Jimmy Kets: verleden en heden van de Groote Oorlog

Jimmy Kets reisde twee jaar lang door het hedendaagse herdenkingslandschap van de Groote Oorlog. In de fototentoonstelling 'The graves are nice this time of year' versmelt hij onverbloemd heden en verleden. "Met oorlog heb ik niets, nee."

Dat hij ondertussen aan een reeks over Vlaamse porno bezig is, meldt Jimmy Kets ons terloops terwijl in zijn Brusselse appartement de twee inwonende viervoeters – letterlijk – vechten om onze aandacht. Maar de visie is net dezelfde als bij alle andere foto's van zijn hand: die seconde van menselijkheid waar we aan voorbijgaan, ontbloten.

Net als de Britse Magnum-fotograaf Martin Parr speelt Kets graag met ironie. In zijn veelal absurde, tragikomische beelden zegt hij iets over de (westerse) wereld: vind het ongewone in het gewone. "De realiteit is interessanter dan fictie," zegt hij enthousiast. "Omdat je dingen tegenkomt die je zelf nooit zou kunnen verzinnen." In de alledaagse lelijkheid van het bestaan ontsluit zich schoonheid. "Je probeert dat natuurlijk te overstijgen, er het universele van te zien. Zo wordt het een metafoor voor iets groters."

Gestrande olifant
The graves are nice this time of year, genoemd naar een uitspraak van een welwillende medewerker van een toeristische dienst in de Westhoek, linkt de duistere dagen van 1914-'18 aan vandaag. Kets toont onverbloemd maar zonder zijn gebruikelijke cynisme hoe we de doden en de gruwel herinneren. En passant legt hij de commercieel-toeristische herdenkingsmachinerie rond de Groote Oorlog waar we mee om de oren geslagen worden bloot. Voorbij het romantische, het verhevene ligt het hier en nu, besloten in gedempte kleuren.

Voorheen zat Kets dicht op zijn onderwerp – de mens in al zijn kneuterigheid. Hij fotografeerde rechttoe rechtaan, met de invulflits in de aanslag die de kleuren fel deed aanlopen. Snapshots met een extra laagje werden zijn handelsmerk, zoals in de reeksen Volkscafés en Shot in Flanders. Voor The graves doet Kets een paar stappen achteruit, laat zijn flits in de rugzak en creëert een naturalistisch palet. Hij laat de leegte spreken, neemt veel context mee en vertelt een verhaal dat ook buiten beeld verdergaat. "Er is die bekende uitspraak van Robert Capa: als je foto's niet goed genoeg zijn, sta je niet dicht genoeg bij je onderwerp. Maar het omgekeerde geldt ook. Door net wat verder van je onderwerp te gaan staan, ga je anders kijken." Kets neemt er de bekende foto van de Amerikaanse fotograaf Joel Sternfeld bij: Exhausted renegade elephant. "De manier waarop Sternfeld van op een afstand het gebeuren gadeslaat en zo een nieuw verhaal vertelt, is geniaal. Je ziet enkele lokale persfotografen vlak bij die neergestuikte olifant op de openbare weg, want we willen altijd heel dicht bij de actie staan. Maar Sternfeld blijft er net van weg. Dat maakt zijn beeld interessant. Het zegt veel over hoe wij naar de wereld kijken."

Odyssee
"Ik was al lang gefascineerd door landschapsfotografie, door beelden waarin mensen in een indirecte rol spelen," vertelt Kets. "Bij de reeksen Brightside en Niet miss had je ook al wel die ruimtelijkheid, maar ik wilde graag het landschap als protagonist. De opdracht van het Vlaams Vredesinstituut voor deze reeks over 1914-'18 kwam als geroepen." Werken op bestelling doet hij graag. "Ik heb dat nodig. Binnen een concept mijn goesting doen geeft mij een groter gevoel van vrijheid dan wanneer ik volledig vrij zou zijn." Kets kreeg van het Vredesinstituut een lijst met kerkhoven en monumenten. "De Westhoek is bezaaid, maar ook in de rest van België zijn er veel sporen en herdenkingsplekken van WO I te vinden. Twee jaar lang heb ik België doorkruist, tijdens verschillende seizoenen. Dat vond ik belangrijk. Maar ik heb niks met dit onderwerp, nee. Op zich is dat ook niet nodig. Dan is je blik minder gestuurd."

God zit in de details in de alomvattende beelden van Kets, die op de expo in het Vlaams Parlement groot, soms monumentaal worden afgebeeld. In één blik heb je niet alles gezien, je moet dichterbij komen en de laagjes afpellen. Kets deed een grote investering en kocht een Phase One, de camera waarmee ook fotograaf Carl De Keyzer, die hij vorig jaar volgde voor de gesmaakte docu OdysSea, zijn beelden schiet. "Je hebt geen excuus om een landschap niet haarscherp in beeld te brengen," zegt hij. "Voor optimale scherpte moet je dan wel met een statief werken, uit de hand lukt het niet. Daar heb ik een hekel aan. Net als dat ding eindelijk rechtstond, zakte het weer scheef. Of de camera blokkeerde. Omdat je een landschap best wat vanuit de hoogte fotografeert, zeulde ik vaak ook een ladder mee. Soms keerde ik na een hele dag werken met lege handen naar huis. Ik heb nog nooit zoveel staan vloeken." (Lacht)

Vloeken of niet, het resultaat van Kets' odyssee is knap. Kijk hoe hij zijn blik ook links en rechts van de kerkhoven, monumenten, forten en bunkers laat vallen. Aan de Dodengang in Diksmuide prijkt zo een lelijke vuilnisbak. "De toerist zal er alles aan doen om die buiten beeld te houden. Mensen streven altijd naar een soort perfectie, maar ik laat zien waar die afbrokkelt. Het perfecte is niet zo perfect." Bij het White House Cemetery in Ieper komt de composthoop in beeld, want het getrimde gras heeft ook zijn keerzijde. Op de achtergrond steekt de bonte Vlaamse huizenbouw schril af tegen de perfect uitgelijnde graven. "Dat is de essentie van deze reeks: het leven gaat verder."

The graves are nice this time of year

data: 25/9 > 24/12, ma > za van 10 > 17.00

tickets: gratis

waar: Loketten Vlaams Parlement, IJzerkruisstraat 99, Brussel