bars
© Saskia Vanderstichele

Hippe cafés zorgen niet voor mix

Laurent Vermeersch
© brusselnieuws.be
10/11/2015

De opening van trendy cafés in volkse buurten zorgt helemaal niet voor meer sociale mix. Dat stellen sociologen verbonden aan de ULB. Uit onderzoek blijkt dat de bars vooral hoogopgeleide middenklassers aantrekken van buiten de wijk. Van uitwisseling met het cliënteel van nabije volkscafés is geen sprake.

In het dominante discours over stadsvernieuwing is een centrale plaats weggelegd voor cafés van het hippe soort. Ze zouden buurten (opnieuw) op de kaart zetten en te vermijden buurten aantrekkelijk maken. Ook zouden ze de vaak geroemde sociale mix bevorderen. Dat dit denken ook gangbaar is bij lokale beleidsmakers bleek bijvoorbeeld heel nadruk bij de opening van Flamingo, midden in de prostitutiebuurt aan IJzer.

“Het café moet nieuwe mensen aantrekken, waardoor de sociale controle in de wijk verhoogt en er een positieve dynamiek komt in de buurt”, klonk het destijds onomwonden bij de Stad. De architect van de bekende cafébedenker Frédéric Nicolay, ook de man achter Flamingo, wil naar eigen zeggen “ontmoetingsplaatsen” creëren die “de mix in de stad bevorderen.”

Die sociale mix is echter een mythe, zo concluderen sociologen Daniel Zamora en Mathieu Van Criekingen uit eigen onderzoek en wetenschappelijke literatuur. Hun artikel Dans les cafés ‘branchés’ de Bruxelles: mixité sociale ou nouvel entre-soi? verscheen onlangs in Bruxelles, ville mosaïque, een sociologisch en antropologisch verzamelwerk van de Université Libre de Bruxelles (ULB).

De komst van bepaalde cafés zorgt er misschien voor dat verschillende sociale groepen in elkaars buurt komen, maar dat wil nog niet zeggen dat er contact is, laat staan uitwisseling. Integendeel, uit interviews met klanten van de hippere zaken in de buurt van het Flageyplein blijkt bijvoorbeeld dat veel van hen niets te maken willen hebben “de vulgairen”, “de daklozen uit de buurt”, “de mensen die van voetbal houden”, “die oude varkens die hun sigaret roken” enzovoort.

Ondanks het imago van openheid en diversiteit van de trendy zaken zetten veel klanten zich dus af tegen de naburige volkscafés en hun bezoekers. Twee cafés mogen naast elkaar liggen, afhankelijk van hun concept en publiek kunnen ze tot een ander universum behoren. Micro-segregatie, als het ware. Eerder dan de sociale mix bevorderen, bevestigen de hippe bars de sociale verschillen, en kunnen ze gentrificatie in de hand werken.

“Als het erop aankomt, gaan mensen naar plaatsen die bij hun imago passen en waar ze gelijkaardige mensen tegenkomen”, zegt Daniel Zamora. “Sociale mobilisatie en solidariteit ontstaan niet spontaan. Laten we dus stoppen met doen alsof die cafés voor meer mixité zorgen. Dat discours maskeert de groeiende ongelijkheid.”

Ongelijkheid verminderen
Volgens Zamora hoeft sociale mix echter ook geen doel te zijn. “We gaan er vaak verkeerdelijk vanuit dat we meer middenklasse nodig hebben om creativiteit en dynamiek te creëren. Onderzoek toont echter aan dat sociale mix zelden werkt. In Parijs heeft men sociale woningen gebouwd in rijke districten, maar de bewoners voelden zich er niet thuis en konden geen solidariteit uitbouwen. Ze trokken weg. Sociale mix werkt alleen in het onderwijs omdat kinderen en jongeren daar langdurig met elkaar interageren. De doelstelling moet zijn: ongelijkheid verminderen en wijken verbeteren, zonder externe bewoners te importeren.

Een embryonale versie van dezelfde studie werd overigens al eens aangegrepen door stadsvereniging Inter-Environnement Bruxelles om de opmars van Nicolaycafés aan te klagen.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving, Cultuurnieuws

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni