SKaGeN/Valentijn Dhaenens: Dekleineoorlog

Met zijn tweede monoloog op rij scoort Valentijn Dhaenens ook een tweede opeenvolgende internationale theaterhit. Nadat de Engelse versie van DegrotemonD (BigMoutH) in het buitenland succes oogstte, coproduceerde het Theatre Royal Plymouth zijn opvolger, DeKleineOorloG. In augustus bracht Dhaenens nog met succes beide stukken op het festival van Edinburgh.

Je keert nu terug met de Nederlandse versie van DeKleineOorloG, een soort vervolg op DegrotemonD.
Valentijn Dhaenens: Toen ik DegrotemonD speelde, merkte ik dat de mensen soms euforisch de zaal verlieten. Ze lieten zich graag verleiden door de retoriek van die vaak oorlogszuchtige speeches van wereldleiders, en dat was natuurlijk de bedoeling. Maar ik vond al snel dat ik ook iets moest maken over de andere kant van de zaak, over de slachtoffers die al die mooie woorden in daden moeten omzetten. De herdenking van de Eerste Wereldoorlog leek mij daarvoor een goed moment, omdat WO I voor mij een symbool is van oorlog in het algemeen. Het was de eerste geïndustrialiseerde oorlog, en het was ook een totaal zinloze oorlog met een belachelijke aanleiding. Men had toen vooral veel zin om oorlogje te spelen.

Is het uitbreken van oorlogen te vergelijken met het uitbarsten van vulkanen? Moet het er af en toe eens van komen?
Dhaenens: Nee, daar geloof ik niet in. Tot WO I zag je dat Europa om de vijftig, zestig jaar eens een oorlog moest uitvechten en er zijn mensen die dat uitleggen als een soort zelfreiniging. Nu zie ik ook wel dat oorlog een terugkerend fenomeen is, en dat we er nog niet vanaf zijn, maar stellen dat het een noodzakelijkheid is, gaat te ver. Ik zou denken dat we toch ook iets kunnen leren uit het verleden.

Hoe ben je te werk gegaan voor dit stuk?
Dhaenens: Ik heb een beetje hetzelfde procedé toegepast als bij DegrotemonD. Toen heb ik dagelijks speeches gelezen tot ik er bijna duizend gelezen had en ze in stapeltjes verdeeld in de hoop dat ze met elkaar zouden beginnen te communiceren. Nu heb ik een heel jaar lang alleen maar over oorlog gelezen, stukken bewaard, stukken aangeduid, stukken zelf geschreven op basis van wat me inspireerde en dat samengevoegd.

In het buitenland vindt men ook de vorm van de stukken vernieuwend.
Dhaenens: In DegrotemonD wilde ik dat alles letterlijk uit mijn mond kwam. We werkten met loops, ritmeveranderingen, verschillende klankkleuren enzovoort. In DeKleineOorloG wilde ik met video werken. Omdat er al zoveel over oorlog is verschenen in zoveel verschillende disciplines en genres dat het voor puur theater moeilijk wordt. Tegelijk wilde ik het trauma dat een oorlog veroorzaakt, benadrukken. Het viel mij op dat er in wat ik las veel terugkeerde over de stilte, over het wachten op iets wat gaat komen en fataal zou kunnen zijn, over modder, kou en rondjes draaien. Zo ben ik gekomen tot een video-installatie als een soort oorlogsmonument. Centraal staat een soldaat die geen zintuigen meer heeft, geen benen, geen armen… niets meer. Hij zit vast in een soort couveuse, maar ijlt en ziet reflecties of afsplitsingen van zichzelf. En dan is er ook nog de verpleegster – een figuur die me altijd aangesproken heeft: jonge Amerikaanse vrouwen vol idealisme die naar Europa kwamen, maar daar al na drie weken helemaal instortten en in niets meer geloofden. Door als man zo'n verpleegster te vertolken zie je een theatralisering van een gebroken vrouw. Het levert een vreemd, verwrongen, Francis Bacon-achtig beeld op.

Skagen / Valentijn Dhaenens: DeKleineOorloG

data: 23/9, 12.40

tickets: €8

taal: NL

waar: Bozar, Brussel