PROBLEMSKI  HOTEL 0167
© Kris Dewitte

Problemski Hotel: gelukzoekers in de Fortistoren

Niels Ruëll
© Brussel Deze Week
19/11/2014

Als gebouwen konden spreken dan zei het veroordeeld hoofdkwartier van de bank BNP Paribas Fortis: ‘All right, Manu Riche, I’m ready for my close-up.’ Terwijl de Fortistorens op de Warandeberg in gereedheid gebracht werden voor de afbraak, verfilmde Manu Riche er ‘Problemski Hotel’, het indringend boek van Dimitri Verhulst over de surplacende asielzoeker.

E r loopt best wat volk rond in het voormalige hoofdkwartier van de Société Générale, pardon Generale Bank, maar niet genoeg om het enorm gebouw te vullen en de spookachtige sfeer te verdrijven. Achter de enige tafel in een zee van leegte probeert één veiligheidsagent bij te houden wie waarom binnenkomt. De ene rolt filmmateriaal en decorstukken naar binnen, de andere haalt het laatste kantoormeubilair naar buiten. De ene werkt aan een film die op de bovenste verdieping wordt opgenomen, de andere maakt het gebouw gereed voor de afbraak. De dagen zijn geteld van het bankkantoor met de twee bruinzwarte torens juist onder het Warandepark, juist boven het Shell-gebouw en net naast het Paleis voor Schone Kunsten. De Generale Bank ging op in Fortis en Fortis in BNP Paribas Fortis en die grootbank heeft beslist dat het gebouw moet plaatsruimen voor een nieuw Belgisch hoofdkwartier. Eentje zonder torens en kluiszaal maar met meer daglicht, werkplaatsen en beter geïntegreerd in de wijk. Volgend jaar wordt het asbest afgevoerd, daarna pas kan de afbraak beginnen. De nieuwbouw is voorzien voor 2017 en zou klaar moeten zijn tegen 2021. De plannen zijn toegelicht in deze krant en op de website brusselnieuws.be en zo kwam regisseur Manu Riche op het idee om BNP Paribas Fortis te vragen of hij in het lege gebouw een langspeelfilm mocht opnemen. De bankiers bleken geen hart van steen hebben maar een hart voor steen. Ze gunden het veroordeeld, geen veertig jaar oud kantoor een filmrol. Voor het gebruik van het gebouw hoefden de filmproducenten niet te betalen.

Asielcentrum of vagevuur?
Dat precies Problemski Hotel verfilmd wordt in het bolwerk van de Belgische financiële wereld, spreekt tot de verbeelding. Tenslotte liet Dimitri Verhulst zich voor zijn boek uit 2003 inspireren door wat hij zag en hoorde tijdens een verblijf in het asielcentrum Totem in het Kempisch dorp Arendonk. Maar om het contrast tussen de haute finance en asielzoekers is het documentairemaker Manu Riche in zijn eerste speelfilm niet te doen. Hem interesseert in eerste instantie de sfeer van een verlaten kantoor en het uitzicht op de anonieme stad. Zijn eerste idee was om te draaien in het verlaten AGF (vroeger Assubel)-gebouw naast de KVS. Hij vertelt het terwijl we aan een enorme ovalen tafel zitten in de vergaderzaal op de hoogste verdieping. Het is een raadsel hoe de bankiers zich hier hebben kunnen concentreren op belangrijke beslissingen zonder weg te dromen bij het fantastisch uitzicht op Brussel. Die vergezichten vormen mee het decor van de film. Maar Riche maakt zich sterk dat alleen Brusselaars hun stad zullen herkennen. De bedoeling is om een wereld te creëren die volledig los staat van de echte wereld. Een permanente transitzone waar mensen uit alle hoeken van de wereld zijn gestrand. Van Riche mag het zelfs onduidelijk blijven of het in de film wel om een asielcentrum gaat. De betrachting is om de realiteit van een asielcentrum te overstijgen. Gelukzoekers die niet achteruit kunnen en niet vooruit, die geen verleden meer hebben en geen toekomst, zitten gevangen in een heden dat nooit de bedoeling geweest is. Zou het vagevuur helser zijn? Het samen surplacen in het afgesloten gebouwen leidt tot de nodige spanningen. Op de agenda van de dag staat een Sinterklaasbezoek dat uitmondt in hevige rellen tussen twee gemeenschappen. Josse De Pauw is uitgenodigd om de Sint te spelen. Hoewel hij maar een kleine rolletje speelt, krijgt hij veel aandacht van de aanwezig Vlaamse pers.

Een ongewone cast
Op zoek naar de twee echte hoofdrolspelers van de film hoor ik de ene vreemde taal na de andere. De Fortis-toren is een toren van Babel veranderd. Tientallen figuranten hebben het in afwachting van hun scène op een gezellig keuvelen gezet. Ze stellen Afrikanen, Arabieren, Aziaten en Oost-Europeanen voor. Veel onder hen zijn echt vluchteling of zijn het geweest. Ieder praat zijn eigen taal. De Molenbeekse acteur en entertainer Ben Hamidou is opgetrommeld om een directeur te spelen. Hij onderbreekt even de oorlogsverhalen over zijn avonturen op de set van Deux jours, une nuit van de broers Dardenne om me te vertellen hoezeer hij onder de indruk is van de gewaagde casting. Hij beweert dat alleen Vlamingen zo durven te casten.

Om het verhaal te vertellen en de hoofdrol te spelen is Tarek Halaby aangetrokken, een uit Amerika overgekomen Palestijn die voor Brussel gekozen heeft en danst voor Rosas. Zacht legt hij uit dat zijn persoonlijke ervaring het wel vergemakkelijkt om zich te projecteren op zijn personage en wijst hij erop dat vluchtelingen geen abstract gegeven zijn. Het overkomt mensen overal ter wereld. Zijn personage, Bipul, is alle hoop op verandering verloren en maakt er cynisch en pragmatisch een punt van zo goed mogelijk te leven zonder zich iets van de andere vastgelopen gelukzoekers aan te trekken. Die levenshouding staat in scherp contrast met de mooie Lidia, een levenslustige nieuwkomster die wel nog gelooft in een betere toekomst en daar werk van maakt. Het is een rol voor jong talent Evgenia Brendes. Begon aan universitaire studies maar besefte vervolgens dat acteren echt wel haar grote passie is. Woonde de eerste jaren van haar leven in Kazachstan. En zo lijkt iedereen op de set zijn verhaal te hebben. Dat van de torens is bijna uit.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Film

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni