Tristero timmert aan menselijke relaties

Het is zomer, de theaters sluiten, maar van het Brusselse gezelschap Tristero krijgen we nog een fijne toegift op het seizoen. Met een trage komedie op locatie, die bij de hardwerkende Belg-met-een-baksteen-in-de-maag herkenbare taferelen zal oproepen: De verbouwing.

In de laatste rechte lijn voor het zomerseizoen en voor de première van hun nieuwe productie treffen de leden van Tristero elkaar in hun decordepot in de Adolphe Lavalléestraat in Molenbeek. Ze hebben elkaar al een tijdje niet meer gezien, want Kristien De Proost heeft in Antwerpen net de première gespeeld van Huis van Michel de Ghelderode door LOD, Youri Dirkx bereidt een voorstelling voor die reflecteert over extreem lang leven, en Peter Vandenbempt is terug van Lissabon, waar hij de Portugese versie van Tristero's Iemand van ons mee voorbereidt. Bij hen heeft zich ook David Dermez gevoegd, van wie we later op het jaar nog de solo De kudde is in aantocht mogen verwachten.

Dat we het viertal spreken in hun huurdepot, ligt aan het feit dat Tristero weer een tekst heeft opgesnord die om een locatieproject vroeg. En dus hebben ze samen met het Kaaitheater voor de gelegenheid een tribune voor zestig personen opgebouwd.

De verbouwing is een stuk van de Nederlandse Theatergroep Carver uit 1998, over het koppel Ylka en Thomas, die hun huis laten verbouwen door de werkmannen Ben en Mike. En zoals dat gaat slepen de werken aan, worden plannen al dan niet noodgedwongen weer ter discussie gesteld, en verloopt het koffiekletsen niet in de meest ontspannen sfeer.

Momenteel ontkomen jullie zelf ook niet aan de (ver)bouwwoede. Is de keuze voor het stuk ingegeven door eigen ervaringen, of schuilt de motivatie elders?
Peter Vandenbempt: Verbouwen roept meteen een wereld op. Mensen die we erover spreken associëren het meteen met een relatie die onder druk komt te staan. En dat is hier ook het geval.
Youri Dirkx: Het gaat in de eerste plaats over de mensen die met de verbouwing te maken hebben en hoe ze zich tot elkaar verhouden. Eerder dan over het verbouwen zelf. Het is de tekst die ons erg aansprak.
Kristien De Proost: Het stuk heeft een dunne plot, maar opent veel deuren. Als je het op theater zou willen betrekken, gaat het bijvoorbeeld ook over het verschil tussen het plan dat je vooropstelt en hoe dat dan uiteindelijk in de werkelijkheid vorm krijgt. Want verschillende mensen zien hetzelfde plan toch altijd op een verschillende manier. Een plan is in ieders hoofd anders, omdat iedereen andere klemtonen wil leggen en verdedigen, zonder dat meteen openlijk te zeggen. Veel verlangens worden niet uitgesproken, want wie al zijn kaarten meteen op tafel legt, is ze kwijt.
Vandenbempt: Op die manier kun je het stuk ook op de politieke situatie betrekken. Op dit ogenblik zitten de architecten samen aan tafel om te zien of ze het rond een bepaald plan eens kunnen worden.
David Dermez: Er wordt in het stuk veel onderhandeld over de vraag waar ze nu eigenlijk naartoe willen. Daarbij stuiten ze dikwijls op de vraag wat er voordien juist is beloofd en wat niet. Wat er is gecommuniceerd en wat niet. En iedereen schuift ook voortdurend de verantwoordelijkheid van zich af als er misverstanden ontstaan.
De Proost: Het koppel geeft in principe de opdrachten voor de werken, maar daar loopt het al mis. Want wie heeft de opdracht gegeven en welke opdracht was dat precies? Er ontstaan discussies binnen het koppel, en zo worden er ook wisselende coalities gevormd met de aannemer en zijn gast. Het stuk gaat voor een groot deel over macht.
Vandenbempt: En over slechte communicatie. Dat is een cliché, maar het is hier echt wel aan de hand. Het draait om wat gezegd wordt, maar ook om wat verzwegen wordt. Om de betekenisvolle stiltes en de spanning die ze met zich meebrengen. De mensen van Carver komen niet voor niets uit het bewegingstheater. Het koppel zat al in een scheefgegroeide situatie die niet onderkend of uitgesproken werd. De verbouwing lijkt een lapmiddel om de relatie te redden, een project om een project te hebben. "Waarom verbouwen we het eigenlijk?" is een letterlijke uitspraak van de man in het koppel.
De Proost: Als je iets wat stinkt schildert, dan stinkt het daarna nog altijd.

Van de aannemer en zijn gast wordt dus veel verwacht.
Dermez: Terwijl hun onderlinge relatie ook al niet je dat is. Het zijn twee vakmannen, maar de ene is het net wat meer dan de andere, en laat niet toe dat de andere zich volledig kan ontplooien. Een bijkomende moeilijkheid voor hen is dat ze ook nog eens rekening moeten houden met de gevoeligheden binnen het koppel. Het stuk gaat dus ook over problemen oplossen en er samen zien uit te raken.
Dirkx: De personages staan eigenlijk bol van de goede bedoelingen. Je kunt hun niet verwijten dat ze hun best niet doen, maar iedereen denkt een beetje te veel in elkaars plaats. Ik dacht dat jij dacht dat ik dit zou denken, en dus heb ik dat gedaan.
Vandenbempt: Dat is typisch Tristero. Mensen verzeilen in een situatie waar ze niet zomaar uit raken. Ze moeten een deal proberen te sluiten met elkaar.

--------------------------------------

CARVER EN CARVER

De verbouwing is een tekst van Theatergroep Carver uit Amsterdam, die bestaat sinds 1989 en sindsdien de ene na de andere theaterprijs wint bij onze noorderburen. Hun stukken en producties – de teksten 'Fred' (1997), 'De verbouwing' (1998) en 'Ex' (1999) werden gebundeld in Tekstboek Carver – hebben met elkaar gemeen dat ze zoeken "naar situaties, plekken en omstandigheden die op schrijnende en vaak hilarische wijze het droevige geploeter van gewone mensen tonen."

Omdat de leden een achtergrond hebben in het bewegingstheater, kennen ze ook de kracht van het verzwegen woord. Die elementen (schrijnen en stilzwijgen) verklaren ook de naam van het gezelschap, die verwijst naar de Amerikaanse auteur Raymond Carver (1938-1988). De meester van het dirty realism werd vooral bekend met de kortverhalen die hij schreef in de jaren 1980 (en die Robert Altman in 1993 inspireerden tot de film Short cuts), waarin de minder fraaie, zeg maar intrieste kant van individuen uit de middenklasse op een minimalistische maar dodelijk effectieve manier werd blootgelegd.

De verbouwing

data: 25, 26/6 & 2 > 5/7, 20.30

tickets: €8/12/16

waar: Dépôt Tristero, Adolphe Lavalléestraat 41-43, Molenbeek, 02-201.59.59