Paul Kerstens: Coup Fatal in Congo

In Coup Fatal gaan dertien muzikanten uit Kinshasa onder leiding van gitarist Rodriguez Vangama aan de slag met barokmuziek gezongen door de Congolese contratenor Serge Kakudji. Ook Fabrizio Cassol, Alain Platel, danser Romain Guion en kunstenaar Freddy Tsimba dragen bij tot deze hybride concertperformance.

De man die wij aan het woord laten over Coup fatal is Afrika- en Congo-kenner Paul Kerstens, die enkele jaren geleden al de aanzet gaf tot dit project. Kerstens raakte in 2002 betrokken bij de werking van de KVS, toen de nieuwe artistieke ploeg onder leiding van Jan Goossens daar aan haar Congo-traject begon. Zodra er ruimte kwam om internationaal te gaan werken, zette hij met de KVS resoluut koers naar Kinshasa om daar via artiesten als choreograaf Faustin Linyekula of filmregisseur Djo Munga contacten te leggen, workshops op te starten en werk te tonen. Zo coördineert Kerstens ook sinds 2009 het jaarlijkse Connexion Kin-festival in Kinshasa dat werk en activiteiten van de KVS en van plaatselijke artiesten zichtbaar maakt.

En daar begint ook het verhaal van Coup fatal.
Paul Kerstens: In 2009 toonden we op Connexion Kin de laatste voorstellingen van pitié!, de productie van Alain Platel en Fabrizio Cassol. Die voorstelling had over de hele wereld getoerd, maar niet in Afrika, ondanks de hoofdrol voor de jonge Congolese contratenor Serge Kakudji. Kakudji maakte op zijn vijftiende al naam als buitengewoon zanger. Maar hij leerde alles op zichzelf en is pas professioneel beginnen te werken toen Faustin hem in 2006 vroeg voor de voorstelling Dinozord. Toen Jan Goossens en ik ginds gingen kijken hoe dat liep, was de Amerikaanse operazangeres Laura Claycomb er ook bij. Zij zag Serges potentieel, maar ook zijn gebrek aan stemtechniek. Zonder opleiding had hem dat zijn stem kunnen kosten. Mede dankzij haar kon hij in Namen studeren en daarna begon hij met Platel te werken.
In 2010 wilde ik een recital met eigen werk van Serge opzetten voor het festival. Omdat het kamerorkest in Kinshasa niet voldoende kwaliteit had, lieten we een aantal zeer goede muzikanten met traditionele instrumenten en gitaren aan de slag gaan met cd-opnamen van de barokaria's die Serge selecteerde. Samen met orkestleider Rodriguez Vangama en de achtergrondzangers deden ze het publiek in Kinshasa helemaal uit de bol gaan. Het was indrukwekkend hoe zij de wereld van Monteverdi, Bach en Vivaldi integreerden in hun universum. Daar wilden we meer mee doen, en Alain en Fabrizio waren meteen bereid.

Wat zou het verband kunnen zijn tussen barok en Kinshasa?
Kerstens: Voor mij is dat in de eerste plaats het bestaan van iemand als Serge. Een professionele operazanger is geen exotisch gegeven in Congo. Daarnaast heeft Kinshasa zeker iets baroks, omdat er sterk wordt ingezet op het uiterlijk als strategie om je zelfrespect te bewaren in soms onmenselijke omstandigheden. Kijk naar de sapeurs, die met hun opzichtige kleren en hun elegantie hun lot uitdagen. Dat was zeker een inspiratiebron.

Ook het decor is van een Congolees: beeldhouwer Freddy Tsimba.
Kerstens: Freddy maakt grote sculpturen met bij elkaar gezochte lepels en vorken, maar ook kogelhulzen uit de conflictgebieden rond Kisangani. Met de duizenden kogels die hij gebruikt heeft voor Coup fatal is ooit echt geschoten. Zo geeft hij de zielen van de gesneuvelden een plaats. Coup fatal is op het podium een groot feest, maar zegt impliciet ook heel veel over Congo.

Coup Fatal

data: 4, 5, 7, 8, 11, 12, 14 & 15/11, 20.00

tickets: €13/18/22/25

waar: KVS_BOL, Brussel