Cinema All'Italiana (2): alle wegen leiden naar Rome

Vanaf juli zit Italië de EU voor. Een reden voor zowel Galeries als Cinematek om deze zomer hun armen richting Rome en Fellini uit te slaan. Van peplums, spaghettiwesterns en gialli tot krasse auteursfilms en komedies waarin heftig wordt gegesticuleerd: de Cinema All'Italiana is even divers als uniek.

Het zomerprogramma L'Heure d'Été van Galeries, dit jaar een mix van oud en nieuw in een Romeinse snit, met onder meer de meeste recente winnaar van de Oscar voor beste buitenlandse film, La grande belleza, wordt op twee locaties vertoond. In de bioscopen in de Koninginnegalerij staan er dertig films op de affiche waarin de stad Rome telkens een filmpersonage op zich is. Een twaalftal films uit dat programma wordt vervolgens ook in de openlucht op Brussel Bad getoond.

Ongetemd dier
Dat panorama op Rome is onderverdeeld in zes hoofdstukjes, van vreemdelingen en immigranten in de Eeuwige Stad tot oorlog of decadentie. Toegegeven: soms wringt de opstap of invalshoek waaronder de films vertoond worden of zijn er hiaten, zoals het ontbreken van L'eclisse, Antonioni's definitieve stadsfilm. Of Ladri di biciclette en Umberto D., twee onvergetelijke neorealistische klassiekers die Vittorio De Sica in Rome draaide.

Toch vind je in het aanbod genoeg films terug die representatief zijn voor de ooit zo geroemde Italiaanse filmcultuur. Zoals Il sorpasso en I mostri, twee levendige komedies van Dino Risi. In de eerste wordt de draak gestoken met de economische boom en de jetset van het einde van de jaren 1950. De tweede kijkt met veel zin voor satire naar de mythes van de sixties. Het zijn twee films waarin Vittorio Gassman schittert, de favoriete acteur van Risi. Gassman kom je ook tegen in I soliti ignoti, een slimme pastiche van Mario Monicelli op de kraakfilm. Behalve Marcello Mastroianni is de realistische fotografie van de buitenwijken van Rome een van de troeven van deze aanstekelijke farce.

Ook Anna Magnani is een van die mythische actrices van de Italiaanse film. In Pier Paolo Pasolini's Mamma Roma is ze te zien in een voor haar typerende rol: die van een vurige en ontembare moeder, een prostituee uit een sloppenwijk die uit de hoerenwereld stapt omdat ze haar zestienjarige zoon een fatsoenlijke thuis wil bieden. Magnani, die niet voor niets bekendstond als 'la belva' (het ongetemde dier), excelleerde voor het eerst in dit soort rollen in Roma città aperta. In dit overweldigende neorealistische portret van Roberto Rossellini – hij filmde tussen de ruïnes van het door de nazi's gebombardeerde Rome – slaat ze je knock-out als Pina, een zwangere, volkse vrouw die in het fascistische Rome moedig en trots weerstand biedt aan de Gestapo-terreur.

Diezelfde Magnani, maar een tik ouder, is ook te zien in Monicelli's Risate di gioia, een ontroerende kijk op het leven van een figurante uit Cinecittà. Dat Rome vroeger gold als het Hollywood aan de Tiber, had het te danken aan deze filmstudio die door Mussolini werd opgericht. Vooral in de jaren 1950 wist de studio grote Amerikaanse filmproducties aan te trekken – eigenlijk een geste van de Amerikanen, omdat de ban op de distributie van buitenlandse films werd opgeheven.

Popart à la Godard
William Wyler trok twee keer naar Rome, met in zijn kielzog sterren als Charlton Heston (de historische blockbuster Ben Hur), Audrey Hepburn en Gregory Peck. Rome vond in de jaren na WO II zichzelf opnieuw uit en wat was er beter om glamoureus aan het alledaagse te ontsnappen dan de cinema? Al is het net dat – incognito genieten van het gewone leven onder de mensen – waar prinses Audrey Hepburn van droomt in de romantische komedie Roman holiday, dé film die het scootermerk Vespa een boost gaf. Maar ook Sergio Leone's western For a fistful of dollars, met Clint Eastwood als de iconische 'uomo senza nome', en Jean-Luc Godards moderne meesterwerk Le mépris werden voor een deel in Cinecittà opgenomen. Dé architecturale ster van deze Alberto Moravia-adaptatie is de op een rots in Capri ontworpen modernistische villa van Adalberto Libera.

Godard mag in die film de derrière van Bardot filmen of adverteren als een Franse nationale schat, hij vergeleek haar ook met Eva in een schilderij van Piero della Francesca. En tussen al de intense kleuren die Godard in zijn fraaie cinemascopecomposities gebruikt, vind je ook dat coole azuurblauw terug dat je onmiddellijk met Italië associeert. Of is het toch gewoon popart à la Godard in een droomhuis in de baai van Napels? Hoe dan ook: buon viaggio!

L'Heure d'Été

data: 4/7 > 10/8 - 18.00, 20.00 en 21.00 (Galeries)

tickets: €6,5 (pass: €25/40)

waar: Galeries, Koninginnegalerij 26, Brussel

-----------

data: 17/7 > 10/8, 22.00

tickets: gratis

waar: Brussel Bad, Akenkaai, Brussel