Uitgelicht: EU stuurt gemeenten richting publiek-private samenwerking

Belfius waarschuwt in een studie voor de hoge uitgaven waar Brusselse gemeenten voor staan. Door de bevolkingsgroei moet er geïnvesteerd worden in collectieve voorzieningen. Probleem is dat de Europese begrotingsregels niet meer toelaten dat overheden zwaar investeren. “Toch zijn publiek-private samenwerkingen uit den boze zolang er geen duidelijk kader is,” zegt Corinne François van de Vereniging van Stad en Gemeenten in Brussel.

Wat Belfius als belangrijkste punt naar voren schuift is de schuldvraag: als de Brusselse gemeenten de Europese begrotingsregels (ESR) uit 2010 als leidraad zouden nemen, dan zou er een gemeenschappelijk tekort van 123 miljoen euro ontstaan zijn in 2012 (tegenover 70 miljoen euro in 2011, red.).

Wat wil dit zeggen? De Europese Commissie heeft in 2010 beslist dat alle Europese lidstaten en hun respectieve deelstaten of regio’s geen tekorten meer mogen boeken in hun rekeningen en begrotingen. Daardoor kunnen gemeenten bijvoorbeeld geen grote schulden aangaan voor investeringswerkzaamheden. De filosofie die Europa hanteert is dat investeringen in samenspraak met de privésector moeten gebeuren. De overheid schrijft bijvoorbeeld een openbare aanbesteding uit en staat garant, en een privébedrijf zorgt voor het geld.

Verborgene
Brusselse Gemeenten hanteren voor zware investeringen momenteel de zogenaamde ‘buitengewone begroting’, zodat zware kosten niet vermengd worden met dagdagelijkse beheerskosten van een gemeente. Voor dat laatste staat de gewone begroting garant. Het probleem is dat zulke begrotingsspielereien in het verborgene niet passen in een eengemaakte Europese begrotingsunie. In de nabije toekomst moeten alle begrotingen volgens de ESR-regels opgesteld worden. En dan bedraagt het tekort van de Brusselse gemeenten dus 123 miljoen euro.

Vuil water, geld uit China
Dat hoge bedrag is te wijten aan de bevolkingsgroei, zegt Belfius. Er moet immers geïnvesteerd worden in voorzieningen als kinderopvang, scholen en mobiliteit. Toch vindt Corinne François, de voorzitter van de Vereniging van Stad en Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VSGB) dat gemeenten maar beter zuinig omspringen met publiek-private samenwerkingen (PPS) zolang duidelijkheid daarover ontbreekt. François: “Voor Eurostat, de Europese dienst voor statistiek, is het zelf ook niet duidelijk op welke manier PPS-samenwerkingen in begrotingen moeten worden ingeschreven. Ook willen we wachten tot de Brusselse regering een kenniscentrum PPS heeft opgericht, zoals in het regeerakkoord staat. Zolang dat niet het geval is, roepen we toch op om voorzichtig om te springen met PPS-constructies als investeringsredmiddel.”

Nu werken vele gemeenten en andere overheden al met PPS-constructies, vaak met een warrig resultaat. Een gekend voorbeeld: de malaise bij het zuiveringsstation Brussel-Noord, waarbij men naar elkaar bleef verwijzen als hoofdoorzaak voor de stillegging van het station in 2009, waardoor ongezuiverd water de Zenne in stroomde. Daaraan gekoppeld: de renovatie van het Brusselse riolennet, waarbij geld bij de Europese Investeringsbank moest gezocht worden. Geld dat uit China komt, zoals voormalig bankvoorzitter Philippe Maystadt enkele jaren geleden wist.

Over ideologische keuzes gaat het al lang niet meer, louter over de vraag in welke mate gemeenten in de toekomst nog meer zullen moeten samenwerken met bedrijven. Tenzij de Brussels-Waalse PS-CDH-as tegengas zou geven en de Europese begrotingsregels op een eigen manier zou interpreteren.

Maar of dat protest met ideologie te maken zal hebben?