Vervoort: 'Rijke gemeenten moeten meer bijdragen'

Ook de rijke gemeenten moeten bijdragen aan de demografische uitdagingen. Dat zegt minister-president Rudi Vervoort (PS) bij een analyse van de gemeentefinanciën 2008-2014. De courante uitgaven in de 19 gemeenten zijn onder controle, maar Vervoort maakt zich zorgen over de Europese boekhoudregels die openbare investeringen in de toekomst dreigen onmogelijk te maken.

"E r zijn geen slecht bestuurde gemeenten meer." Met deze zin reikt Vervoort de gemeenten, wat ook de kleur van de meerderheid is, de hand. En eigenlijk kan hij ook niet anders, in een klein gewest met 19 gemeenten als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de wederzijdse afhankelijkheid groot. Maar zo zien de gemeenten het niet altijd.

Toch is samenwerking volgens Vervoort de enige mogelijkheid, en hij wil die samenwerking ook verder contractualiseren. En dat kan heel concreet worden. Een voorbeeld: als er in een arme gemeente geen terreinen meer vrij zijn voor bijkomende scholen, dan zullen rijke gemeenten scholen moeten bouwen, ook al neemt de bevolking er amper toe.

De demografische groei doet zich immers vooral voor in arme gemeenten zoals Anderlecht en Sint-Joost-ten-Node – 16 en 14 procent over zes jaar – en niet in rijke zoals in Watermaal-Bosvoorde waar de bevolking in zes jaar tijd maar met 1 procent toegenomen is. De komende vijf jaar zal de groei in Evere en Elsene vertragen, terwijl in Sint-Joost en in Sint-Gillis de groei verder zal toenemen. De bevolking van Sint-Gillis nam de voorbije vijf jaar met 12 procent toe.

Geen zin
De opcentiemen op de personenbelasting worden jaar na jaar minder belangrijk voor de gemeenten. De 227,7 miljoen euro daarvan in de begroting van 2014 is goed voor 11 procent van de inkomsten van de negentien gemeenten, in 2000 was dat nog 16 procent. De opcentiemen op de inkomensbelasting verhogen heeft volgens Vervoort dan ook geen zin, de meeropbrengst is - wegens de verarming - te klein.

Het valt overigens op dat er nog altijd verschillen zijn tussen de gemeenten. Het gemiddelde is 6,61 procent, de (arme) gemeente Anderlecht heft maar 5,9 procent terwijl (het rijke) Watermaal-Bosvoorde 7,5 procent heft. Ook Etterbeek en Elsene heffen 7,5 procent.

De opcentiemen op de onroerende voorheffing zijn in tegenstelling met die op de personenbelasting wel van levensbelang: ze zorgen voor 29 procent van de inkomsten. Voor 2014 loopt er 569 miljoen euro binnen, terwijl de gemeenten op 40 miljoen meer gerekend hadden. Zo spelen de vertragingen van uitbetalingen door het federale niveau een belangrijke rol. De redenen zijn veelvuldig en de gevolgen kunnen groot zijn.

Eigenaars zijn het best af in Sint-Pieters-Woluwe, het slechtst in Schaarbeek. Maar ook Anderlecht, Evere en Vorst hebben de onroerende voorheffing in 2014 flink verhoogd.

FDF-gemeente
Er wordt vaak kritiek geleverd op vastbenoemde ambtenaren, maar wat de tegenstanders er vaak niet bij vermelden is het relatief lage percentage vastbenoemden in de Brusselse gemeenten. De cijfers laten alvast zien dat op 30 juni 2013 ‘maar’ 41 procent vastbenoemd was, de rest waren contractuelen. En ook hier zijn de verschillen tussen de gemeenten zeer groot. In de Stad Brussel is 52,1 procent statutair, in Sint-Gillis is dat maar 20,3 procent. Om maar te zeggen: het aandeel ambtenaren heeft ook niets met de kleur van de meerderheid te maken, zowel Brussel als Sint-Gillis hebben een paarse coalitie met een socialistische burgemeester.

In de FDF-gemeente Oudergem is 51,5 procent vastbenoemd. In 2014 heeft het gewest 50 miljoen euro extra aan de gemeenten toegekend om contractuelen vast te benoemen, om de laagste weddes te verhogen en om personeel uit kansarme wijken te rekruteren.

In de periode 2008-2014 groeiden de dotaties aan de politiezones jaarlijks gemiddeld met 4,1 procent. Ze zijn in die periode gestegen van 267,2 miljoen naar 340,7 miljoen. Als naast de uitgaven voor de politiezone ook de uitgaven voor de OCMW’s blijven stijgen, kan dit de financiën van de voornamelijk arme gemeenten flink bezwaren. Omdat de KUL-normen geen rekening houden met de bevolkingsevolutie, dringt zich volgens Vervoort een hervorming op.

Bekijk hier ook de video van tvbrussel: