Feministisch archief moet op zoek naar nieuwe stek door besparingen

Het expertise- en documentatie centrum voor feminisme heeft een jaar de tijd gekregen om een nieuw onderdak te vinden. De vzw Rol en Samenleving (RoSa) kan niet meer op haar huidige locatie in de Koningsstraat blijven. Door de vele besparingen van de Vlaamse overheid wordt het gebouw, dat eigendom is van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, verkocht.

R oSa is een duizendpootcentrum dat instaat voor gelijke kansen tussen manen en vrouwen, feminisme en gender. Met dertigduizend boeken heeft het een van de grootste archieven over genderongelijkheid van Europa. Het is een van de weinige bibliotheken die zo vroeg al documentatie verzamelde over feminisme en holebi’s in Europa. “Deze collectie is een schat. De VUB heeft enkel mijn privé-collectie”, vertelt emeritus professor Alison Woodward (VUB).

Directreur ad interim Chris Zwaenepoel beaamt dit: “Vlaanderen kan hiermee in het buitenland uitpakken.” Het merendeel (60 procent) van de boekencollectie betreft Nederlandstalige boeken, 10 procent is in het Engels, een andere 10 procent is in het Frans, 5 procent in het Duits en de rest betreft boeken in andere talen. Deze week komen er zelfs Syrische juristen langs om het archief te consulteren.

Spekglad
Het begon allemaal in 1970. Renée Van Mechelen, oprichtster van RoSa, klopte bij de toenmalige federale minister van Cultuur, Rika De Backer (CD&V), aan. Omdat in die tijd alle gegevens over feminisme bij verschillende universiteiten en vrouwenbewegingen verspreid waren, wou Van Mechelen een centrum dat alle feministische boeken, tijdschriften, pamfletten en studies verzamelde.

Zelf schreef Van Mechelen ook twee boeken over de vrouwenbeweging. In 1996 ontving ze de Marie Popelin-prijs, uitgereikt door Lily Boeykens (een belangrijk figuur tijdens de tweede feministische golf, HC/DV).

“Minister De Backer ging akkoord met Renées voorstel om een centrum op te richten. De enige voorwaarde was dat de andere, al bestaande vrouwenbewegingen hun goedkeuring gaven. Wat ze ook deden,” vertelt Zwaenepoel, die 30 jaar directeur van RoSa was tot ze twee jaar geleden met pensioen ging. “Ik ben hier opnieuw tot we een nieuwe directeur vinden.”

De minister van Cultuur steunde RoSa met het uitbouwen van een echte bibliotheek. Bovendien is De Backer een paar keer bij RoSa langsgekomen. Het onderkomen, dat zich in Schaarbeek in de Gallaitstraat bevond, was in een abominabele staat. Van de ene vleugel van het gebouw naar de andere moest je over een gammel bruggetje. “De minister kwam op bezoek in de winter, het was toen spekglad. Gelukkig kwam ze met haar kabinetschef, die haar net op tijd kon opvangen,” vertelt de oud-directeur.

Toegankelijkheid
Het centrum verzamelt al artikels, boeken en publicaties sinds de oprichting in 1977. “Wij waren pioniers in het verzamelen van informatie over holebi’s, transgenders, Afrikaanse en migrantenvrouwen.” Hiermee wil RoSa het culturele erfgoed van de vrouwen bewaren en openstellen. “Het cultureel erfgoed van de vrouw moet bewaard blijven en toegankelijk zijn voor iedereen,” vindt Zwaenepoel.

De beginjaren van de vzw verliepen niet van een leien dakje. Eind jaren 1990 heeft toenmalig minister van Gelijke Kansen Brigitte Grouwels (CD&V), ook de vzw bezocht. “Op de muur hing er een bordje met de boodschap: ‘Interrupteur, niet aanraken, kans op elektrocutie’.” Het gebouw verkeerde in slechte staat. “In de winter werkten de radiatoren nog op olie. Omdat het zo koud was, bevroren de radiators en moesten we onze voeten in een badje warm water steken om niet te bevriezen,” lacht de oud-directeur.

Anne Van Asbroeck (SP.A), eerste minister van Gelijke Kansen in 1995, heeft ook haar steentje bijgedragen. “De minister heeft geholpen om vrouw- en holebibewegingen op de agenda van het federaal parlement te krijgen.” Nu krijgt de vzw 60 procent subsidies van ‘Gelijke Kansen in Vlaanderen’, de rest moeten ze zelf bijeensprokkelen.

Minderheden
“Feminisme speelt een rol op alle vlakken en leefdomeinen,” zegt Zwaenepoel. “Daarom ook dat onze bibliotheek andere hoofdcategorieën dan ‘normale’ bibliotheken heeft (enkele hoofdcategorieën: leefvormen, seksualiteit, persoonlijke ontwikkeling, red.).” In totaal werken tien mensen bij de vzw.

“Veel mensen denken dat genderdiscriminatie niet meer van deze tijd is,” vertelt de oud-directeur. “Toch worden vrouwen nog steeds bij de minderheden geklasseerd terwijl ze 52 procent van de bevolking uitmaken.” Bovendien worden de websites van de vzw vaak bezocht. “Elke maand zijn er wel 30.000 bezoekers.” Naast de algemene website die alle informatie over de vzw bevat, zijn er nog negen andere websites. “Elke website heeft zijn eigen doelpubliek”, vertelt de directeur. “Ze gaan van holebi en transgender tot hulp voor alleenstaande ouders of kinderboeken en gender.” Bovendien biedt de website ideeën voor thesissen over feminisme. “We helpen genderbewuste studenten om een onderwerp te vinden voor hun thesis,” zegt Zwaenepoel.

Zwaenepoel en Woodward hopen dat RoSa in Brussel kan blijven, op een goed bereikbare plaats. “Er komen hier vaak studenten die documentatie voor hun thesis zoeken. Het grappige is dat de vrouwelijke studenten vaak met mama en papa naar de grootstad komen en de mannelijke studenten meestal met hun lief,’ zegt Zwaenepoel.

www.rosadoc.be

Bekijk ook de video: