St-Gillis viert 800ste verjaardag met boek: 'Toekomst hangt af van kennis over verleden'

Zakaria, de kapper van Stromae woont er. Choreograaf Wim Vandekeybus ook. Sint-Gillis is hip, maar dat is vrij recent. Bart Lemmens van Brasserie de L’Union schrijft: “Een kleine twintig jaar geleden hing er in Sint-Gillis een sfeer van uitzichtloosheid, vandaag keren mensen die dertig jaar geleden verhuisden terug om hier van hun pensioen te genieten.”

M aar Sint-Gillis bestaat natuurlijk langer dan 30 jaar, 800 jaar om precies te zijn. Tijd voor een terugblik, tijd voor een boek: ‘Na de Franse Revolutie werd de clerus aangemaand om een eed af te leggen van ‘haat tegen het koningschap en de anarchie en van trouwheid aan de Republiek en aan de Grondwet van het jaar III’. Naar verluidt weigerde pastoor Van Hoof dit. De kerk werd meerdere jaren gesloten en pas opnieuw gebruikt voor de eredienst na het concordaat van 1801.’

De kerk van Sint-Gillis speelt in de geschiedenis van de parochie en de gemeente een cruciale rol en krijgt net als andere plekken en figuren de nodige aandacht. Even belangrijk is evenwel de selectie van feiten en de uitermate leesbare en boeiende teksten.

800 jaar geschiedenis
Sint-Gillis bestaat 800 jaar en dat wil burgemeester Charles Picqué (PS) niet ongemerkt laten voorbijgaan. Aan zijn jarenlange minister-presidentschap heeft Picqué vast zijn voorkeur voor mooie en pedagogische boeken overgehouden.
Sint-Gillis, acht eeuwen geschiedenis(sen) is meer dan een mooi en uitermate boeiend boek, het is een schitterend instrument om de inwoners van Obbrussel hun gemeente beter te laten leren kennen en te laten zien tot wat het menselijk vernuft, ook op bescheiden schaal, in staat is.

Picqué gaat met dit boek bewust in tegen de kwalijke gewoonte van steeds meer politici om het verleden weg te moffelen. Omzien in verwondering is hen vreemd. Maar niet zo Picqué, in de inleiding schrijft hij: “Dat de kennis van het verleden aan de basis ligt van de opbouw van de toekomst hoeft geen betoog.”

Spanjestraat
Auteur, journalist en filmmaker Marc Didden vat de geschiedenis van Sint-Gillis aldus samen: “De straten hebben hier namen als de Moskoustraat, de Montenegrostraat, de Schotlandstraat, de Spanjestraat, de Portugalstraat, de Denemarkenstraat en de Bosniëstraat, alsof de straatnaamgevers honderd jaar geleden al wisten dat de hele wereld ooit in Sint-Gillis zou samenkomen.”

Boeken uitgeven is vaak een dure aangelegenheid, mooie boeken zeker. Hier is gelukkig niet bespaard. Achteraan vindt u zelfs een index en een bibliografie.

De favoriete historische figuren van burgemeester Charles Picqué

Journalist Jean Volders (1855-1896) was de oprichter en hoofdredacteur van de socialistische krant Le Peuple en een van de grondleggers van de Belgische Werkliedenpartij. De Franse schrijver Emile Zola verzaakte aan de auteursrechten voor de roman Germinal zodat Le Peuple die in feuilletons in de krant kon publiceren. Volders was, samen met César de Paepe, een van de organisatoren van Le Serment de Saint-Gilles, een manifestatie die in 1890 meer dan 100.000 man naar het park van Sint-Gillis lokte om het algemeen stemrecht af te dwingen.

Marie Janson (1873-1960) was de oprichtster van de Socialistisch Vooruitziende Vrouwen, in 1921 werd ze gemeenteraadslid in Sint-Gillis en gecoöpteerd senator voor de Belgische Werkliedenpartij terwijl vrouwen toen nog niet eens mochten kiezen. Ze was de moeder van Paul-Henri Spaak.

Paul-Henri Spaak (1899-1972) was burgemeester van Sint-Gillis, eerste minister van België en een van de spilfiguren van de Europese Unie.

De progressieve liberale advocaat Louis Morichar (1859-1933) bouwde in Sint-Gillis een volwaardig netwerk van scholen uit van kinderdagverblijven tot volwassenenonderwijs. Hij was 27 jaar schepen van Onderwijs en legde aan het eind van de negentiende eeuw barema’s vast voor het onderwijzend personeel. De weddes verdubbelde hij in 20 jaar tijd.

Victor Horta hoeft geen motivatie, maar wie nog nooit zijn voormalige privéwoning aan de Amerikaansestraat in Sint-Gillis heeft bezocht, moet dat dringend doen. Je hoeft geen architect of kunsthistoricus te zijn om de pracht en praal van het huidige Hortamuseum te bewonderen. Horta kon zich deze woning veroorloven omdat hij na de bouw van het Wissingerhuis ook het Solvayhuis, Van Eetveldehuis en Volkshuis mocht bouwen.

De favoriete plekken van burgemeester Charles Picqué

Het Sint-Gillis-Voorplein, waar zich in 1864 het eerste gemeentehuis bevond, is het hart van de gemeente. In 2013 werd beslist om het plein, in de zomer een trekpleister voor al wat trendy is, tot voetgangerszone te vertimmeren.

Het Pierre Pauluspark is een ilot de verdure en ville, maar de man naar wie het park genoemd is, is niet de eerste de beste. Baron Pierre Pauls de Châtelet werd in Châtelet geboren, maar verhuisde naar Sint-Gillis, waar hij als schilder van de industrialisering de eerste voorzitter van de Kunstgroep van Sint-Gillis werd.

Het Mariënstadion, de thuishaven van Union Saint-Gilloise, mag dan op het grondgebied van Vorst liggen, meer Saint-Gilles vind je volgens Charles Picqué niet. Naast voetbalsupporters, moet de meer dan 100 meter lange art-decogevel ook de kunstliefhebbers kunnen charmeren.

De verschillende markten zijn voor Picqué ontmoetingsplekken, de Volkse markt op het Voorplein en de branchémarkt op het Van Meenenplein trekken elk hun eigen publiek. Zonder de wekelijkse zondagsmarkt aan het Zuidstation te vergeten.

Het Aegidium aan het Voorplein verbergt achter een eerder banale gevel feestzalen in arabiserende art-nouveau-architectuur.