplu, de man met een hoge hoed, in een oude, open auto. Het evenement is een organisatie van de Automobile Club de Belgique. Volgens de overlevering nam kroonprins Albert (de latere Albert I) deel aan de wedstrijd, in het gezelschap van zijn tante, koningin Marie-Henriette.

De affiche is van de hand van een zekere Georges Gaudy. De in Sint-Joost geboren kunstenaar is een verdienstelijk wielrenner, en hij is ook illustrator bij wielerbladen zoals Le Cycliste belge illustré en Véloce. Fietsen en auto’s komen vaak terug in zijn werk.
De affiches van Gaudy vertellen ons heel wat over de Brusselse sportgeschiedenis. Zo leer ik dat er in 1893 wedstrijdjes van 1 tot 100 kilometer werden gehouden in de Velodroom van Ter Kamerenbos en dat er een Cyclodroom stond op de wereldtentoonstelling van 1897 – la plus amusante attraction de l’exposition. Ook aan de bandenfabriek van de Schaarbeekse racekampioen Camille Jenatzy, die op latere leeftijd bij een jachtongeval het leven zou laten, verdient Gaudy wat geld.

Enkele maanden geleden zag ik al eens een poster van Georges Gaudy in le Terminus Nord, de befaamde brasserie tegenover het Gare du Nord in Parijs. In de brasserie waan je je in de belle époque, met de vele spiegels, de magnifieke lusters, de gedienstige obers en de kleine collectie art-decoposters aan de muur. Een prettige omgeving om nog gauw een schotel zeedieren met een goed glas wijn naar binnen te werken, voordat je op de trein naar Brussel stapt.

De affiche in le Terminus maakt reclame voor de autowedstrijd Brussel-Spa van 1898 en is ietwat luguber: ze toont een oude man met een lange baard en een zeis in de auto: zou dat magere Hein zijn? Bovenaan zijn art-nouveau-elementen in de affiche verwerkt: Gaudy is mee met zijn tijd. De autokoers in kwestie wordt gewonnen door ene baron Pierre de Crawhez, die later op het revolutionaire idee komt om autoraces op een gesloten circuit te houden. Helaas worden die vandaag niet meer met kunstwerken aangekondigd, zoals destijds het geval was.

Eindredacteur Ken Lambeets houdt van literatuur en van echte sporten

Estafette

In Estafette schrijven BRUZZ-journalisten Filip Van Der Elst, Bram Van de Velde en Ken Lambeets om beurten over sporten in Brussel.    

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Column, Estafette

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni