Tijdelijk museum door bewoners Bloemenhofwijk

Een museum dat maar één maand open blijft en vorm krijgt dankzij de wijkbewoners, die kunstwerken en gebruiksvoorwerpen uitlenen. Dat is het project waar de Brusselse kunstenaar Roel Kerkhofs in augustus aan werkt in de Bloemenhofwijk.

U  zag ze eerder al op brusselnieuws.be, de grote houten deur in de Anneessensstraat met het opschrift ‘Musee Museum’. De deur is een levensgrote reproductie van de toegang tot het vroegere Spoorwegmuseum in het Noordstation. Het opschrift is meteen ook de naam van Roel Kerkhofs’ project voor een tijdelijk museum dat in en met een wijk tot stand komt.

De in Jette opgegroeide Kerkhofs (39) doceert Mixed Media in Sint-Lukas in Gent. Ook zijn vorige kunstproject, Propositions voor een monument in Sint-Gillis (2011), was een beeldend participatieproject.
“Dat mijn keuze nu viel op de Bloemenhofwijk is niet toevallig”, zegt Roel Kerkhofs. “Het is een sociaal zeer gemengde wijk, waar een rustige sfeer heerst. Kerkhofs nam er zijn intrek op de gelijkvloerse verdieping van ZSenne, een Art Lab dat atelierruimten ter beschikking stelt van kunstenaars voor kortlopende projecten.

Deur als opstapje
“De deur vormt een kader, een opstapje voor het tijdelijk museum in wording in ZSenne, en heeft zowat dezelfde functie als die van een sokkel voor een beeldhouwwerk. Bovendien wekt de deur de nieuwsgierigheid van de buurtbewoners, met wier medewerking het project staat of valt. We moeten voor Musee Museum vele drempels overwinnen. Maar die moeilijkheidsgraad maakt het juist boeiend.”

Kerkhofs wil in een maand tijd zo veel mogelijk buurtbewoners overtuigen om een kunstwerk of alledaags gebruiksvoorwerp uit te lenen dat voor hen een belangrijke betekenis heeft. Hij praat ook langdurig met de bewoners om het verhaal achter het voorwerp op te tekenen. De démarche op zich is bijna even belangrijk als het eindresultaat: de tentoonstelling van de bijeengesprokkelde werken, en het boek dat over het project zal verschijnen. “Het zal niet zo maar een relaas zijn van de tentoonstelling. Het boek moet een fysieke ervaring worden voor de lezer. Hoe het er gaat uitzien weet ik nog niet. Ik werk daarvoor samen met het grafisch bureau Dear Reader. “

Constantin Brancusi
“Er komen hier mensen over de vloer met de meest diverse levensverhalen. Zo kwam een Roemeense vrouw langs die met passie sprak over het werk van haar landgenoot, beeldhouwer Constantin Brancusi. Pas later ontdekte ik dat de vrouw dakloos is en ’s avonds bij Samu Social logeert. Toch gaat ze proberen om een voorwerp dat haar na aan het hart ligt uit te lenen.”

Een vrouw die Afghanistan ontvluchtte door de oorlog, leent één van de glazen die ze meenam uit haar geboorteland. Het glas is geblazen door een buurtbewoner aldaar en vormt dus een fysieke herinnering aan haar heimat.
Een andere buurtbewoner leent wel zeer diverse voorwerpen uit: een lamp met hoornachtige poten als de schedel van een hert, een houtsnijwerk van Frans Masereel dat hij lang geleden voor een appel en een ei op een rommelmarkt had gekocht, drie Duitse vazen uit de jaren 1960 en een asbak met juwelen uit Oman.

Inspiratiebron
“Ik loop al twee jaar rond met de idee voor dit project. Behalve de deur van het Spoorwegmuseum zijn er nog drie andere beelden die mijn inspiratie aanwakkerden. Een foto van de Franse schrijver en politicus André Malraux, met aan zijn voeten honderden foto’s van belangrijke kunstwerken die een plaats moesten krijgen in zijn Musée Imaginaire. De titel van zijn baanbrekend essay over kunst vond ik heel inspirerend. Een ander beeld dat voor mij een trigger was, is de deur – alweer – van een kerk in het Braziliaanse San Salvador. Die staat los van de kerk, net als de deur voor ons Museum.”

“Een vierde inspiratiebron was een tekst van Annemarie Alighiero Boetti, vrouw van de gelijknamige Italiaanse kunstenaar. Die gaat over de keuze wat je waar ophangt. Dat doen ook de buurtbewoners, die beslissen waar ze hun voorwerpen een plaats geven in hun huis. Ik beschouw hen daarom als de archivarissen van dit museumproject.”

Elke zondag nodigt Kerkhofs een kunstenaar uit voor een causerie over hun eigen werk, maar die op de een of andere manier met het project als geheel verband houdt. Die ontmoetingen zijn publiek toegankelijk.