Dounia Depoorter, zingend en dansend door het leven

"Ik heb het geluk dat ik mijn brood kan verdienen met wat ik het liefste doe. In die zin ben ik een zondagskind, ja. Maar zonder een rotsvast geloof in je mogelijkheden kom je er niet. Financieel is het niet altijd evident, en familiaal al evenmin." Dounia Depoorter laaft haar artistieke ziel aan zang en dans. Een ziel met de trekjes van een nomade.

Die nomadetrekjes hebben ongetwijfeld te maken met Dounia Depoorters jeugd. Die was onconventioneel, net als haar voornaam. "Ik ben geboren in Kinshasa. Mijn vader was binnenhuisarchitect en kon goed overweg met het penseel, moeder was actrice. De naam Dounia heeft mijn moeder op de planken opgepikt - het Russisch theaterrepertoire -, maar daar in Afrika heeft ze ook ontdekt dat het woord uit het Arabisch komt en dat het ook in het Swahili 'de wereld' betekent."

Nadat de kleine Dounia haar eerste stapjes had gezet in Kinshasa, mocht ze een tijdje ronddrentelen in de hoofdstad van Gabon, woonden de Depoorters ook nog in Griekenland en heel even weer in België. "Toen ik acht was, zijn we teruggekeerd naar Kinshasa. Daar zijn we gebleven tot ik veertien was. Kind zijn in Afrika voelde voor mij aan als een geschenk. De vrijheid om altijd buiten te kunnen zijn: onbetaalbaar. Korte schooldagen, 's middags paardrijden, sporten, lange wandelingen maken. Zoals het me uitkwam. Maar dat het voor zwarte kinderen allemaal anders lag, heb ik ook vrij snel ontdekt, zeker later toen ik me hier in Afrikaanse culturele kringen begon te bewegen. Het gaf me een heel andere blik op Congo, op het zwarte continent."

"Ik ben ondertussen al verschillende keren naar Afrika teruggekeerd, en één keer naar Congo. Het was burgeroorlog, ik moest er in een luxehotel optreden met een accordeonist om de komst van de beaujolais nouveau te vieren. Daar zijn de spreekwoordelijke twee man en een paardenkop op afgekomen, afijn, drie journalisten. Het paste bij de magnifieke absurditeit van het land. La folie, quoi! Ik heb toen ook gemerkt hoe de blik van de Congolezen tegenover de blanken was verhard."

"Ik kan onmogelijk de vinger blijvend aan de pols houden, maar toch weet ik dat er positieve initiatieven zijn. Zo heb ik een vriend, Gauthier Lisein, die er bezig is met Ibi Village, een project dat ecologie, cultuur en landbouw bij elkaar brengt. Het potentieel aan rijkdom is enorm en ik denk dat Congo, met respect voor de traditie, zichzelf in vrede kan opbouwen. En wij kunnen daarbij een handje toesteken."

Elisabethwedstrijd
Tegenwoordig woont Depoorter in hartje Matonge: het past perfect in het plaatje. "Inderdaad, al heb ik op veel plaatsen in Brussel gewoond, en zelfs buiten het gewest. Nu ik terug ben, sinds oktober vorig jaar, is het me duidelijk geworden dat deze buurt toch wel het best past bij wie ik ben. Noem het gerust thuiskomen."

Thuis in Brussel dus, thuis in België, maar het is ooit anders geweest. "Als tiener droomde ik er, net als de Afrikanen, van om in België te wonen. De bus nemen, warm ingeduffeld in de sneeuw wandelen: in mijn verbeelding had het iets magisch. Maar het was hard ontwaken. Ik was gewend blootsvoets naar de klas te gaan, en plots moest ik me in een schooluniform wurmen. Omringd door tuttebellen voor wie tetteren over merkkleding de alfa en de omega was. Ik begreep er gewoon niets van, en daarom was ik het mikpunt van spot, beledigingen zelfs."

"Gelukkig bood de cultuur een uitweg; dat was een milieu dat me beter paste. Niet dat ik voorheen zo ongelukkig was, maar ik voelde me niet helemaal zoals ik me wilde voelen. Op mijn vijftiende heb ik voor het eerst de Koningin Elisabethwedstrijd op tv gezien. Compleet overdonderd was ik: 'Dit wil ik doen!' Vervolgens heb ik lang klassieke zang gestudeerd, tekenlessen gevolgd aan de academie, maar ook de geneugten van het zingen in rockgroepjes ontdekt en mezelf bekwaamd in jazzzang aan het Conservatorium van Brussel."

"Veel dingen terzelfder tijd deed ik. Een heel mooie periode was die bij Les Frères Brozeur. Rock met accordeon, een beetje in de stijl van Les Négresses Vertes. In diezelfde periode zat ik ook bij Magic Land Théâtre, een schitterend gezelschap dat ondertussen zowat dertig jaar bestaat. Elke avond was het volle bak , maar momenteel hebben ze het een beetje moeilijk, bij gebrek aan subsidies. Past helemaal in het verhaal van de Franstalige culturele sector in België: een catastrofe, in tegenstelling tot de Nederlandstalige. Ik ken heel veel Franstalige artiesten die, met de kwaliteiten die ze hebben, veel verder zouden staan mochten ze Nederlandstalig geweest zijn."

Tristesse en vreugde
Acteerlessen, dansstages - Afrikaans, Afro-Cubaans - en, een coup de foudre , de ontdekking van de muziek van de Balkan. "Misschien wel omdat de ziel van de nomade daar heel sterk leeft: ik ben zelf een beetje ontworteld, nog altijd zoekend naar mijn identiteit. De manier waarop Balkanartiesten tristesse en vreugde mengen, de kracht waarmee ze zich uiten, de woelige geschiedenis die ze met zich meeslepen. Direct, emotioneel. Ronduit bedwelmend is het. En daarbovenop komt nog eens dat ze zich zowel in het Westen als in Azië voeden. In de Balkanlanden leeft het, bruist het; de mensen drukken zich uit zoals ze zijn. Wij Belgen, of West-Europeanen, hebben dat niet meer. Wij zijn ingedommeld."

"In 1999 ben ik met de groep Gadja begonnen. Het was muziek geïnspireerd op die van de Balkan, maar het grootste Balkanavontuur dat ik heb beleefd, was met La Paix, een crea­tie van de choreograaf Jean-François Duroure op muziek van Goran Bregovic. Een beetje als zangeres, vooral als danseres. Ongemeen interessant, in een internationaal gezelschap. Daarvoor heb ik hier alles laten vallen, bijna tweeënhalf jaar lang. Eerst drie maanden in de Balkan creëren, dan twee jaren toeren door Oost- en West- Europa. Met één grote les: je kunt vanhieruit nog zo open van geest zijn, zolang je niet meemaakt wat die mensen tijdens de oorlog hebben meegemaakt, kun je niet begrijpen wat er zich allemaal afspeelt."

"Ik heb me daar in een levende traditie gewenteld. Een zondagmiddag rond een meer. Links danste jong en oud op accordeonmuziek. Een beetje verder een rave party . En vlak bij die rave party nog een derde dimensie: een grot, met religieuze iconen, waar nogal wat fuivende jongeren een kaarsje gingen aansteken om vervolgens weer compleet uit de bol te gaan op het strand. Zoiets is pure magie, die je hier nooit zult vinden, omdat de meeste mensen maar half leven. De tirannie van de facturen, van het individualisme, het gebrek aan solidariteit."

Zangles
En zo rolt Dounia Depoorter van het ene avontuur in het andere. Ze is zangeres van de groep Rue Haute geweest, nu leidt ze al twee jaar het polyfonische koor Patshiva. Maar er is al die jaren ook één constante: zangles geven, nu al bijna zeventien jaar. De mens zijn eigen stem leren vinden. "Lukt het, dan ontdekt de leerling iets waarvan hij vooraf niet besefte dat het er was. Het geeft mij het weergaloze gevoel te hebben bijgedragen aan een wedergeboorte. Die gave - als je het zo kunt noemen - heb ik ontdekt toen ik aan een ernstige aandoening leed. De arts, een vrouw van om en bij de veertig, koos in plaats van een drastische behandeling met antibiotica voor onder meer acupunctuur en hypnose. Ze heeft me heel lang begeleid, en op een bepaald moment zei ze: 'Je zou zangles moeten geven.' Aanvankelijk was ik sceptisch - als zangeres stond ik in mijn kinderschoenen -, maar uiteindelijk stemde ik erin toe haar les te geven. Als proef. Na twee, drie maanden zoeken naar haar stem, mijn instinct volgend, kwam er plots, uit het niets, bij haar een jeugdtrauma opgeborreld. Een verdrongen jeugdtrauma. Enkel en alleen door haar stem te zoeken. Een revelatie voor haar, en voor mij. Mens, wat is dat machtig! Daarom ben ik het lesgeven al die jaren blijven doen, zo nodig in samenwerking met psychologen. Want het mag dan artistiek zijn, het raakt ook aan de intimiteit van de leerling."

:: Patshiva treedt op vrijdag 28 mei op in Le Goût d'Autre Chose in Wépion en op vrijdag 30 juni in de Sint-Bonifatiuskerk in Elsene