2010: het jaar van de Ramblas

In dit alternatieve jaaroverzicht praten we wat na over opvallende en minder opvallende persoonlijkheden en verwezenlijkingen in breedcultureel Brussel gedurende 2010. Zit er niet te veel mee in als u niet wordt vernoemd.

Zap naar Canvas
Het moet gezegd dat er ook dit jaar op Canvas nog regelmatig goede cultuurprogramma's te zien waren die de nakende besparingsronde te vlug af zijn geweest. Ervoor thuisblijven is veel gevraagd (ik reken nog op enkele heruitzendingen op één), maar Cobra is goed gemaakt, Vormgevers opent nieuwe werelden, en Goudvis eerde onder meer Guy Joosten en Philip Catherine. Ook in het onvolprezen Belpop zijn een pak Brusselaars gepasseerd, maar de aflevering over Zap Mama is ons toch speciaal bijgebleven. Om te beginnen worden zelfs interviewshots al adembenemend als ze Marie Daulne in beeld brengen, die in dit geval opvallend gretig en genereus haar verhaal vertelde. Dat verhaal begon letterlijk in de brousse van Congo, waar Daulne vlak na haar geboorte in 1964 door haar Congolese moeder Bernadette Aningi bij de pygmeeën van het Ituri-regenwoud werd gedropt, nadat haar Waalse vader Cyrille Daulne op gruwelijke wijze door rebellen was vermoord en voor de krokodillen gegooid. Hoe de documentairemakers na Daulnes getuigenis de klanken van het oerwoud en de polyfone gezangen van de pygmeeën lieten overvloeien in de daarop geïnspireerde muziek van Zap Mama, was pure klasse.

Kuifje in Congo
Toen ik hoorde dat David Van Reybrouck aan Een geschiedenis van Congo bezig was, kreeg ik - denkende aan de omvang van het karwei en de ernst waarmee hij er ongetwijfeld aan zou werken - medelijden. Maar zie, de begenadigde Brusselaar uit West-Vlaanderen heeft een boek afgeleverd waarvan iedereen onder de indruk is. Het prijzengeld van de Libris Geschiedenisprijs en de AKO Literatuurprijs is aan Van Reybrouck sowieso goed besteed. Volgend seizoen waagt hij zich bij de KVS aan het tsjechoviaanse ensemblestuk In de maïs.

Internationaal niveau
Getuige zijn hoe een aantal levenslijnen zich kruisen op en onder de sporen van het internationale treinverkeer dat passeert in Brussel Zuid: dat was het uitgangspunt voor de theatervoorstelling Rail Gourmet, genoemd naar het cateringbedrijf dat de hogesnelheidslijnen bedient. De voorstellingen op locatie aan het Zuidstation heb ik gemist, maar uiteindelijk heb ik op het Theaterfestival in Antwerpen nog de reprise kunnen meepikken. Lang geleden nog zo opgetogen de theaterzaal buiten gekomen. Een even eenvoudig als knap decorstuk, punky ketelmuziek en buitenissige humor, de overtuigende acteerprestaties die we van de mannen en vrouwen van Wunderbaum gewoon zijn, en een ge-wel-di-ge, eigentijdse, geestige, indringende tekst van Annelies Verbeke.

King Kong jive
Eén bloemetje voor het eigen huis mag misschien wel. Zo vaak kom ik de man overigens niet tegen, en hij moet mij ook geen geld of zo. Maar op de radiomomenten dat Radio 1 niets belangwekkends te vertellen heeft en ik naar FM Brussel op 98.8 zap, is het altijd fijn om daar Johan De Smet aan te treffen, met zijn aangename stem, zijn opgeruimde humeur, zijn bedaarde toon, zijn oprechte interesse, zijn welgemikte vragen - enfin, dat volstaat.

Oh my god
Eind januari was The Low Anthem te gast in de Ancienne Belgique op de ingetogen viering van tien jaar Duyster op StuBru. Passionele multi-instrumentalisten met een overdonderende sound. Spijtig dat hun debuut-cd Oh my god, Charlie Darwin wat braafjes geproducet is, maar eind februari komt er een nieuwe (Smart flesh), en ik heb al kaartjes voor hun nieuwe passage in de AB op 3 april.

Glijdende uren
Dankzij de Nocturnes van de Brusselse Musea heb ik dit jaar kennisgemaakt met Le Grand Serment Royal et de Saint-Georges des Arbalétriers de Bruxelles, die hun schuilplaats hebben in de gewelfde kelders achter de Sint-Jakob op de Koudenberg. Bij dezen hulde aan alle culturele instellingen die formules zoeken om het publiek op alle uren van de dag van dienst te zijn: de Nocturnes, Kaai 7 PM, de goed gestoffeerde websites van Passa Porta en deBuren,...

De schat van Elsene
Ook nog even een aparte vermelding voor het Museum van Elsene, dat ondanks alle expo-geweld elders in de stad zeker een jaarlijks bezoekje waard blijft. De tentoonstelling Paul Delvaux - De bronnen van het oeuvre is uitstekend, en Van Dürer tot Fabre verzamelt voor het eerst sinds lang de beste stukken van de imposante vaste collectie, die anders voortdurend worden uitgeleend.

Wekelijks brood
Hoe zou het nog zijn met het Brusselse Cultuurplan? Een van de aanbevelingen erin was de ontwikkeling van een coherent cultuurprogramma of -festival tijdens de zomer, dat naar het voorbeeld van de Zomer van Antwerpen volk naar de hoofdstad zou kunnen lokken. Misschien duikt een erfgenaam van het voor 2011 afgelaste BRXLBRAVO, of een volwassen versie van het dit jaar georganiseerde FestivalKanal wel in dat gat. Wie in elk geval niet op aanbevelingen of initiatieven heeft gewacht, is Recyclart. De publieke broodoven Pain Publik die Recyclart op het pleintje voor het station Kapellekerk installeerde om mee de Recyclart Holidays te animeren, was een voorbeeld van een simpel en laagdrempelig, maar boeiend en gemeenschapsvormend initiatief.

Woluwe op de Heizel
Door een speling van het lot op vroege leeftijd ben ik al 31 jaar supporter van voetbalclub Sporting Lokeren. Nu ze met een voorlopige vierde plaats een hoogtepunt hebben bereikt dat zich maar om de tien jaar voordoet, is dat weer wat makkelijker om toe te geven. Lokeren verhoudt zich tot het Belgische voetbal zoals België tot het wereldvoetbal. Ervoor supporteren levert je kalmerende frustraties en een sympathiek minderwaardigheidscomplex op. Daarom blijven we ook fan van het boeiende experiment dat 'Rode Duivels' heet, en hebben we in het Koning Boudewijnstadion tegen Duitsland en Oostenrijk weer enkele stevige kaakslagen in ontvangst mogen nemen. Voorts toch ook hulde aan White Star Woluwe, dat ver is kunnen doorstoten in de Beker van België, FC Brussels, dat plots over een topspits blijkt te beschikken, en Anderlecht, dat in mei best de Europa League had kunnen winnen.

Rampzalige Ramblas
Laten we ten slotte toch ook een beetje negatief doen. Wist u dat 2010 het jaar was waarin Brussel zijn eigen Ramblas kreeg? Bedoeld wordt het heraangelegde stuk Keizerinlaan tussen het Centraal Station en de kathedraal dat in juli plechtig werd voorgesteld. Burgemeester Thielemans vergeleek de strook geel beton temidden van twee rijstroken al voor die datum met de drukke centrale as van het oude Barcelona, waar je over de straatartiesten struikelt. Het goede nieuws is dat er op de Keizerinlaan nog niemand is gestruikeld. Het slechte nieuws is natuurlijk dat dat komt omdat niemand voor zijn plezier in die woestenij flaneert. Over de ufo voor het Centraal Station kan men nog discussiëren; het is onmiskenbaar een voordeel dat de aandacht van reizigers wat wordt afgeleid van de rest van het Europakruispunt. Voor de rest is de nieuwe Keizerinlaan een nieuw voorbeeld van de manier waarop de bovengrondse noord-zuidverbinding in stukken en brokken herverknoeid wordt (zie ook: Albertinaplein, rotonde Berlaimont-Pacheco, RAC). Gelukkig krijgen we er nóg een Rambla bij, dit keer in de Ieperlaan. Dat fascinerende stukje Brussel (zie de documentaire Boulevard d'Ypres/Ieperlaan van Sarah Vanagt) hoeft voor mij niet per se in zijn huidige toestand behouden te worden, maar ik hou toch mijn hart vast voor het alternatief.