Ramsey Nasr: Wie heb ik aan de lijn?

NL | Met La voix humaine boekte Toneelgroep Amsterdam van regisseur Ivo Van Hove in 2009 een van zijn grootste successen. Halina Reijn speelde Jean Cocteaus monoloog, waarin een vrouw voor de laatste keer belt met haar ex-geliefde, over de hele wereld voor volle zalen. Wie we in dat stuk echter niet hoorden was de ex. Schrijver-acteur Ramsey Nasr geeft hem nu een stem.

Ramsey Nasr (1974) begon zijn loopbaan in de kunsten met de theateropleiding aan Studio Herman Teirlinck en vijf jaar spelen onder Ivo Van Hove bij Het Zuidelijk Toneel. Maar in 2000 debuteerde hij als dichter en volgde een 'solocarrière' als schrijver en performer, met occasionele projecten op het podium en op televisie. Sinds 2013 heeft hij een gulden middenweg gevonden. Hij maakt nu als acteur deel uit van Toneelgroep Amsterdam, maar houdt ook tijd vrij om te schrijven. Met De andere stem doet hij zelfs de twee tegelijk: het antwoord op Cocteaus La voix humaine schreef en speelt hij zelf.

Had je al iets te maken met Toneelgroep Amsterdams versie van La voix humaine?
Ramsey Nasr: Nee. Ik kende de tekst ook al veel langer. Maar het idee voor De andere stem werd wel concreet toen ik deze voorstelling zag. Toen stelde ik me plots die vraag: wacht eens even, wat heeft de man aan de andere kant van de lijn eigenlijk te zeggen? Ik ben toen naar Ivo gestapt om te zeggen dat ik zo'n stuk wel wilde schrijven. Hij antwoordde dat dat zeker kon als ik bij Toneelgroep Amsterdam kwam spelen, maar daar heb ik vriendelijk voor bedankt. In die periode genoot ik te veel van mijn vrijheid als schrijver. Toen ik uiteindelijk wonderwel toch bij Toneelgroep Amsterdam belandde, herinnerde Ivo me aan dit idee en ben ik aan de slag gegaan.

Wat vond je de sterkte van La voix humaine?
Nasr: Het stuk grijpt je meteen bij de strot. De kracht van de tekst openbaart zich pas bij het spelen ervan. Je moet de situatie voor ogen hebben. Het feit dat die radeloze vrouw steeds maar weer blijft proberen om terug aansluiting te vinden bij die man die afscheid van haar heeft genomen, is heel pijnlijk. Ze blijft hem 'liefje' noemen, terwijl je weet dat het afgelopen is. Je voelt een enorm medelijden, maar tegelijkertijd ook irritatie. Je zou haar eigenlijk willen toeroepen: 'Snap je nu niet wat er aan de hand is? Het is gedaan, get over it.'

Jij ging ook niet zomaar mee in de veronderstelling dat de man die het uitmaakte wel een harteloze hartenbreker moest zijn?
Nasr: Volgens mij kan het niet dat die man aan de andere kant van de lijn alles van zich af laat glijden. Als hij zo ongevoelig zou zijn, zou het verbond tussen die twee niet meer zo voelbaar zijn. Maar door zijn verhaal weer te geven, hoop ik een verklaring te kunnen aanreiken waarom iemand zo radicaal omslaat. Die man is geen egocentrische ploert. Integendeel, ik denk juist dat hij zo diep is gegaan in zijn liefde voor haar, dat hij nu met haar moet breken, omdat ze anders nooit van elkaar loskomen. Hij beseft dat ze niet samen kunnen zijn, omdat ze gewoon geen goed koppel vormen. Dat komt voor: dat je zielsveel van elkaar houdt, maar dat je toch aan alles voelt dat je niet voor elkaar gemaakt bent. Dan moet je de moed kunnen opbrengen om de moeilijke beslissing te nemen. Iedereen kent in zijn omgeving wel een koppel dat misschien beter uit elkaar zou gaan. Maar hoe meer je samen blijft ondernemen, hoe beter je elkaars vrienden en familie leert kennen, hoe meer je verstrengeld raakt en hoe moeilijker het is de rationele beslissing te nemen om ermee te breken.

Kan het ook zijn dat die man gewoon eens iets anders wil, zonder meteen te weten of het beter zal uitdraaien?
Nasr: Zo interpreteer ik het toch niet. Tussen de regels van het originele stuk kan je lezen dat hij kennelijk wel hard is. Hij heeft al een nieuwe relatie en bepaalde dingen voor haar verborgen gehouden. Maar als zij zo van hem blijft houden en met hem blijft praten, dan moet dat toch zijn omdat hij lief en goed is voor haar.

Naar verluidt maakte La voix humaine bij vrouwen sterkere reacties los dan bij mannen.
Nasr: Misschien komen er nu wel praatgroepen voor mannen. (Lacht) Nee, ik heb geen idee hoe het zal lopen. De dramaturg heeft me wel gezegd dat het een heel mannelijke stem is die ik laat klinken. Dat verbaast me een beetje omdat het niet mijn bedoeling is om nu eens eindelijk de kant van de man te laten horen, maar het is waarschijnlijk toch wel zo dat er binnen een relatie zaken zijn waarop de man op een 'typisch mannelijke' en de vrouw op een 'typisch vrouwelijke' manier reageert. Zo is zij bijvoorbeeld ontzettend veel met haar dromen bezig, terwijl hij vindt dat je die dromen je gedachten niet mag laten beïnvloeden. Die verschillende benadering wilde ik graag onderzoeken.
Ik hoop alleszins dat toeschouwers dingen uit hun eigen relaties kunnen herkennen, of zaken waar ze bang van zijn dat ze in hun relatie zouden kunnen gebeuren.

Heb je jouw tekst echt consequent tussen de lijnen van La voix humaine geschreven?
Nasr: Ja, je kan de twee teksten echt als een rits in elkaar schuiven, en dat was een opgave. Op alles wat zij zegt moest ik een heldere repliek verzinnen die een antwoord inhoudt, maar die tegelijk ook een eigen verhaal vertelt. De tekst moest ook op zichzelf kunnen staan.

Is het technisch moeilijk om een telefoongesprek te vertolken als monoloog?
Nasr: In televisie of film zie je zelden iemand die stil is en uitgebreid luistert naar iemand aan de andere kant van de lijn die je niet hoort. Men denkt vaak dat dat saai is. Voor een acteur is het ook moeilijk om te spelen, maar juist wel interessant. Er zitten rare kronkels in het gesprek, er vallen stiltes, je onderbreekt elkaar… Daarvoor moet je als acteur zelf je tegenspeler creëren in je hoofd.

Het ligt voor de hand dat jullie op een dag de twee stukken naast elkaar gaan spelen of zelfs in elkaar schuiven.
Nasr: Dat is een mogelijkheid, maar voorlopig alleen een denkbeeldige. La voix humaine heeft overigens zo'n succes gehad… Laat dit stuk eerst maar eens op eigen benen staan.

De andere stem, 12 > 17/4, Kaaistudio's, Brussel-Stad