Op vadrouille met Nick Trachet: met de 47 naar Borgt

Men schrijft Borcht of Borgt – de plek is zo afgelegen dat men het daarover nooit eens is moeten worden – maar het blijft een vreemd hoekje aan de Rand van Brussel.

W e nemen de 47, dat kan al aan de Brouckère, en dokkeren over de kasseien langs het kanaal naar de voorhaven en dan dwars door Neder-over-Heembeek. Voorbij de VTM-studio’s gaat het bergaf naar de brug van Vilvoorde. Wanneer we de rondpuntige Rubensstraat oprijden is het hoog tijd om te bellen. We moeten er af aan halte Vilvoorde-Vlierkens!

We steken de straat over aan de rotonde en duiken een volkswijk in. ‘Borgt’ staat op de plannen, maar de plek is zo bijzonder dat iedereen hier het over ‘de’ Borgt heeft. De inwoners zijn fier en solidair en hebben in dit leven maar één vijand: ‘die van ‘t Kassei’, van de wijk waar we net met de bus doorheen reden.

Jetski’s
Via de Teniersstraat komen we bij het kanaal. We worden hier bijna verpletterd door de brug van Vilvoorde (Europabrug) die het kanaal overspant sinds 1972. Als we een honderdtal meter langs het water richting Willebroek lopen (noordwaarts) komen we aan de plek waar ooit de oude brug lag. Van hier vertrekt de Grimbergsesteenweg en aan de overkant leidt de weg naar de markt van Vilvoorde. Het was een draaibrug die met de hand werd geopend. Dat duurde minstens zo’n twintig minuten en de automobilisten hadden dus alle tijd om op de steenweg te blijven stilstaan en een pint te pakken. De straat telde toen 28 cafés, allemaal azend op wachtende automobilisten. Als pa later thuis kwam dan gewoonlijk was dat dan ook het perfect excuus: “voor de brug gestaan!” Een feestelijke plek was het. Nu is er bij het water nog één frietkot, alle cafés zijn verdwenen.

Wij lopen verder langs het kanaal en de jachtclub van Vilvoorde. Er is hier een zone voor snelle watersporten. U kunt er dus – als het even meezit – kijken naar de jongens en meisjes op water- –en jetski’s die over de golfjes razen.

Tsunami
Net voorbij de bootjes van de jachtclub gaat de Jan Jozef van Engelgomstraat – de straatnamen zijn hier langer dan de huizen hoog zijn! – linksaf. We zien het kerkje, er is een trap achteraan. Deze kerk ligt bijzonder hoog ten opzichte van het dorp. We zien hier hoe de straatjes allemaal kronkelen in cirkels, wie met de auto in de Borgt rondrijdt is snel gedesoriënteerd. De Borgt is een ‘ringdorp’, een eigenaardigheid in onze streek. We volgen die ring in wijzerzin. Aan het pleintje (Jozef van de Berghestraat) kan een mens stoppen voor een pak friet, veel horeca is er verder niet meer. De ring loopt verder via de Adriaan Walravensstraat. De huisjes hier zijn aandoenlijk klein en gezellig. Zo komen we op de Leopold Luypaertstraat. Wij wandelden zonet in de gemeente Grimbergen, de overkant van de Luypaertstraat is echter Vilvoorde. Rechts komen we aan een brugje over de Tangebeek. Een kapelletje herinnert ons aan de 74 doden die hier vielen in 1839. Parallel met deze straat loopt hogerop de Grimbergsesteenweg, die werd op een talud aangelegd. De beek stroomde door een koker onder de steenweg door. Maar bij een wolkbreuk in juni van dat jaar verstopte de koker, het water steeg dramatisch en de dam van de weg brak door. De tsunami die hier daarop volgde vernielde 11 huizen. Men vond de meegesleurde slachtoffers tot kilometers ver terug. Dat was zowat de laatste keer dat de Borgt het nationale nieuws haalde.

Kunstmatige heuvel
Rechts voor het bruggetje gaat de ring verder (J. Deschampsstraat). We wandelen even om via het groene park. Hier stonden destijds de vernielde huizen, niemand wou hier opnieuw bouwen. De Tangebeek is nu overwelfd en zopas werden er ondergrondse collectoren aangelegd. Er zijn twee vijvers, oude meanders van de beek die vandaag onder het kanaal door vloeien richting Zenne. Rechtsaf stappen we de Humbeeksesteenweg in, die ons terug naar onze dorpsring brengt. En net over de straat zien we de oplossing voor het raadsel van de ring: een poort waarachter een heuvel ligt, draagt het opschrift: ‘Motte van Borcht, hier woonden de eerste heren van Grimbergen’. Een kunstmatige heuvel dus, met 113 bij 105 meter een fors ding, waar meer dan duizend jaar geleden (misschien zelfs in de tijd van de Romeinen) al een houten burcht op stond. Ooit was deze plek belangrijker dan Vilvoorde of Grimbergen. Men hield er, beschermd door de Tangebeek, toezicht op de Zenne. In theorie is de plek te bezoeken, maar de dame van de toeristische dienst van Grimbergen zei aan de telefoon “Oei! Misschien iets om in groep af te spreken?”

Hier stond ooit de burcht van de Berthouts, de machtige Grimbergse familie die de oorlog verklaarde aan de hertog van Brabant in 1139. Zij dolven het onderspit in 1159 en hun burcht werd afgebrand.

Genoeg geschiedenis. Het is tijd om terug te keren. Via een van de kronkelstraatjes (hier stond de muur rond het neerhof van de burcht) draaien we om de kerk heen en via de Borchtstraat komen we al spoedig langs het sympathiek café Galoiske, waar we de dorst kunnen laven tegen democratische prijzen.
De Blaezenbergstraat brengt ons omhoog bij de brede Rubensstraat. Aan de overkant (Vlierkenslaan) is er de halte van de 47, om weer naar huis te gaan.