Film: Enemy

Niet een maar twee nieuwe films over dubbelgangers hengelen ondubbelzinnig naar onze aandacht. De Brit Richard Ayoade vertrok voor The Double van een verhaal van Dostojeveski.

De omhoog vallende Canadees Denis Villeneuve (Incendies, Prisoners) las voor hij aan Enemy begon De man in duplo van de Portugees José Saramago.

In beide films imponeert een Amerikaanse acteur met een dubbelrol. Zowel Jesse Eisenberg in The Double als Jake Gyllenhaal in Enemy hebben het charisma om een ongewone film te dragen en het talent om zo te spelen dat je steeds weet of je nu het (vermeend) origineel ziet dan wel de dubbelganger.

Alfred Hitchcocks adagium ‘If you meet your double, you should kill him’ geldt eerder voor The Double waarin een onzekere kantoorslaaf bonje krijgt met een verbeterde versie van hemzelf. Tijdens Enemy hou je best het citaat waarmee de film opent, in gedachten: Chaos is slechts orde die op ontcijfering wacht ('Chaos is merely order waiting to be deciphered').

Een prof die zijn studenten onderwijst dat dictators het volk onder de knoet houden met brood en spelen en dat de geschiedenis zich steeds weer herhaalt, leidt een routineus leven. Hij raakt helemaal van slag wanneer hij op een dag in de film Where There’s a Will, There’s a Way een figurant opmerkt die zijn evenbeeld is.

Hij zoekt zijn dubbelganger in Toronto op maar dat maakt de onrust en verwarring alleen maar groter. Zo blijkt die niet bang te zijn voor overspel en verwacht zijn vriendin wel een kind. Villeneuve gooit hier een kluif naar degene die graag ontcijferen, interpreteren, puzzelen. ‘Sfeer genoeg maar waar slaat dit op? Komt er nog wel wat?’, vroeg ik me na een uur af. Er kwam nog wat: een verbluffende slotbeeld dat de duistere, geheimzinnige film op zijn harige spinnenpootjes doet landen.