Zomerboeken (2): Arm Brussel

Deze zomer gidst de redactie u door de bibliotheek van brusselnieuws.be. Boeken over Brussel en steden in het algemeen, zodat u een snuifje stedelijkheid mee kunt nemen naar het strand. Deze week deel 2: de klassieker Arm Brussel van Geert Van Istendael uit 1992.

“Als ik de zwermen toeristen bekijk tussen stadhuistoren en Broodhuis, bekruipen me allerlei misantropische en ontoelaatbare gedachten. Dit is geen stad meer. Dit is decor. Dit is stedelijk Bokrijk.”

Aan het woord hier in DS Avond is Geert Van Istendael, schrijver, dichter en bevlogen Brusselaar. En ook auteur van het bescheiden meesterwerkje Arm Brussel.

Hier op de redactie komt jaarlijks een kleine vracht Brusselboeken toe. Sommigen zijn lezenswaardig, andere zijn dat niet. Al te vaak zijn ze van de hand van politici of hun ghost writers.

Arm Brussel heeft daar alvast niets mee van zien. Verwacht hier geen grootse visie of historische muggenzifterij. Het boek is een bevlogen beeld van Brussel, nu en in het verleden. En het leest als een trein.

Superdiversiteit
De eerste versie van het boek verscheen al in 1992, maar Van Istendael paste de opeenvolgende versies aan. Zo zet het boek in zijn laatste druk ook de stap naar de superdiversiteit. Een horde die Brussel zelf sinds eind jaren ’90 neemt.

Van Istendael mag dan al de 60 ruim voorbij zijn, uit zijn boek spreekt de verontwaardiging van een angry young man. Maar dan wel eentje die je erudiet te woord staat.

Grosso modo valt het boek uiteen in vier stukken. De geschiedenis van de stad sinds de Middeleeuwen, de taalperikelen, de bouwkunde (bij gebrek aan een beter woord), en de kunstenaars van de stad.

Welk deel je ook leest, uit grote delen spreekt veel verontwaardiging. Over de stedenbouwkundige mismeestering van de Stad of om de miskenning van het Nederlands. Van Istendael maakt zich regelmatig kwaad. Hij doet dat wel steeds welbespraakt ("In vredestijd hebben wij zelf het vernietigingswerk uitgevoerd met een vakkundigheid waar de bommengooiers van de Luftwaffe niet aan konden tippen"). Het hele boek ademt liefde voor Brussel uit, zonder de ogen te sluiten voor zijn zwaktes.

Sommigen zullen Arm Brussel en de standpunten van Van Istendael achterhaald vinden: te veel gedoe over taal voor de moderne tijd. Maar het is en blijft een klassieker, zelfs na 20 jaar. Verplichte kost voor (aspirant)-Brusselaars.

Arm Brussel, Geert Van Istendael, uitgeverij Atlas/Contact, 2013, 284 pagina's.