Besparingen slaan gaten in theaterprogramma's

Gemengde gevoelens bij het begin van het theaterseizoen. De opeenvolgende besparingsrondes tasten de programma’s van de Brusselse theaterhuizen nu ook zichtbaar aan. Met drie geschrapte projecten neemt het seizoen van Bronks zelfs een valse start.

M et het Theaterfestival, dat vandaag aftrapt in het Kaaitheater, begint het nieuwe theaterseizoen. Na een vakantie waarin met enige vertraging het verdict van minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) in de tweede ronde van de projectsubsidies viel: van de door de beoordelingscommissies positief beoordeelde artiesten en kleine organisaties kreeg meer dan zestig procent geen geld. In combinatie met de eerder opgelegde besparing van 7,5 procent bij de grotere theaterhuizen leidt dit tot annulaties van voorstellingen die al in de programmabrochures waren opgenomen. Bij Bronks moesten de nieuwe artistieke leiders Veerle Kerckhoven en Marij De Nys al meteen schrappen in het eerste seizoen dat zij programmeerden. De eerste première van het seizoen, Alles is opgelost, sneuvelde omdat coproducent Mambocito Mio geen middelen kreeg ondanks het dubbele positieve advies (zakelijk en artistiek) van de commissie Theater. Maar dat is niet alles, weet zakelijk leider van Bronks Piet De Coster. “Om dezelfde reden moeten we de gastvoorstelling Tantes van Nevski Prospekt schrappen. Die wordt niet gemaakt en kunnen we dus ook niet tonen. Daar komt bij dat we toen we eind 2014 te horen kregen dat we zelf 7,5 procent moesten besparen, hadden besloten om de komende editie van ons Export/import-festival eenmalig te schrappen. Die combinatie is erg ongelukkig. We hebben nog mooie voorstellingen, maar we mankeren wel een speciaal project in het najaar.”

Onrust
Ook bij de andere Brusselse theaters moeten reeds aangekondigde projecten worden geschrapt of aangepast. Zo is voor de Beursschouwburg het Bâtard Festival voor jonge makers in het najaar een onzekere factor. Directeur Tom Bonte: “Normaal houden wij toch een volledige week vrij voor de presentatie van de Bâtard-projecten, met daarvoor nog een week voor de residenties en voorbereidingen. Dat hangt nu aan een zijden draadje omdat Bâtard geen projectsubsidie meer krijgt. Wij hadden verder ook een project gepland van Philippe Beloul, die ook geen subsidies heeft gekregen. Hij heeft beslist om dat autonoom maar dus minder grootschalig aan te pakken.” Bonte wordt niet vrolijk van de besparingssaga. “De besparing van 7,5 procent hebben we op verschillende manieren overleefd - bijvoorbeeld door personeel dat er om vroeg toe te laten om vier vijfde te werken. Maar dat is niet ideaal voor de organisatie noch voor het personeel, want het werkvolume blijft hetzelfde. We doen ook inspanningen op het vlak van zaalverhuur, maar als je daarmee alleen het loon terugverdient van de werknemer die zich ermee bezighoudt, stel je je vragen. Gelukkig was 2014-2015 met onze verjaardag goed voor de inkomsten. De verkochte pintjes hebben ons bij wijze van spreken geholpen om de put te dempen, maar ook niet meer dan dat. Voor een kleine organisatie als de onze die vooral werkt met opkomende artiesten, is het heel moeilijk. Het verhaal van de projectsubsidies maakt duidelijk dat men nog niet begrepen heeft dat je in een jonge garde moet investeren als je morgen ook nog gerenommeerde kunstenaars wil overhouden.”

Een gelijkaardig geluid horen we bij Kaaitheater, waar artistiek directeur Guy Gypens de beslissing omtrent de projectsubsidies “redelijk onbegrijpelijk” noemt. “Er is veel onrust gezaaid in het meest kwetsbare gedeelte van de sector, terwijl het om relatief kleine budgetten gaat.” Ook al omdat de programmering voorafgaat aan de toekenning van projectsubsidies, ziet Kaaitheater drie artiesten uit de programmabrochure hun projectsubsidies onthouden: Alix Eynaudi, Sandy Williams en Radouan Mriziga. “Wij hadden voorts ook al twee van de grotere producties voor het najaar uitgesteld en vervangen door goedkopere producties. Vooral het internationale programma dat alsmaar duurder wordt, komt bij ons als eerste onder druk te staan. Maar ook de binnenlandse markt wordt duurder, omdat gezelschappen de neiging hebben om subsidievermindering te compenseren met hogere uitkoopsommen.” Het Kaaitheater kan de nood wel een beetje lenigen door de inbreng van Europese middelen uit netwerken en coproducties. Hetzelfde geldt voor KVS omdat dat als producerend huis zijn internationale werking heeft kunnen doen floreren. Zakelijk leider Danny Op de Beeck laat weten dat de eigen inkomsten van KVS op iets meer dan een decennium gestegen zijn van 500.000 euro tot 2,8 miljoen euro in 2014, waarvan 1,5 miljoen uit verkoop aan het buitenland. “Dat neemt niet weg dat wij ook op werkingsmiddelen en productiekosten moeten besparen en dat ik daarover al strijd heb moeten voeren met de makers. Als het zo doorgaat, kunnen we binnen vijf jaar niet meer hetzelfde doen. Voorstellingen moeten ook gemaakt worden als je ze wil verkopen.”

Geen complot
In een reactie op de beslissing omtrent de projectsubsidies geeft minister Sven Gatz toe dat de timing ervan beter kon, maar dat de vertraging praktische oorzaken had en zeker geen bewuste strategie was om zo weinig mogelijk commotie te veroorzaken. “Dat sommige projecten al in de programmabrochures waren opgenomen is niet mijn verantwoordelijkheid. Men kan speculeren dat het wel in orde zal komen, maar de overheid is nooit verplicht om subsidies te geven - zelfs in het geval van een positief advies. Voorts kan ik alleen maar hopen dat men mij op mijn woord gelooft dat de middelen echt op zijn voor dit jaar. Globaal hebben we tijdens de twee projectsubsidierondes één op twee aanvragen gehonoreerd. Eén op vier kwam van beginnende kunstenaars. Die cijfers liggen in de lijn van voorgaande jaren. Slechts in tien gevallen ben ik afgeweken van de commissieadviezen en daar heb ik telkens een motivatie voor. Er komen hier veel kunstenaars over de vloer en ik weet uit eigen ervaring wat lobbying is. Maar wie hier een wit voetje komt halen, heeft daardoor nog geen voetje voor. De complottheorieën kloppen echt niet.”