Ondanks de verkiezingen blijft het erg stil rond de jobcreatie voor de 33 procent Brusselaars op of onder de armoedegrens, vindt sociale economie-expert Tom Smeets.

Brussel, stad van paradoxen. Het kloppend hart van de Belgische economie, met een hoogwaardige diensteneconomie met 700.000 jobs, waar zelden zoveel meerwaarde geproduceerd, goederen en diensten geconsumeerd en zoveel internationale macht gevestigd was, maar waar ook de onheilsberichten elkaar aan sneltempo opvolgen. 33 procent van de bevolking op of onder de armoedegrens, een werkzaamheidsgraad van 52 procent, gemeenten zonder middelen en een ‘arme sikkel’ rond het kanaal waar het met de armoede van kwaad naar erger gaat. Brussel, gouden kip en zwart schaap? Hier wordt zowel ’s lands rijkdom gecreëerd als aan haar armoede onderdak geboden.

Ook voor de ‘arme sikkel’ geldt die paradox: we vergeten dat mensen met genoeg kansen van hieruit doorstromen naar een beter leven in een betere buurt. We zien alleen de achterblijvers en de dualisering is nergens zo tastbaar als hier. De armoede zal ook niet verdwijnen, tenzij we investeren in deze wijken om hun rol als maatschappelijke hefboom te versterken. Met het permanent gekibbel over een staatshervorming verstoppen het echte debat over de toekomst van Brussel, over “de creatie van jobs voor kortgeschoolde Brusselaars op korte termijn en een hervorming van het Brussels onderwijs, dat nu nog altijd geen gelijke onderwijskansen realiseert,” zoals Bart van de Ven van Het Werkt! Ça Marche! terecht stelt.

Mismatch?
Zelden hadden we zoveel jobs in onze economie, maar nooit eerder hadden we er zoveel nodig om iedereen er een te kunnen geven. 112.000 werklozen en 2.200 jobs bij Actiris. Tienduizenden Brusselaars afgeschreven voor de arbeidsmarkt (leefloners, geschorste werklozen, illegalen, enz...). Brussel heeft een dubbel probleem van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Aan aanbodzijde zijn de kandidaten ’niet goed genoeg’. Blijvend investeren in vorming is een absolute prioriteit, maar zorgt op zich niet voor meer jobs. Aan de vraagzijde zijn er steeds minder banen voor laaggeschoolden. De jeugdwerkloosheid en die van elders gevormde mensen (40 procent van de werkzoekenden) zijn indicatief voor de hoge vereisten van de weinige jobs.

Wie mismatch zegt, moet het hebben over jobcreatie. Wie jobcreatie zegt, komt uit bij de economische structuur van onze geglobaliseerde wereld. Het beetje economische groei waar iedereen zo naar smacht, zal niet in staat zijn om veel jobs te creëren, laat staan voor de inwoners van de ‘arme sikkel’. Jobcreatie is losgekoppeld van de creatie van meerwaarde: gaat het beter met de economie, dan stijgt het aantal Brusselse werklozen gewoon verder. Bedrijven en overheden doen hun best om efficiënter te werken, wat vaak neerkomt op het verwijderen van ‘dure’ arbeidskrachten uit het productieproces. Tegelijk remt de hoge loonkost in dit land de jobcreatie, ook bij de vele zelfstandigen en kmo’s.

Die delen van de productie die matchten met de werkzoekenden zijn uitbesteed aan lageloonlanden en/of vervangen door automatisering. De economische globalisering gebeurde zonder internationale harmonisering van het macro-economisch en fiscaal beleid, wat zorgt voor een ‘race to the bottom’ en de gestage afbouw van de herverdelende en regulerende structuren van de welvaartstaat – die worden afgestemd op die landen waar die structuren het zwakst staan.
Wie in deze rijke regio spreekt over herverdeling wordt meteen neergesabeld met competitiviteit en de volatiliteit van kapitaal en productie. Alleen: competitiviteit in een geglobaliseerde economie zorgde niet voor meer jobs voor laaggeschoolden. Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz stelt dat als onze economie zoveel mensen zonder job zet en velen mét een job geen liveable wage ontvangen, die economie niet gewerkt heeft zoals het hoort. Ondanks nakende verkiezingen blijft het erg stil rond de jobcreatie voor de 33 procent Brusselaars op of onder de armoedegrens. Wie gaat hen werk geven?

De prijs van ongelijkheid
De stijgende armoede zorgt voor lagere inkomsten uit loonfiscaliteit. Geld weghalen aan de onderkant van de maatschappij is contraproductief: het zorgt voor minder vraag, omdat deze mensen nu al hun hele inkomen uitgeven, waardoor er minder inkomsten zijn voor de economie, de vraag verder daalt en de werkloosheid stijgt. Stiglitz: “We are paying a high price for our large and growing inequality, and because inequality is likely to continue to grow – unless we do something – the price we pay is likely to grow too. Those in the middle and especially those at the bottom, will pay the highest price, but our country as a whole – our society, our democracy – also will pay a very high price.” Tewerkstelling en marktcorrigerende regulering zijn volgens hem de bouwstenen van economische stabiliteit en vrede.

De menselijke prijs is enorm: iedereen die zijn job verliest of er geen vindt ondergaat dezelfde storm van emoties: woede, onzekerheid, lage eigenwaarde, zorgen om je gezin of je investeringen. Doe dat eens maal 112.000 en we kunnen ons een beeld vormen van de deprivatie die de Brusselse burger te beurt valt.

Het beleid wil hen op hun verantwoordelijkheid wijzen en hen ‘activeren’ met lagere uitkeringen. Luiaards kan je met de vinger wijzen, maar naar al diegenen die met de tijd de hoop opgaven om ooit een leefbaar inkomen te hebben uit arbeid is dat zuur. Hoe zou u leven met 650 euro in de maand?

Oplossingen?
Je kan je focussen op sectoren met jobpotentie, zoals de horeca, toerisme of de energiewende. Maar als we het Brussels technisch, beroeps- en taalonderwijs blijven verwaarlozen zal dat niet lukken.

Hoeveel jobs kan een gerichte loonkostverlaging opleveren? De welvaartstaat is gebouwd op de vrucht van hard werken. Enkel loontrekkenden en zelfstandigen de opvang van de groeiende dualisering laten financieren, is niet houdbaar. Andere oplossingen blijven onder de radar.

Arbeidsduurherverdeling is volgens Rutger Bregman de ’verloren droom van de 20ste eeuw’: is het duurder om dergelijke ontdubbeling te cofinancieren dan het gedwongen niets doen te subsidiëren? Wat met het ‘basisinkomen’? Wegen de nadelen echt op tegen de voordelen? Wat is het potentieel van fiscale verschuivingen van het salaris naar andere delen van de inkomens of consumptie? Kunnen bestaande banenplannen en dienstenscheques voor extra jobs zorgen? De sociale economie kan werk creëren voor laaggeschoolden, maar krijgt daar nog onvoldoende kansen voor.

Brussel is een gemeenschap van mensen die dezelfde ruimte delen. Elke gemeenschap staat diegenen bij die minder geluk hebben dan anderen. Niemand heeft er belang bij dat generaties jongeren verloren gaan voor de maatschappij. Er is iets danigs mis met de economische integratie van de bevolking en dan is het in Brussel niet ’goed leven’ voor iedereen. Tijd voor jobcreatie.

Tom Smeets,
coördinator FeBIO,
de vertegenwoordiger van de Nederlandstalige Brusselse Sociale Economie.

GEÏNTERESSEERD OF AANGESPROKEN?
U kan mee met de Tematoer van Brukselbinnenstebuiten op zaterdag 26 april: ‘Verkiezingskoorts 3 –
de motor’. Meer info en inschrijven op www.brukselbinnenstebuiten.be

De verkiezingen naderen, de koorts stijgt. Maar waar kiezen we als Brusselaars eigenlijk voor? Met een reeks van vier opiniebijdragen maken vier experts elk op hun terrein duidelijk welke keuzes we de volgende vijf à tien jaar zullen maken op enkele cruciale beleidsdomeinen: mobiliteit, onderwijs, economie en huisvesting. Elke opiniebijdrage wordt anderhalve week later uitgediept en geïllustreerd met een Tematoer van Brukselbinnenstebuiten.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Politiek, Economie, Opinie

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni