Domein Latour de Freins verlaten en zonder bestemming

Het prachtige domein Latour de Freins staat helemaal leeg nu Innoviris en de andere researchorganisaties er weg zijn. Een nieuwe bestemming is er niet, maar het Brussels Gewest moet wel nog twee jaar huur betalen.

H et gewest huurt het ‘kasteel’ en het bijna zes hectare grote park aan de Engelandstraat sinds 2002. Ooit behoorde het bosrijke terrein, dat nu beschermd natuurgebied is, toe aan Charles de Latour de Freins. Die schonk het eind negentiende eeuw aan de Algemene Raad voor de Godshuizen van Brussel, de voorloper van het OCMW. De Raad bouwde er een hersteloord voor zieken, dat na verloop van tijd een hospitaal werd voor zieke bejaarden.

Nadat het hospitaal in 1988 geteisterd werd door enkele dodelijke brandstichtingen, sloot het OCMW het kleine ziekenhuis. Het gebouw werd vervolgens verhuurd aan de ambassade van Tsjecho-Slowakije.

Technologische snufjes
In 2001 nam de visionaire, enigszins megalomane ondernemer Walter De Brouwer zijn intrek op het domein. Hij vestigde er Starlab, zijn futuristisch researchcentrum waar wetenschappers van over de hele wereld onderzoek deden. Maar het sciencefictionsprookje duurde niet lang. Na zes maanden ging het bedrijf over de kop.

Het gebouw was door de passage van Starlab uitgerust met allerlei technologische snufjes. Dit bracht minister-president François-Xavier de Donnéa (MR) op het idee om van het domein een oord te maken waar de Brusselse research zou worden gepromoot en waar binnen- en buitenlandse onderzoekers elkaar zouden kunnen ontmoeten.

Het gewest sloot een erfpacht van 27 jaar af met het OCMW van Stad-Brussel en richtte twee vzw’s op, Birds en Brains. Die moesten zorgen voor de nodige accomodatie en faciliteiten voor researchers.

Het ‘kasteel’ werd verbouwd tot conferentiecentrum, met vergaderzalen, een restaurant en enkele appartementen waarin buitenlandse onderzoekers goedkoop konden verblijven.

Ook het Brusselse Instituut voor Onderzoek en Innovatie, het huidige Innoviris, kreeg zijn stek op het domein. Het instituut werd opgericht om het Brussels wetenschappelijk onderzoek te stimuleren, met name door het verlenen van financiële steun. Tegenwoordig bedraagt die steun jaarlijks een kleine veertig miljoen euro.

Elektriciteitswerken
Behalve Innoviris kregen nog enkele kleine, min of meer verwante organisaties onderdak op Latour de Freins. Zo huurden het European Institute for Industrial Leadershop en de European Corporate Security Association er kantoren. Ook enkele start-ups konden er terecht.

In 2008 fuseerden Birds en Brains tot Research in Brussels, een vzw die bekendheid moest geven aan de gewestelijke initiatieven voor onderzoek en innovatie, en het domein moest uitbaten.

Twee jaar geleden besloot de regering één en ander efficiënter aan te pakken. Beslist werd om Innoviris en Research in Brussels in één ondernemershuis onder te brengen samen met de twee economische agentschappen van het gewest: Impulse Brussels en Atrium. Dit zou leiden tot betere samenwerking en tot lagere huurkosten.

Vooral het domein Latour de Freins was een dure vogel. Het gewest betaalt jaarlijks ongeveer 500.000 euro aan erfpachtvergoeding, plus nog enkele honderdduizenden euro’s aan onderhoud en verbeteringswerken.

Zo werd de afgelopen jaren de gevel gerenoveerd en werd een ondergrondse parking aangelegd. Maar de kosten bleven komen. Ook nu weer zouden er eigenlijk elektriciteits- en andere werken moeten gebeuren voor zo’n 500.000 euro.

Het Brussels Gewest huurt inmiddels, voor een miljoen euro per jaar, het vroegere kantoorgebouw van Siemens op de Charleroisesteenweg. Bedoeling was dat de vier organisaties er vorig jaar hun intrek zouden nemen. Atrium en Impulse verhuisden eind 2014, Innoviris en Research in Brussels pas begin februari.

Erfpachtvergoeding
Door allerlei omstandigheden, onder meer de regeringswissel, werd ook vergeten tijdig de erfpacht voor Latour de Freins op te zeggen. Gevolg is dat het gewest de erfpachtvergoeding en het onderhoud voor 2015 moet betalen, plus een verbrekingsvergoeding van één jaar huur. Meer dan een miljoen euro dus.
Intussen staat het domein helemaal leeg. Behalve Innoviris en Research in Brussels moesten ook de andere organisaties en de start-ups vertrekken.

De toekomst van de vzw Research in Brussel, die het domein uitbaatte, staat ondertussen ter discussie. Overwogen wordt om de vzw te laten opgaan in Innoviris.

Wat het OCMW straks met Latour de Freins gaat doen, is niet beslist. “Dat zien we nog wel. Voorlopig hebben we het domein niet in handen,” zegt voorzitster Pascale Peraita.