Minimalistisch meesterwerk van Terry Riley in gitaarversie

De hedendaagse Amerikaanse componist Terry Riley schreef ‘In C’ in 1964. Het werk waarnaar weleens verwezen wordt als de allereerste minimalistische compositie kan vertolkt worden door eender welke hoeveelheid muzikanten. Dus ook Adrian Utley, de man achter de priemende, donkere gitaarsound van Portishead, kon de de compositie, opgedeeld in 53 stukken waarvan de lengte vrij te bepalen is, vorig jaar gerust hernemen met 19 gitaristen, vier organisten en een basklarinettist.

Laika, het avontuurlijke Klara-programma dat elke zondag kosmische muziek koppelt aan goede smaak, nodigt de man en zijn Guitar Orchestra nu, goed vijftig jaar na de release van het minimalistische meesterwerk, uit op zijn tweede live-event. En hij brengt niet alleen veel snaren mee uit Bristol, ook een aantal Belgische muzikanten kreeg een uitnodiging in de bus.

Laika-samensteller Mauro Pawlowski doet voor de verandering eens niet mee (want er wordt gewerkt met partituren en Mauro kan geen noten lezen). Patrick Steenaerts, de muzikale partner van zangeres en Laika-presentatrice Lies Steppe, wel. Net als bijvoorbeeld toetsenist David Poltrock. Mauro speelde eind jaren 1990 wel al eens samen met Utley in de John Parish Band, naast ook Alison Goldfrapp en Rob Ellis. Hij noemt Utley een échte muzikant. “Hij kende zelfs Evil Superstars en vroeg me naar de akkoordenprogressies in de songs.”

Dat laatste herinnert Utley zich niet meer als we hem opbellen in Bristol. Over ‘In C’ kan hij wel een en ander kwijt.

Wanneer hoorde u Terry Riley’s baanbrekende stuk voor het eerst?
Adrian Utley: Ik zag mijn goede vriend Will Gregory van Goldfrapp het samen met enkele andere muzikanten spelen op tv, was geïntrigeerd en kocht daarna meteen de originele versie. Enkele jaren later speelde ik het zelf met Will en onder andere dirigent Charles Hazlewood.

Wat vond u er zo geweldig aan?
Utley: Het beschikt over een robuuste structuur die de muzikanten tegelijk vrij laat. Ze kunnen binnen de partituur zelf hun keuzes maken. Concreet betekent dat dat ze samen beginnen en dat ze een stuk zo lang aanhouden als ze zelf willen. Het idee is dat ze niet meer dan zes stukken voor of achterliggen. Op die manier krijg je elke keer weer een ander gigantisch vlechtwerk.

U koos voor een gereduceerde muzikale vorm.
Utley: Ja, zelf had ik minder boodschap aan de saxofoon en de viola van het originele stuk. Ik ben een gitaarman en dacht dat het stuk ook zou werken met elektrische gitaren die live verstrengelen. Het is meditatief en sluit in die zin aan bij Terry’s intentie. Het moet buitengewoon geklonken hebben toen hij het in de jaren zestig voor het eerst speelde. Het beïnvloedde al de anderen: Steve Reich, Philip Glass, John Adams. Nu begrijpen we die overlappende muzikale textuur, maar toen was dat allemaal nieuw.

Bij de opnames bevond je je met een 20-tal collega-gitaristen in dezelfde ruimte. Hoe was dat?
Utley: Veel verschillende kapsels, dat kan ik je verzekeren. (lacht) Maar het gaf vooral een fantastisch gevoel. Meestal ben je de enige gitarist in een band. De ruimte delen met collega’s die dezelfde energie en gedachten hebben is bijzonder inspirerend. We konden schaamteloos praten onze favoriete versterkers en gitaarhelden, zonder onderbroken te worden door een drummer of een zanger. En als we in het buitenland spelen is het nog interessanter, want dan wordt de line-up ververst door een lading nieuwe gitaristen.

Je komt deze zomer terug met Portishead, naar Pukkelpop dit keer. Mogen we zes jaar na het verschijnen van de vorige plaat ook nieuw materiaal verwachten?
Utley: Ik wou dat ik affirmatief kon antwoorden, maar helaas. Het enige nieuwe nummer is een nummer dat we opnamen voor Amnesty International. Al de andere nieuwe ideeën moeten nog verder uitgewerkt worden, maar we kijken wel uit naar de opnames van een nieuw album.