Mannen met macht (3): Charles Huygens

Charles Huygens, de directeur-generaal van de Brusselse Haven, verandert na veertien jaar van koers. Begin september wordt hij de nieuwe algemeen directeur van het stadsonderwijs, met zijn 35.000 leerlingen en studenten. Een gesprek over kwaliteitsonderwijs, toenemend kanaalverkeer en de ideale bagage van de backpacker.

Hij reist het liefst met een boek van Seneca in de rugzak. Als Charles Huygens, nu nog directeur-generaal van de Haven van Brussel, de bergen in trekt, dan laat de meertalige Brusselaar zich graag inspireren door de klassieken. Deze zomer doorkruist de 54-jarige Huygens een maand lang het Canadese Québec, waar hij zich zal herbronnen: vanaf 1 september is hij algemeen directeur van het Brusselse stedelijk onderwijs.

Huygens is afgestudeerd als hydrogeoloog, maar hij heeft ook diploma's Milieurecht en Public Management op zak. In 1989 behoorde hij tot de eerste lichting politici in het Brusselse parlement, maar de PS'er gaf er na drie jaar de brui aan: hij vond het parlement "niet operationeel genoeg". Dat praktische luik vond hij later wel bij de Haven van Brussel.

Na zijn korte verblijf in het parlement zetelde Huygens zes jaar als schepen van Financiën en Openbaar Onderwijs in Jette. Nadien nam hij afscheid van de politiek. "Ik heb het moeilijk met bepaalde cumuls . Als je gaat slapen, heb je altijd het gevoel dat een van de taken niet af is." Zijn nieuwe baan als algemeen directeur van het Brusselse stedelijk openbaar onderwijs zal hij alleen met het voorzitterschap van de sociale huisvestingsmaatschappij De Jetse Haard combineren - naast zijn werk als Havendirecteur had hij een rist andere mandaten. En het water, wel, dat zal hij toch missen.

U bent sinds 1995 directeur-generaal van de Haven van Brussel. Wat noemt u uw grootste verwezenlijking, en wat is uw grootste teleurstelling?
Charles Huygens: "Mijn eerste zorg was een hecht, klantgericht team van medewerkers samenstellen. Maar ook een containerterminal stond hoog op mijn verlanglijstje. Sommigen zeiden: 'Zoiets is een traditie voor kusthavens, niet voor binnenhavens. Dat is voor binnen vijftig jaar.' Maar we deden het toch, en het werkt nu al drie jaar heel goed. Mijn grootste succes is, als we de crisis even terzijde laten, de stijging van het verkeer over het water. Het aandeel van dat verkeer was in 1993 zo laag gezakt dat de mensen er niet meer in geloofden. Nu zijn onze cijfers hoger dan in de jaren 1970, toch een periode waarin de waterweg druk gebruikt werd. Niemand durft nog te zeggen dat het water geen belangrijk vervoermiddel is voor Brussel."

"Maar de Haven heeft niet alleen vrienden. En die breuklijn loopt door alle partijen. Wij hebben nooit unanimiteit over de Haven bereikt. Er is ook de tegenstelling tussen de haven als woon- en als industriegebied. Sommigen zeggen: 'Die handel moet hier weg. Er moeten lofts en bureaus komen.' Hoe kan dat? De waterweg is een troef voor een grote stad. Kijk maar naar Londen. Tijdens het tijdperk-Thatcher zijn de havenactiviteiten opgedoekt - nu zijn er de Docklands (een commercieel en residentieel gebouwencomplex, red.). Dat is een sociale ramp geweest: duizenden mensen zijn toen hun werk kwijtgeraakt. Nu heeft Londen behoefte aan een haven, maar is er geen plaats meer."

De kleine Brusselse Haven gaat op economische missie naar grote broers als Sint-Petersburg en Casablanca. Levert dat concreet iets op?
Huygens: "Er is altijd trafiek geweest met onder andere de Baltische staten, Polen en Rusland. Omdat Sint-Petersburg een belangrijke partner is - denk maar aan het vervoer van staal -, zochten we uitbreiding. We weten dat het verkeer op het kanaal stijgt, maar ook dat het zeeverkeer daalt. Daar wilden we op inspelen. Dankzij de Brusselse migrantengemeenschap konden we dan weer de commerciële verbinding met Casablanca aanscherpen. Na de missie naar Marokko gebruiken meer mensen de containerterminal van Brussel. Voordien kwamen veel exotische voedingswaren vanuit Marokko naar Antwerpen; daarna werden ze per vrachtwagen naar Brussel gebracht. Nu komen die goederen met containers rechtstreeks over het water naar Brussel."

Waarvan moet de Haven van Brussel de komende jaren zeker werk maken?
Huygens: "De belangrijkste uitdaging voor mijn opvolger - zijn of haar naam wordt pas eind augustus bekend - is de uitbreiding. De Brusselse Haven is maar tachtig hectare groot, Carcoke inbegrepen. Op die oppervlakte realiseren wij 7,5 miljoen ton verkeer. Dat is enorm veel als je vergelijkt met andere binnenhavens die op honderden hectaren werken: Parijs heeft tweeduizend hectare, Luik vierhonderd. Op een bepaald moment zullen we de stijging van het waterverkeer in vraag moeten stellen. Iedereen is het erover eens dat het gebruik van de waterweg aangemoedigd moet worden, maar daarvoor zijn ook terreinen nodig. Dus kijken we richting Schaarbeek-Vorming. We hopen op een bijkomende dertig tot veertig hectaren."

En wat met de integratie van de haven in de stad?
Huygens: "Dat is de tweede grote uitdaging, maar die vraagt echt tijd. Een groot project neemt alras zeven tot acht jaar in beslag. Zo hebben we een Lichtplan voor het kanaal klaarliggen. Het plan is
ingeschreven in de begroting, maar de bedrijven in de havenzone moeten volgen. Een goede samenwerking tussen de Haven en het stadsbestuur is een voorwaarde."

De Stad Brussel heeft u nu gekozen als algemeen directeur Onderwijs. Hoe hebt u burgemeester en schepenen overtuigd?
Huygens: "Mensen die niet de kans hebben gekregen om onderwijs te volgen, worstelen heel hun leven met een handicap. Goed onderwijs aanbieden is een permanente uitdaging. Om het college te overtuigen heb ik een managementplan opgesteld: ik moet een grote ploeg motiveren, en dat is geen makkelijke klus. Het decreet van de Franse Gemeenschap dat de inschrijvingen regelt (vergelijkbaar met het Gelijke-Onderwijskansen- of GOK-decreet van de Vlaamse Gemeenschap, DV/SVdb) , heeft heel wat ongemakken met zich meegebracht. Scholen moeten over een manager beschikken die steun biedt in personeelsbeleid, beheer van onroerende goederen en in de zoektocht naar subsidies en andere geldbronnen."

"Mijn ervaring als leidend ambtenaar en mijn kennis over openbare aanbestedingen en personeelsmanagement speelden in mijn voordeel. Bovendien weet ik hoe Brussel werkt en ken ik de economische sector goed: ik wil dan ook bruggen bouwen tussen het onderwijs en de bedrijven. Ik heb een uitgebreid adresboekje. Daarnaast biedt de Stad Brussel zowel Frans- als Nederlandstalig onderwijs aan. Dat is voor de tweetaligheid en voor uitwisselingsprojecten een enorme troef."

In uw nieuwe functie houdt u het reilen en zeilen van 82 Franstalige en elf Nederlandstalige scholen in het oog. Wat wilt u veranderen?
Huygens: "De eerste weken wil ik zoveel mogelijk mensen - niet alleen school­directeurs, maar ook andere belangrijke mensen als de Brusselse OCMW-voorzitter Yvan Mayeur en de politie - ontmoeten en wil ik me informeren. Ik wil ook een blog om de dialoog te bevorderen. Ten slotte zou ik graag een tevredenheidsenquête onder de onderwijzers en leraars organiseren. Hetzelfde geldt voor de ouders. En het spreekt voor zich dat ik niet zal nalaten regelmatig te meten hoe de zaken evolue­ren."