1421 zachary-oberzan
© Nancy Geeroms

New Yorkse theatermaker op zoek naar zichzelf en de liefde

Ive Stevenheydens
© Agenda Magazine
08/04/2014

New Yorker Zachary Oberzan werd beroemd bij Nature Theater of Oklahoma, maar ook in zijn eentje trekt deze artistieke duizendpoot zijn plan. Dat bewijst hij deze week in twee uit zijn leven gegrepen voorstellingen. U zal het wellicht uitgieren, doch Oberzan is beslist geen vrolijke Frans. “Dagelijks moet ik me van de zin van het leven overtuigen.”

In 2010 ging Zachary Oberzan solo: theaterregisseur, filmmaker, singer-songwriter en allround acteur. Zijn eersteling Your brother. Remember? beleefde destijds zijn wereldpremière in Beursschouwburg. Deze dagen staat hij daar opnieuw met deze bizarre, hoogst vermakelijke doch enigszins schrijnende voorstelling die voor het grootste deel uit een low-budget video bestaat.

Oberzan levert er live commentaar bij. We zien hem en zijn broer Gator naast fragmenten uit Kickboxer, Faces of Death en dies meer. In 1990 en 2010 speelden de broers Jean-Claude Van Damme en compagnie na. Petite histoire? Niet echt. In 1990 was dit voor hen een puberaal spelletje. In 2010 werd een wanhopige poging om na een decennium stilte weer contact te maken. In de tussentijd overwon Gator een drugsverslaving die hij in de gevangenis uitbromde. Zachary werd depressief.

In de Beursschouwburg speelt Oberzan een tweede, recente voorstelling. Zo mogelijk wordt het in Tell me Love is Real nog donkerder: we gaan terug op zijn mislukte zelfmoordpoging van februari 2012. Naar eigen zeggen stortte hij in hij na een overdosis Xanax dezelfde nacht en in hetzelfde hotel als Whitney Houston. Het verschil: Zachary kan zijn poging navertellen. In deze lecture-performance verhaalt hij zijn zoektocht naar een nieuw leven. Het wordt een existentiële tocht langs Bruce Lee, Serge Gainsbourg en Buddy Holly die uit moet komen bij de liefde.

Je doet echt alles zelf: regisseren, filmen, zingen en acteren. Waarom stopte je met Nature Theater of Oklahoma?
Zachary Oberzan:
“Zonder in te gaan op sociale verwikkelingen: het was voor elk van ons tijd om een andere richting uit te gaan. We ontmoetten elkaar op school en werkten vijftien jaar hecht samen, een super team! Na hele mooie dingen met een partner te doen loont het om afstand te nemen. Ook al doet dat pijn. Lennon en McCartney maakten ook grote kunst maar gingen uit elkaar. Ik stopte ook. Omdat ik echt alles zelf kan doen. Hard werken, ik doe dat graag. Tegenwoordig heb ik wel een klein team. Ik betaal een producer, manager en technieker. Voor de toekomst wijs ik echter geen samenwerkingen af.”

Hoe kwam je er op om voor ‘Your Brother. Remember?’ met je broer te werken?
Oberzan:
“We komen uit een disfunctionele familie. Mijn broer en ik hadden bovendien niet veel gemeen. Als pubers vonden we in films een gedeelde interesse: Jean-Claude Van Damme in Kickboxer, de reeks Faces of Death. Onze eigen versies daarvan maken vonden we buitengewoon: great, stupid and fun. Ondertussen zijn de eerste homevideos 24 jaar oud. Ik had absoluut geen idee dat twintig jaar later hieruit een nieuw project zou vloeien. Gator en ik praatten tien jaren niet. Elk worstelden we met problemen. Onze jeugdscènes naspelen was een manier om toenadering te zoeken, een therapie. Ook testten we of we onze jonge onschuld en vreugdige momenten weer konden oproepen. Er kwamen flitsen daarvan en onze relatie verbeterde. Your Brother. Remember? is een liefdesbrief aan mijn broer en aan Jean-Claude Van Damme. Die beschouw ik als erebroeder.”

Vanwaar die fascinatie voor Van Damme?
Oberzan:
“De overeenkomsten tussen zijn leven, het mijne en dat van mijn broer frapperen me. Als ik Kickboxer vandaag bekijk vind ik dat een prachtige film. Van Damme, een buitengewoon interessant menselijk wezen, ontmoette ik een aantal keer. Wat een opgeladen, vreemde man. In cinema kan de plot me weinig schelen. Ik ben meer in de personen geïnteresseerd dan in suspension of disbelief (een literaire term die slaat op het verschijnsel dat bij het lezen of kijken van een fictief verhaal, de lezer/kijker bereid is om gebeurtenissen uit dit verhaal waarvan hij/zij weet dat deze in werkelijkheid niet mogelijk zijn te accepteren als mogelijk binnen het fictieve universum waarin het verhaal zich afspeelt, red.). Vandaar dat ik niks dan respect en admiratie voor Van Damme heb.”

De voorstelling is niet bepaald opbeurend. Ze toont dat jullie niet veel liefde kenden. Ze gaat ook in op Gators drugsproblemen. Waarom lachen zoveel mensen?
Oberzan:
“Ik las er altijd humor in. Wat ik en het publiek grappig vinden ligt echter vaak mijlen uit elkaar. Zo lacht haast niemand met The Story of Poop, het verhaal waarin mijn broer in de gevangenis met stront een candybar maakt. Ik vind dit megagrappig. De 120 keren dat ik de voorstelling speelde, bleef het in de zaal echter doodstil – wat gegrinnik niet te na gesproken. Reacties gingen van walging tot onbegrip. Als Van Damme voor de camera huilt, ligt iedereen plat. Als mijn broer dat doet: nervositeit alom. Het stuk gaat over wat mensen accepteren en hoe genereus ze in hun medeleven zijn.”

Tell me Love is Real is gebaseerd op een heel moeilijke periode. Je stelt zelfs letterlijk de vraag wat leven betekent en waarom we “met onze levens opgescheept zitten als met de verplichte lectuur van een waanzinnige politieroman”.
Oberzan:
“Dagelijks worstel ik met het waarom van het leven. Ook maakte ik een aantal episodes mee waarin ik het de moeite niet meer vond. Veel intellectuelen schreven over levensvragen. Volgens Camus bestaat er slechts één filosofische vraag: wel of niet zelfmoord plegen. Ik heb het geprobeerd en achteraf kreeg ik een meer abstracte kijk op existentiële kwesties. Helaas blijft de lijn tussen leven en dood voor mij erg dun. Dagelijks moet ik actief redenen bedenken om iets te doen, om bezig te blijven, om met anderen in contact te treden. Soms zelfs om mijn tanden te poetsen. Dit maakt eenvoudigweg deel uit van mijn brein: ik lijd aan een megadepressie. In de voorstelling zoek ik dan ook de hulp van het publiek. Het cliché van de kunstenaar die zichzelf in zijn werk zoekt gaat dus voor mij op. Ik ben me daar bewust van. Daarom probeer ik van zelfbeklag weg te blijven alsook een persoonlijke boodschap te brengen waar anderen zich in herkent.”

Het antwoord vind je in de liefde. Toch een positief verhaal?
Oberzan:
“Liefde in al zijn vormen redt het leven van een mens. Het is een zeer gefingeerd antwoord, maar wel een vlot om te drijven op deze grote, betekenisloze oceaan. Is liefde eigenlijk wel echt? Is het een uitvinding van ons brein? Iets chemisch? Of iets tussen dieren? De voorstelling – de titel komt overigens uit een oude Buddy Holly song – deconstrueert deze ideeën omtrent de liefde. Ik wil een ander mens zien zeggen dat liefde echt is. En ik zal dat dan geloven.”

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Brussel-Stad, Podium

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni