Mark Lanegan: op de frequentie van de spookradio

Artiesten vertragen met het rijpen van de leeftijd. Niet Mark Lanegan, die ons de voorbije maanden verblijdde met de ep No bells on Sunday en het album Phantom radio, dra geremixt onder de titel A thousand miles of midnight. "Ik ben niet bezig met mijn nalatenschap."

Zijn vriend Kurt Cobain is intussen al twintig jaar opgegaan in de oneindigheid, maar Mark Lanegan vertoeft, gelukkig, nog steeds in het ondermaanse. Veel heeft het allemaal niet gescheeld, de grafstem die in de jaren 1990 mee de pieken uit de grungerots beitelde met Screaming Trees was ei zo na gesmoord in het massagraf van de gevelde rockhelden.

Maar zie, de boomlange Amerikaan met neiging tot donkerte en destructie heeft drank en drugs afgezworen en vierde afgelopen november zijn vijftigste verjaardag. Het leven lijkt de notoire somberman vandaag zelfs toe te lachen. De kerel die ons al stoeiend met zijn roedel honden vanuit zijn thuisbasis LA te woord staat, spreekt met twee woorden, ziet humor in alles en is bovenal spraakzaam. Een heel andere mens dan de getatoeëerde brok starende stilte die we ten tijde van The Gutter Twins, zijn verbond met buddy Greg Dulli, in een Brusselse kroeg in de ogen keken.

Lanegan bracht eind 2014 Phantom radio uit, zijn negende album onder eigen naam, maar hij staat natuurlijk bekend om zijn vele samenwerkingen. Die met sirene Isobel Campbell, stonerrockers Queens of the Stone Age en The Twilight Singers zijn de meest memorabele, maar onlangs leende hij ook zijn grofkorrelige bariton aan 'Singing man' van ons vaderlandse dancevehikel Magnus en veegde daarmee het origineel met opper-Editor Tom Smith onder tafel.

Naar verluidt belde je zelf Tom Barman om die nieuwe versie op te nemen.
Mark Lanegan: (Schraapt zijn keel) Nou, nee. Ik ken Tom goed, maar de vraag kwam van hem. Hij stuurde me een video met verschillende zangers. Ik dacht dat ik een van de velen zou zijn die het refrein voor hun rekening namen, maar plots bleek ik alles te zingen. Waarom, dat moet je hem vragen. Ik vond het alleszins een eer om met Magnus te mogen samenwerken. Ik was al fan van hun eerste plaat. CJ (Bolland) en Tom zijn fantastische kerels. Tom ben ik in de loop der jaren vaak tegengekomen, met en zonder dEUS.

Er lopen in jouw leven opvallend veel lijnen naar België.
Lanegan: (Lacht) Tja, vraag me niet hoe dat komt. Aldo (Struyf, zie ook: Creature with the Atom Brain, Millionaire, tz) is al tien jaar een vast bandlid en met Frederic (Lyenn Jacques, zie ook: Dans Dans, tz) speel ik ook geregeld samen. En ik heb natuurlijk een tijdje in Antwerpen gewoond bij Klaas (Janzoons, zie ook: dEUS, tz) eind jaren 1990, begin 2000...

...in een periode van dodelijke naalden en duistere demonen. Was dat je dieptepunt?
Lanegan: Hm, ja. Veel kan ik me daar niet van herinneren. (Lacht luid) Ach, iederéén heeft zijn ups en downs in het leven.

Je zingt vaak liedjes van anderen. Vervult dat je met meer trots dan je eigen songs?
Lanegan: Het geeft ontzettend veel voldoening om je eigen songs te schrijven en muziek te creëren, maar je kunt nooit zo veel van je eigen muziek genieten als van die van anderen. Voor mijn eigen genoegdoening zal ik ook nooit naar mijn muziek luisteren. Dat is te navelstaarderig. En het is sowieso leerrijk en prettig om de wereld door de bril van iemand anders te zien.

Op welke frequentie speelt die phantom radio eigenlijk? Ik heb me rot gezocht, maar niks gevonden...
Lanegan: Dat betekent dat ik eindelijk iets origineels bedacht heb. (Schatert) Wat de betekenis van iets is, heeft eigenlijk geen belang. Dat is iets persoonlijks. Ik hoefde ook niet te weten waar Neil Young het écht over had wanneer hij "red means run son, numbers add up to nothing" zong in 'Powderfinger'. Ik wist wat die woorden voor mij betekenden en dat was genoeg.

Je laat duidelijk meer licht toe in je leven, maar de wereld die je in songs als 'Judgement time' oproept, blijft erg donker.
Lanegan: Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot kunst die mensen als duister beschouwen. Maar dat is relatief. One man's darkness is another man's sunny days. Ik kan het niet uitleggen, dat is gewoon hoe het er bij mij uitkomt.

Die donkerte diep je vaak uit met Bijbelse beelden. De leviathan die drie jaar terug op Blues funeral opdook, is terug in 'I am the wolf'. Ik zie in jou nochtans geen misdienaar.
Lanegan: Klopt. Ik had een diepreligieuze familie, maar de enige religie die ik heb meegekregen was de middernachtmis met kerst. (Lacht) Het zijn gewoon krachtige metaforen, en veel heeft wellicht ook te maken met de gospel en blues waar ik aan verslingerd raakte toen ik jong was. Die beelden hebben zich diep in mij geëtst en zijn een deel van mijn taal geworden.

Net als op Blues funeral stoei je op Phantom radio met redelijk wat elektronica. Je lijkt steeds vaker terug te keren naar de eighties.
Lanegan: Op de plek waar ik ben opgegroeid, wisten we helemaal niks van de wereld. Muziek was ons venster. Al de platen die ik verslond, zijn op de een of andere manier een deel geworden van de mens die ik ben en de muziek die ik maak. Het klinkt misschien verrassend, maar in de jaren 1980 luisterde ik naar Neu!, Can, The Gun Club, The Rain Parade... Joy Division en New Order hebben mijn schrijfstijl en zang erg beïnvloed, de laatste tien jaar hebben ze me ook meer muzikaal gestuurd. Goed, eigenlijk verwijs ik gewoon naar Kraftwerk wanneer ik muziekmaak die elektronisch getint is. (Schatert)

Je hebt een deel van de muziek gecomponeerd op een app, FunkBox. Heeft dat de muziek nog elektronischer gemaakt?
Lanegan: Niet echt. Dat verhaal is opgeblazen. Ik heb die tool gebruikt om wat drumpartijen in elkaar te boksen op een paar demo's. Dat was makkelijk, zo moest ik niet meer met drumcomputers zeulen.

Je hebt een stem als getaand steigerhout, maar je kunt ook hoog en teder zingen. Zoals hier op het broze 'Torn red heart'.
Lanegan: Heb ik altijd gedaan. Op mijn debuut, 25 jaar geleden, heb ik zelfs een liedje falset gezongen. (Lacht) Dat kan ik nu niet meer, vrees ik. Ik probeer gewoon te volgen waar de song om vraagt. 'Torn red heart' is heel teder. Het is een van de beste songs die ik ooit heb opgenomen, vind ik. Omdat hij zo direct is en zo simpel. Hij zegt wat hij wil zeggen, punt. Af en toe verras ik mezelf met pure eerlijkheid.

Je bent vijftig nu. Een moment voor reflectie?
Lanegan: Niet echt. Sommige mensen worden oud, anderen niet. Ik ben blij dat ik deze mooie leeftijd bereikt heb.

Met de tijd lijk je almaar productiever te worden, ook in je samenwerkingen. Is het een missie om zoveel mogelijk werk na te laten?
Lanegan: Goh. Ik heb nooit op mijn luie krent gezeten. In de dertig jaar dat ik muziek maak, heb ik zo'n vijftig platen opgenomen. Dat is veel. Maar als ik het loodje leg, zal ik er niet om malen wat ik achterlaat. Het draait om doen wat je graag doet in het leven, in het nu.

Ben je trots op je oeuvre?
Lanegan: Enkel als ik die vraag krijg. Ik weet dat niet alles wat ik heb uitgebracht top is. Onderweg leer je bij, je krijgt nieuwe inzichten. Maar of ik ergens spijt van heb? Ik kan net zo goed in de oceaan spuwen, ik heb geen teletijdmachine om gedane zaken te veranderen.

Mark Lanegan

data: 30/01, 20.00

tickets: uitverkocht

waar: Ancienne Belgique, Brussel