Brussel is dood, leve Bruxel!

Brusselaar Bram Boriau stelt voor om Brussel een nieuwe naam te geven: Bruxel. “U zegt? Inderdaad. Ik zou willen dat de namen Brussel, Bruxelles en Brussels vervangen worden door Bruxel, als nieuwe naam in alle talen, voor een stad die van iedereen is. Een kruispunt van taal en cultuur, van verschillende gezindten, die samen de stad met de nieuwe naam rijker en mooier maken.”

De bedoeling van dit voorstel is om de diversiteit van de stad te laten weerklinken in haar naam, met de centrale ‘X’ als symbool voor het kruispunt van culturen dat de stad is.

Er duikt een hernieuwd ‘Brusselgevoel’ op, een gezamenlijke identiteit die zich meer en meer manifesteert: de Zinneke Parade de nieuwe voetbalclub van Vincent Kompany (BX), Vincent Kompany zelf, de Bruxelitude van Stromae, een toenemende trots van Brusselaars op hun stad, het ‘wij-zijn-de-hoofdstad-van-Europa-gevoel... Dit gevoel overstijgt taal en cultuur voor een gedeelte. Het is als een extra laag, die er bovenop ligt. Brussel is al lang niet meer de mono-culturele/tweetalige stad die ze vroeger was. Een nieuwe naam, die voor iedereen dezelfde is, zal de gezamenlijke identiteit, die er duidelijk is, verder versterken.

Vandaag is ‘Brussel’ of ‘Bruxelles’ voor vele nieuwe Brusselaars de naam van een stad die (nog) niet de hunne is, in een taal die ze (nog) niet kennen. Bruxel is dat niet, want universeel. In Bruxel zit die diversiteit vervat. Bruxel kan een lovebrand worden voor zoveel mensen die zich met de stad verbonden voelen. Ik zie de T-shirts al voor me.

Bruxel geeft op deze manier nationaal en internationaal een sterk signaal: het presenteert zich als een stad die duidelijk divers is en wil zijn. Die niet stilstaat en als teken van deze vooruitgang en openheid zelfs haar naam aanpast aan de nieuwe mensen, in de nieuwe stad die ze is. Ze stelt zich op deze wijze open als een stad die er is voor iedereen, los van zijn of haar achtergrond. Dat is uniek in de wereld.

Volgende stap
Veranderen steden dan van naam, hoor ik u vragen? Zeer zeker. De lijst is lang, denk maar aan Byzantion, Constantinopel, Istanbul, Sint-Petersburg, Petrograd, Leningrad en “hey, kijk, opnieuw Sint-Petersburg.” Dichterbij: Leopoldstad en Kinshasa. Deze naamsveranderingen luidden telkens een nieuwe episode in de geschiedenis van deze steden in én gebeurden bewust. Sommige van deze evoluties werden goed ontvangen, andere naamsveranderingen doen dan weer denken aan meer donkere periodes.
Betekenis wordt doorheen de jaren aan plaatsnamen/merken toegevoegd. Dat kan bewust gebeuren, door citymarketing, vaak avant la lettre, of door historische gebeurtenissen. Ik wil dat we durven nadenken over het idee dat we zelf betekenis kunnen geven aan de namen van de plaatsen waar we wonen. We kunnen er meer gevoel aan koppelen, er waarden aan toevoegen.

De etymologie van Brussel gaat terug tot Bruocsella dat later evolueerde naar Broekzele, wat staat voor ‘doorwaadbare plaats in het moeras’. Waar was dat moeras? Waarom vestigden mensen zich daar? Was het daar wel gezond leven, het moet wel vochtig zijn geweest? Ik bedoel maar: het is belangrijk te weten waar de naam van de plaats waar je woont vandaan komt, maar de betekenis ervan gaat verloren. Door de stam van de ‘oude’ naam te behouden en er nieuwe betekenis aan toe te voegen, luiden we een nieuwe periode in. Het is een volgende stap.

De verandering van Brussel/Bruxelles naar Bruxel kan overigens een toonbeeld zijn van het Belgische compromis: de aanpassing gebeurt in gelijke mate in het Frans als in het Nederlands. Daarnaast is een kortere naam ook gewoon mooi meegenomen. De marketingcampagne rond ‘be.brussels’ die vandaag loopt, gebruikt de Engelstalige naam van het gewest. De keuze voor Bruxel als universele naam maakt de keuze voor ‘Brussels’ in een marketingcontext overbodig.
Zijn er ook nadelen aan verbonden? Waarschijnlijk wel. ‘Brussels’ is an sich een sterk merk en logistiek en op vlak van communicatie vraagt dit een aanpassing. Echter: door het unieke karakter van deze naamswijziging denk ik dat je het merk zelfs versterkt. Het is geen gratuite naamswijziging. Het is een naamswijziging van een stad die zelf het heft in handen neemt, dit serieus meent en zelfs beslist haar naam te veranderen.

Nieuw elan
Waarom juist nu, hoor ik u vragen. Ik geloof dat Brussel, pardon Bruxel, op een keerpunt staat. We slagen er sinds enkele jaren in om de loden vest van negativisme af te werpen. Dit aanvoelen is natuurlijk subjectief, maar ik denk dat ik voor meer mensen spreek wanneer ik zeg dat Bruxel eindelijk zijn zelfrespect heeft teruggevonden en meer focust op de potentieel mooie toekomst als centrum van Europa en zoveel andere culturen, met de rijkdom van diversiteit. Daarnaast denk ik dat die diversiteit accepteren en deze omarmen een cruciale voorwaarde is voor het succesvol uitbouwen van een stad als, wel, als Bruxel.

Hoe haalbaar is dit voorstel? Geen flauw idee, ik werk niet voor het ministerie van haalbaarheid. Ik nodig de mensen uit deze stad uit om hierover te debatteren, de voor- en nadelen af te wegen. Wie weet wordt het wel iets.
Is dit nu allernoodzakelijkst voor onze stad? Ook niet, maar ik werk dan ook niet voor het ministerie van noodzakelijkheidsbepaling. Het is een idee dat kan bijdragen aan een nieuw elan. Het is allernoodzakelijkst dat de bakker goed en voedzaam brood bakt, maar het is toch ook mooi meegenomen dat hij lekkere eclairs in de aanbieding heeft.

Bram Boriau,
Ganshoren