Brussel-Congres: ambtenarenstationnetje gaat swingen

Sinds kort is er nieuw leven in het station Brussel-Congres. De vzw Bruxelles-Congrès, opgericht door acht enthousiaste vrijwilligers, gaf de polyvalente ruimtes onder de grond nieuwe bestemmingen, om er een rist artistieke activiteiten te ontplooien. Dit weekend vinden er onder meer concerten en dj-sets plaats. En volgende week opent Plaizier er een tentoonstelling met onder meer foto's van Brussel in de jaren vijftig.

Dagelijks zoeven er honderden treinen door het ondergrondse station Brussel-Congres, op de as tussen het Noordstation en het Centraal Sta­tion. Per uur stoppen er ook zes, goed voor een handvol reizigers. Nog niet zo lang geleden - toen de nabijgelegen gebouwen van het Rijksadministratief Centrum nog volop in gebruik waren - was dat wel even anders. Dan wipten dagelijks duizenden ambtenaren uit de trein in Brussel-Congres, om vervolgens door het ondergrondse netwerk van gangen en liften rechtstreeks op hun bureaustoel te belanden.
Sinds de renovaties aan de gebouwen zijn de reizigersaantallen niet alleen drastisch teruggelopen, ook het gebouw kwam er wat verloederd bij te liggen.

Een aantal Brusselaars is vastberaden daar verandering in te brengen. Zowat een jaar geleden gooiden acht vrijwilligers zich op het gebouw. Naast voorzitter Philippe Itschert en de artistiek directrice Esther Beck hoort ook Henri Simons, ex-schepen van Cultuur van de Stad Brussel en nu directeur van het Atomium, tot de vzw Bruxelles-Congrès. "Het gebouw lag er niet alleen verwaarloosd bij, ook de link met de wijk was zoek," zegt Simons. "Veel mensen kennen het gebouw niet eens. En toch verrichtte architect Maxime Brunfaut, samen met Fred Sage - de man die ook het interieur van het Centraal Station verzorgde - hier prachtig werk. Brussel-Congres ging in 1952 open; het was toen een erg modern station. Zelf ken ik de bar van het station al jaren. Die was, samen met de strak vormgegeven loketten en enkele mooie wachtzalen, gesloten voor het publiek. Bruxelles-Congrès maakt niet alleen die tot voor kort onzichtbare, maar architecturaal waardevolle plekken weer publiek, we geven ze ook nieuwe, zinvolle functies."

Aandachtspunten
Bruxelles-Congrès omschrijft zichzelf als een stedelijk project dat zich richt op het Brusselse modernistische patrimonium én als een kunstencentrum dat artiesten in uiteenlopende disciplines ondersteunt.

De initiatiefnemers concentreren hun activiteiten rond vier aandachtspunten. Simons: "Een eerste is hedendaagse muziek, en we zien die term heel breed. Van experimentele muziek en onderzoekende projecten tot dansavonden met dj's: alles wat tussen die uitersten ligt, kan hier."
"Een tweede uitgangspunt is het patrimonium, met in het bijzonder de modernistische architectuur. Op 11 oktober - het programma staat nog niet helemaal vast - plannen we debatten over het modernisme in Brussel."

"In de derde plaats richt Bruxelles-Congrès zich op de beeldende kunst. Audiovisueel werk interesseert ons in het bijzonder. Al die dingen willen we in een sterk netwerk realiseren, ons vierde aandachtspunt. Dat netwerk is zowel lokaal als internatio­naal. Met La Médiathèque, die hier in Passage 44 achter de hoek huist, werken we bijvoorbeeld nauw samen. Hun muziek kunnen voorbijgangers hier beluisteren. Maar samenwerkingen gaat ook verder. Er zijn bijvoorbeeld goede contacten met Berlijn."

De ruimten van Brussel-Congres zijn een netwerk van verschillende zalen, tunnels en een ruime trappenhal, rond de centrale bar. De architectuur is modern en zakelijk, maar altijd met een knipoog. In details en afwerking roepen felle kleuren, glimmende faience of met goud omzoomde zuilen het optimisme op dat voor de fifties zo typerend was.

De vzw geeft de ruimtes een nieuwe bestemming. Zo kan in het weekend - als er in het station geen treinen halt houden - de hele oppervlakte gebruikt worden voor party's of concerten. De monumentale trappenzalen hebben naar verluidt een uitstekende akoestiek. In de oude wachtzaal doen de vakken waarin vroeger de dienstregelingen werden opgehangen, dienst als tentoonstellingsvitrines. Van zeven uur 's ochtends tot zeven uur 's avonds zijn op werkdagen gratis exposities te zien. Op ochtenden en middagen wil Simons ook de bar voor een hapje en drankje openhouden.

Bruxelles-Congrès vindt de meeste steun bij privésponsors. "De Franse Gemeenschap heeft een klein beetje bijgedragen, de Stad helpt met de tentoonstellingen," zegt Henri Simons. "Met de Vlaamse Gemeenschap hebben we de eerste contacten gelegd. Van de NMBS huren we het gebouw. Organisatoren die de lokalen willen gebruiken voor veeleer commerciële evenementen, kunnen ze van ons huren. Voor artiesten en artistieke evenementen kunnen we verschillende soorten van samenwerkingen bespreken."

Recyclart
Lijkt dit niet erg op wat Recyclart doet, de sociaal-culturele organisatie die in, onder en rond Brussel-Kapellekerk huist? Simons: "Historisch gezien lig ik ook aan de basis van Recyclart; intellectueel gezien vertrekken we min of meer vanuit dezelfde bekommernis. Maar er zijn grote verschillen. Recyclart is een veel groter project met ook een belangrijke socia­le poot. Wij zijn een lichtere onderneming. Uiteraard zijn er contacten met Recyclart, en die zijn uitstekend."

Twee evenementen staan binnenkort op de agenda van Brussel-Congres. Zaterdag 12 juli is er een 'Soirée pour l'environnement des ondes sonores', georganiseerd door Les Bains de Minuit. Naast concerten van Music Machine en Gudrun Gut - de voorvrouw van het Berlijnse toplabel Monika Enterprise en ooit lid van de band Malaria! - treden de dj's Doctor Vinyl, Cassimus en Kaltès aan. Er is ook een tijdelijke tentoonstelling met audiovisueel werk van Charlotte Pasternak, Sarah Delvaux, Laurence Skivée en Sonia Rickli.

Van 15 juli tot en met 9 september organiseert Wijnand Plaizier er de tentoonstelling Bruxelles moderne/Modern Brussel. De tentoonstelling bevat foto's van het Brussel in de jaren 1950 door de Nederlandse fotograaf Cas Oorthuys (1908-1975) en foto's van onbekende makers van de bouw van Brussel-Congres in de jaren 1950. Wijnand Plaizier: "De foto's van Oorthuys kregen we in bruikleen van het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam, de andere komen uit de archieven van de NMBS. Ik maak ook acht prentbriefkaarten naar aanleiding van de tentoonstelling, in de toekomst komt er misschien ook een boekje uit over Brussel-Congres. Maar eerst moet het grote publiek kennis komen maken met deze buitengewone plek."

:: Concert/feest Les Bains de Minuit: Soirée pour l'environnement des ondes sonores op 12 juli om 21 uur. Kaartjes kosten 11 en 9 euro.
:: Tentoonstelling van Wijnand Plaizier Bruxelles moderne/Modern Brussel van 15 juli tot en met 5 september, op weekdagen gratis te bezichtigen van 7 tot 19 uur.
:: Alles in treinstation Brussel-Congres, Pachecolaan, 1000 Brussel. Meer info op 0476-06.16.89