Tussen Brussel en Parijs ligt Tervuren

Auteur en Tervurenkenner Herman De Vilder heeft met ‘Dood van een landschapsschilder’ een merkwaardig boek geschreven. Het verenigt de kwaliteiten van Georges Simenon en de vroeg twintigste-eeuwse feuilletonschrijvers. Hippolyte Boulenger, de gangmaker van ‘De school van Tervuren’, beantwoordt aan vele clichés, zoals het leven zelf. Een boek over de band tussen het dorp Tervuren en de grote stad.

Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika is voor drie jaar dicht, maar dat is geen reden om Tervuren – je bent er zo vanuit Brussel met tram 44 – links te laten liggen. Misschien moet u doen zoals wij onlangs deden: een bezoek brengen aan het Hof van Melijn – Tervuren is tenslotte meer dan een verbond met Leopold II.

Het Hof van Melijn is een oude boerderij die tot gemeentelijk museum werd vertimmerd, al heeft dat wel heel lang geduurd. De zeventiende-eeuwse hoeve werd al in 1936 aangekocht, maar het heeft 70 jaar geduurd voor het museum er was. In het museum hangen werken van ‘De school van Tervuren’. Niet de grote werken, die hangen in Antwerpen en in Brussel, maar wel de werken die de evolutie van Boulenger mooi laten zien, alsook een prachtig portret van Hippolyte van de hand van Guillaume Vogels. Tussen juni en september 2015 vindt er een grote tentoonstelling plaats over ‘De School van Tervuren’ in Museum M in Leuven en in het Hof van Melijn. Maar dit geheel terzijde.

In het Hof van Melijn hangen twee versies van de Sint-Hubertusmis te Tervuren, een van Boulengers bekendste werken. Ze verwijzen naar de gelijknamige kapel die Herman De Vilder me later zou laten zien langs het School-van-Tervurenpad, een wandelroute die de landschappen merkt die door de Schoolvan Tervuren op doek vereeuwigd zijn. Die Sint-Hubertuskapel speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Tervuren. De legende wil dat Sint-Hubertus in een bootje op de Voer gestrand was, ziek naar Tervuren gebracht op een paard zou hij op de plek van de Sint-Hubertuskapel gestorven zijn. Zijn hart zou er in een loden kistje begraven zijn.

Maar nog even terug naar het Hof van Melijn met zijn prachtig gerestaureerde muur in de huiskamer waar de voorbode van het latere hangpapier te zien is, maar ook met werken die de beginnersfouten van Boulenger laten zien. Fascinerend om zien is dat de landschapsschilders dag en nacht aan het schilderen waren, soms met doeken van een onwaarschijnlijke grootte zoals Vijverhoek bij kasteel van Robiano van Joseph Coosemans. Een doek van 2,5 meter bij 3,55 meter in openlucht geschilderd.

Parijs
Het is diezelfde Coosemans die we aan het begin van Dood van een Landschapsschilder leren kennen in een zaaltje boven café Cirio aan de Brusselse Beurs: “De vijfenvijftigjarige schilder is deze namiddag nogal vroegtijdig weggelopen uit de zaal waar de zogenaamd laatste veiling plaatsgreep van schilderijen, aquarellen en tekeningen uit het atelier van zijn nu reeds bijna tien jaar geleden gestorven Hippolyte Boulenger. Ondanks zijn uitgesproken rustige aard, werd Coosemans daarstraks in de verkoopzaal heen en weer geslingerd tussen boosheid, opstandigheid en droefheid. Hij is meestal een zeer bedaarde man, maar hij liep zonet rood aan en hij slaagde er met moeite in om zich te beheersen.”

Coosemans is boos en verdrietig omdat ook onaffe schilderijen en tekeningen van zijn vriend op de kunstmarkt gegooid worden. De stemming onder de vrienden van Boulenger is even triest als ‘s mans jeugd. Hippolyte Boulenger werd in 1837 geboren in Doornik, zijn moeder was een ziekelijke Parisienne, zijn vader een aan de drank verslaafde militair. Als oudste moet Hippolyte al vroeg voor zijn broertje en zusje zorgen, maar al vanaf zijn achtste zwerft hij ook door stad en natuur met papier en potlood. Na de dood van zijn vader, hij is dan dertien jaar oud, wordt hij naar zijn grootmoeder in Parijs gestuurd. Tot ook die drie jaar later sterft en hij zijn moeder, broer en zus zonder adres in Brussel moet terugvinden.

Het Bos
Herman De Vilder had voor hij Dood van een Landschapsschilder schreef een reeks teksten gewijd aan De School van Tervuren. Het geromantiseerde leven van Hipplyte Boulenger – hij werd maar 36 jaar – schreef hij in de cafetaria van Gasthuisberg tijdens de langdurige ziekenhuisopname van zijn echtgenote. Het verhaal van het kunstenaarsleven is een stuk kunstgeschiedenis. Herman De Vilder slaagt er op een ongemeen trefzekere manier in om de tijd van toen op te roepen. Geniet even mee van een van de passages die Herman De Vilder aan het bos wijdt: ‘Voor Boulenger verlopen de daarop volgende dagen en weken volgens het gekende stramien: vroeg uit de veren, snel ontbijt, lunchpakket opbergen en dan op stap. De studies en de uitgewerkte schilderijen rijgen zich aan elkaar. Het bos is nu echt zijn biotoop geworden. Urenlang trekt hij dwars door de aanplantingen van beuken, eiken of sparren. Hij wringt zich door het kreupelhout en blijft dan plots staan om één of ander detail op een papier of karton te schetsen. Soms weet hij niet meer waar hij zich bevindt, maar zonder enige paniek probeert hij zich dan te oriënteren en zoekt hij naar een pad dat hem wel zal terugbrengen.’

Ons advies: koop het boek, trek naar Tervuren, bezoek het Hof van Melijn en wandel langs het School-van Tervurenpad.

Herman De Vilder, Dood van een landschapsschilder, 316 p. met illustraties. 20.15 euro bij de auteur. herman.devilder@telenet.be of via De Standaardboekhandel 23.50 euro.

Hof van Melijn open vrijdag, zaterdag en zondag 14-17 uur. Melijndreef 6, Tervuren. Rondleiding met gids reserveren: 02/766.53.40