Verhalen bij het sterven: poëzie voor de laatste reis

De dagen korten, de bladeren vallen, de koude slaat ons om het hart. Gelukkig is er nog de troostende kracht van de literatuur. Aan de vooravond van Allerzielen plaatst de Buren twee projecten in de kijker die dat besef helemaal uitademen: enerzijds het boek Verhalen voor het sterven gaan, samengesteld door deskundige in stervensbegeleiding, dokter Marc Cosyns, en anderzijds het sociaal-literaire project De eenzame uitvaart.

Cosyns stelde een boek samen met vijftig originele bijdragen van schrijvers en beeldenmakers. Over de vergankelijkheid van dit leven en hoe we omgaan met de onvermijdelijkheid van de dood. Verhalen die duidelijk maken dat over sterven kan en moet worden nagedacht en gesproken.

Een van de bijdragen in dat boek komt van de jonge Antwerpse dichter Maarten Inghels, die ook al vijf jaar coördinator is van het bijzondere initiatief De eenzame uitvaart, waarbij dichters voor eenzaam gestorvenen een persoonlijk gedicht schrijven en dat op hun uitvaart voordragen. Of hoe poëzie de verlaten ziel kan vergezellen op de laatste reis…

"Ik kende het project uit Nederland," vertelt Inghels. "Maar de eigenlijke aanleiding voor mij was het voorval van een Marokkaanse dakloze in Brussel. Die had met zwerfafval in het bos naast het koninklijk paleis van Laken een hutje gebouwd. Hij is daar ook moederziel alleen aan zijn einde gekomen. Ik had erover gelezen in de krant, en toen heb ik spontaan een gedicht aan hem gewijd. Nadien heb ik me afgevraagd hoeveel mensen er in Antwerpen alleen sterven, zonder een familielid of vriend in de buurt. Dat zijn er best veel, ruim dertig per jaar. Eigenlijk is elke eenzame uitvaart er één te veel. Toen heb ik, samen met zes andere dichters, dit project in Antwerpen opgestart."

Wat is voor jou de belangrijkste drijfveer?
Maarten Inghels: Dat iedereen recht heeft op een uitvaartritueel. Als er niemand meer is om daarvoor te zorgen, kan de poëzie een handje helpen. Er zit een gedachte van solidariteit achter, dat we met z'n allen een beetje voor elkaar kunnen zorgen in deze stad. Aangezien dichters goed zijn in het overbrengen van gevoelens op papier, kunnen wij ten minste op die manier een rol spelen.

Hoe maak je een gedicht voor iemand die je nooit hebt gekend?
Inghels: Ik ga op zoek naar informatie over die persoon. Ik bel bijvoorbeeld met het ziekenhuis of het rusthuis waar hij of zij is overleden, ga langs bij de buren enzovoort. Gisteren kreeg ik nog een eenzame uitvaart doorgeseind. Het bleek om een schipper te gaan, die bevriend was met één andere schipper, die verderop in de gang van het rusthuis zat. Men zei me ook dat hij af en toe graag een glas Zuid-Afrikaanse witte wijn dronk. Met die gegevens ga je aan de slag… We kruipen zo goed en zo kwaad mogelijk in de huid van een nabestaande.

Vijf jaar doe je dit al. Kruipt dat niet in de kleren?
Inghels: Goh, de ene keer al meer dan de andere. Ik heb door dit project wel een andere kijk op de stad gekregen, op de aanwezige armoede, het isolement. Je komt regelmatig op troosteloze plekken terecht, wordt geconfronteerd met de marges van onze samenleving. Vorig jaar in februari heb ik een 44 dagen oude baby mee begraven, die door zijn ouders, vluchtelingen, was achtergelaten in een ziekenhuis, aan de rand van Antwerpen. Een lastig moment was dat, waarvan ik hoop dat ik het nooit meer hoef mee te maken.

Verhalen bij het sterven

data: 30/10, 19.30

tickets: €5

waar: deBuren, Leopoldstraat 6, Brussel, 02-212.19.30