Viviane, vrouw met een groot hart: 'Ik heb maar van één ding spijt'

Achtenzestig is ze, Viviane. Een sterke vrouw. Een mooie lach. Ook al heeft ze miserie gekend, de tinteling in haar ogen heeft het niet kunnen doven. Haar groot hart toont ze dagelijks. "De jackpot heb ik nooit gewonnen, maar onderweg hebben zoveel positieve dingen me overvallen."

I k word begroet door Boris. De aanhankelijke vierpoter, een kruising tussen een Epagneul en een Engelse Cocker, vraagt om te spelen. Er zijn ook nog katten: Perle en Fifi. Boris gedogen ze, want ze waren er eerst.

“Boris was de hond van mijn bovenbuur Rachel die er nu 86 is. Ik heb hem geadopteerd, toen zijzelf te oud geworden was. Ik doe alles voor Rachel: voer haar naar de kapper, het ziekenhuis, ik doe haar boodschappen. Elke dag ga ik eventjes langs om te zien hoe ze het stelt. Sociaal leven, het is ontzettend belangrijk voor mij.”

Viviane (die haar achternaam liever niet in de krant vermeld ziet, red.) heeft lang in de Sylvain Denayersytraat in Anderlecht gewoond. Nu is Jette haar thuis. “De straat is haast een dorp, in de goede zin van het woord. In Anderlecht had ik weinig contact met de buren – uitgezonderd een goedemorgen en een goedenavond. Hier is er echt sociaal contact. De mensen kennen elkaar, helpen elkaar als het nodig is. Ik was hier nog maar net of ik gaf de planten van mijn buur, de burgemeester van Jette, water toen hij met vakantie ging. Mei is de maand van het kinderfeest, er is jaarlijks een brocante. Dit is echt wel een straat die leeft.”

Valse start
Viviane Flament is als kind opgegroeid in de streek tussen Bergen en de Franse grens. Zowat een halve eeuw geleden leefde ze voor het eerst in Brussel. Maar dat avontuur duurde slechts één jaar.

“Ik had zo mijn eigen willetje. Al op mijn veertiende ben ik gestopt met school te lopen. Ik ben beginnen te werken, zoals dat in die tijd ging. Werk was er genoeg, een diploma was niet nodig. Ik ben ook al heel jong getrouwd, te jong. Nog geen 18 was ik. Ik ben toen samen met mijn man voor het eerst verhuisd naar Brussel. Ik had werk gevonden in Anderlecht. Het was beter betaald dan in de provincie.”

“De aanpassing viel me echter moeilijk. De grootstad, het echtelijke leven en een huishouden zonder mijn familie in de buurt. Ik was nog een kind zonder veel ervaring. Ik voelde me aan mijn lot overgelaten. Dus zijn we teruggekeerd naar de provincie.”

Uitbreken naar Brussel
“Mijn echte leven in Brussel is begonnen in 1974. Ik was 28 en voelde dat mijn huwelijk niet werkte. Niet in het minst doordat mijn man de drankduivel in zich had. Ik wilde de cirkel doorbreken en naar mijn gevoel kon dat niet in de provincie waar iedereen iedereen kende en ieders leven als het ware op de straatstenen lag.”

Viviane verbrak haar huwelijk, maar kreeg telkens opnieuw te maken met de verslavingsdrang. “Mijn eerste man was verslaafd aan alcohol, mijn tweede levensgezel aan het spel, gokken. Mijn zoon is in de val van het druggebruik getrapt. Ook mijn huidige partner, met wie ik nu al meer dan 20 jaar samen ben, heeft zijn problemen gehad met de drank. Maar hij heeft die duivel weten te temmen, waarvoor ik hem ten zeerste bewonder.”

“Ik heb lang gedacht dat enkel mensen van minder bevoorrechte milieus er het slachtoffer van worden, dat het een teken van geestelijke zwakte is. Maar dat is een misvatting. Alcoholverslaving kent geen rang noch stand. Je kan er wel een aanleg voor hebben. Alcoholist ben je en blijf je, maar met de hulp van anderen is het mogelijk de fles links te laten liggen.”

Al-Anon
De verslavingen van de mannen in Vivianes leven hebben haar uiteindelijk doen belanden bij Al-Anon, een vzw die morele hulp verleent aan familie en vrienden van alcoholverslaafden. Ze was 42 toen ze bij de beweging aanklopte.

“Ik heb bij Al-Anon mensen leren kennen die me deden inzien dat ik me steeds weer in moeilijke situaties plaatste omdat ik te veel aan anderen dacht en te weinig aan mezelf. Het heeft me de moed gegeven om op mijn strepen te staan. Naderhand durfde ik dingen te doen waarvan ik als kind had gedroomd maar altijd had nagelaten om ze te verkennen: dansen, zingen, de artiest in mij zoeken. Voorheen was ik te verlegen. Ik kwam uit een bescheiden milieu, mijn vader was mijnwerker. De artistieke wereld was iets voor de anderen. Een goede secretaresse worden, dat kon ik bereiken!”

“Bij Al-Anon ben ik ook begonnen met het verzorgen van animatie op feestjes en het opzetten van kleine shows. Ik herschreef gedeeltelijk de teksten van liedjes om er Al-Anon in te verwerken, liedjes die ik dan zelf vertolkte. Het heeft uiteindelijk geleid tot het groepje Les Joyeux Baladins, waarmee we tourden in homes of instellingen voor personen met psychische problemen. We brachten vreugde in de trieste realiteit van alle dag. Vijf, zes jaar hebben we dat gedaan. Ik hield me ook bezig met publieke voorlichting in scholen of in medische instellingen, voor sociale assistenten. Zo ben ik verantwoordelijke van Al-Anon geworden voor Brussel en Waals-Brabant.”

Travestiet
Vivianes artistieke activiteiten voor Al-Anon gingen niet onopgemerkt voorbij. “Een professionele actrice met wie ik bevriend was geraakt, bracht me in contact met het theater en met de schrijfster van een theaterstuk over alcoholisme, Autopsie d’une bouteille. Een amateurgezelschap wilde het stuk opvoeren en had een rol voor mij: die van controlearts. Er is echter nooit iets van gekomen. Na drie maanden repeteren is de regisseuse plots met de noorderzon verdwenen, richting Afrika. De liefde achterna? Wie zal het zeggen? Een tijd later werd ik gecontacteerd door een regisseur die het stuk wilde brengen met dove acteurs. Of ik als enige sprekende de rol van controledokter wilde spelen? Zeker. In die tijd frustreerde het me dat ik geen gebarentaal sprak. Ik besloot het te leren, alweer een openbaring.”

Playback
Vervolgens is Viviane in het playbackwereldje beland, door toedoen van iemand die haar activiteiten met ‘Les Joyeux Baladins’ kende.

“Plots kon ik iemand zijn, die ik met mijn eigen stem niet kon zijn. Zizi Jeanmaire, Liza Minnelli... Twee jaar heeft het stand gehouden. Vervolgens ben ik zelf kleine shows beginnen op te zetten met een travestiet die deel uitmaakte van de groep en met wie ik bevriend was geraakt. Het geeft me het plezier waarvan ik niet heb kunnen genieten toen ik nog jong was. Ik mag nu wel gepensioneerd zijn, stilzitten doe ik niet. Zo doe ik ook al jaren aan yoga. Dat geeft me innerlijke rust. En ik heb Bokwa ontdekt, de nieuwe fitnessrage. Je moet bewegen op muziek en tegelijkertijd letters op de grond tekenen. Ik doe dat in het Senior Sport Centrum in Koekelberg. Het helpt mijn chronische spierpijn te verlichten.”

“Mijn leven is niet makkelijk geweest. Maar ik heb het geleefd en leef het nog steeds met overgave. Dat ben ik, dat is mijn verantwoordelijkheid. Van één ding zal ik echter steeds spijt blijven hebben (Even krijgt mijn gastvrouw een krop in de keel, kvda). Mijn zoon heb ik niet kunnen behoeden voor de drugs, evenmin heb ik hem weer op de goede weg kunnen helpen. Zijn druggebruik heeft zijn lichaam en zijn leven verwoest. Op dit moment is hij gelukkig opnieuw op de goede weg.”

AN-ANON FAMILIEGROEPEN

De Al-Anon Familiegroepen vormen een gemeenschap van verwanten en vrienden van alcoholisten. Ze bespreken onderling hun ervaringen en geven elkaar kracht en hoop. Ze geloven dat alcoholisme een gezinsziekte is en dat verandering van levenshouding kan bijdragen tot herstel.

Al-Anon heeft geen binding met sekten, kerken, politieke organisaties of welke andere instellingen dan ook. Al-Anon neemt ook niet deel aan maatschappelijke discussies en kiest geen partij voor of tegen een bepaalde zaak. Het lidmaatschap is gratis, in de behoeften wordt voorzien door vrijwillige bijdragen van de leden.

Meer info: www.al-anonvl.be