Pagode Armonea Bejaardentehuis c Saskia Vanderstichele

Uitgelicht: Rusthuizen genoeg in Brussel

Bettina Hubo
© Brussel Deze Week
09/07/2014

Omdat de bouw van Vlaamse rusthuizen in Brussel inmiddels vlot en er zelfs een overaanbod van rusthuizen dreigt, legt het Brusselse Kenniscentrum Woonzorg in het nieuwe masterplan het accent op kleinschalige woonvormen in armere wijken.

Z es jaar geleden was het aanbod van Vlaamse ouderenvoorzieningen in Brussel ondermaats. Vlaanderen had wel een woonzorgprogramma voor de hoofdstad, maar dat werd amper ingevuld. Er waren nauwelijks Vlaamse rusthuizen en er was slechts één serviceflatresidentie. Een dagverzorgingscentrum was er niet. Die enorme achterstand was de aanleiding voor de opmaak van een eerste masterplan en de oprichting van het Kenniscentrum Woonzorg.

In het masterplan lag de klemtoon op de uitbouw van residentiële voorzieningen voor Vlaamse senioren. Na een moeizame start wist het Kenniscentrum toch verschillende rusthuisprojecten van de grond te krijgen. Vandaag telt Brussel drie Vlaamse rusthuizen, Bellevue in Vorst en De Overbron en Pagode in Neder-over-Heembeek, goed voor zo’n 250 plaatsen. “Nog dit jaar gaan in Evere twee woonzorgcentra open en breidt Pagode uit. Dan zitten we aan 536 Vlaamse rusthuisplaatsen,” zegt Herwig Teugels, directeur van het Kenniscentrum. “Met alle projecten die nog op stapel staan, onder meer in Anderlecht en Oudergem, zullen alle 1.255 geprogrammeerde plekken tegen 2017 ingevuld zijn.”

Met de andere woonzorgvoorzieningen loopt het niet zo’n vaart. Er is op dit moment nog altijd maar één Vlaams erkende serviceflatresidentie, maar er zijn wel plannen voor meer. Brussel telt inmiddels ook twee Vlaamse dagverzorgingscentra, Terranova in de vijfhoek en Tram 82 in Sint-Agatha-Berchem. Ook zijn er nog enkele in voorbereiding. Volgens de programmatie echter zou er één centrum per Brusselse gemeente moeten zijn. Teugels: “Het grote probleem is dat een dagverzorgingscentrum, in tegenstelling tot een rusthuis, niet rendabel, zelfs niet break-even te krijgen is. Binnenkort worden dan ook nog de infrastructuursubsidies van Vipa afgeschaft. Wie gaat het dan nog willen doen?”

Het allergrootste pijnpunt is de gezinszorg. Die blijft al jaren steken op 137.000 uren oftewel 15 procent van het vooropgestelde aantal. Brussel loopt daarmee enorm achter op Vlaanderen. Volgens Teugels heeft die achterstand te maken met het feit dat de Vlaamse thuiszorg in Brussel – Familiehulp en Solidariteit voor het Gezin – weinig zichtbaar is en bovendien duurder dan de gezinszorg van Cocof en GGC.

Het Kenniscentrum stelde zopas een masterplan op voor 2014-2020. Daarin wordt niet langer gemikt op nieuwe rusthuizen. “Rusthuizen, ook Vlaamse, zijn er genoeg,” zegt Teugels. Er dreigt zelfs een overaanbod. Met het aanbod van GGC en Cocof erbij telt Brussel binnenkort immers 16.000 rusthuisbedden, verhoudingsgewijs meer dan het dubbel van Vlaanderen.

Bovendien is bijna veertig procent van de Brusselse rusthuisbewoners niet zwaar hulpbehoevend. “Velen belanden er plots, bijvoorbeeld na een val, omdat ze thuis geïsoleerd leven of omdat hun woning niet aangepast is,” zegt Olivia Vanmechelen, stafmedewerker bij het Kenniscentrum. Rusthuizen zijn ook niet geliefd bij allochtone ouderen. En de verkleuring van de vergrijzing zit er volop aan te komen.

Daarom richt het Kenniscentrum zich in het nieuwe plan op kleinschalige en alternatieve woonvormen, met name in de armste wijken, waar nu amper residentiële woonzorg is. Een voorbeeld is het project De Harmonie in de Noordwijk, negen appartementen boven een Lokaal Dienstencentrum, waarvan één groepswoning.

Zesde staatshervorming
Voor het Kenniscentrum moet de buurt voortaan het speerpunt zijn. Vanmechelen: “We noemen dit de zorgzame wijk. Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis kunnen blijven, met de nodige hulp en verzorging aan huis. Maar dan moet de thuiszorg wel flink omhoog. En er moet in elke buurt een zorgregisseur komen die een en ander coördineert.”

Voorlopig zijn er in Brussel alleen tijdelijke projecten van zorgregie op wijkniveau. Geld voor iets structureels is er niet.
Teugels meent dat de zesde staatshervorming een uitweg kan bieden. “Alle woonzorg komt in handen van de gemeenschappen. Hopelijk maakt Vlaanderen nu een apart luik voor Brussel. Zo zouden de middelen voor extra rusthuizen in Brussel naar de zorgregie kunnen gaan.”

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni