La Nef des fous: prangende film over psychiatrische vleugel in Vorst

Als u dezer dagen één film moet gezien hebben, dan is het wel ‘La Nef des Fous’. De indringende documentaire van Eric D’Agostino en Patrick Lemy toont het leven zoals het is in de psychiatrische vleugel van de gevangenis van Vorst.

Vanwaar het idee voor deze documentaire?
Eric D’Agostino: “Ik ben van Italiaanse afkomst en groeide op in de Borinage in de jaren 1970. De Italianen van toen zijn de Marokkanen van nu. Ik had veel vriendjes die met messen speelden en op het verkeerde pad zijn beland. Dat had met mij ook kunnen gebeuren. Gelukkig heb ik op het juiste moment muziek, theater en cinema ontdekt.”
“Daarnaast besefte ik dat ik in mijn leven nooit echt angst had gekend, en dat gevoel wilde ik verkennen. Ik wou ook begrijpen hoe het is om geïnterneerd te zijn.”
“We hebben er onze tijd voor genomen. Voor we begonnen te filmen, zijn we één jaar lang gedurende één week per maand op bezoek geweest in de gevangenis, om er te babbelen met de gedetineerden. Na een tijdje rookten we sigaretten met hen, dronken we hun koffie. Het deed hen veel deugd om eens met iemand anders dan een andere gedetineerde of een psychiater te kunnen praten.”

Op basis van welke criteria wordt iemand naar de psychiatrische afdeling van de gevangenis verwezen?
D’Agostino: “Ik heb er drie jaar onderzoek naar gedaan en het is me nog steeds niet duidelijk. Een magistraat of psychiater kan beslissen dat iemand ontoerekeningsvatbaar was op het ogenblik dat de misdaad plaatsvond. Dergelijke gedetineerden moeten twee maanden in observatie. Als ze daadwerkelijk ontoerekeningsvatbaar worden bevonden, worden ze naar een psychiatrische instelling doorverwezen. Maar vaak is er in dergelijke instellingen geen plaats, of worden de patiënten geweigerd. Veel gedetineerden moeten daarom enkele jaren wachten, sommigen zullen de gevangenis nooit verlaten. En het ergst van al: ze weten niet wanneer, en of, ze zullen vrijkomen van het gevangenissysteem.”
“Alle studies zijn het erover eens: het slechtste wat je met psychiatrische patiënten kunt doen, is ze opsluiten. Als je beslist om de doodstraf af te schaffen, dan mag je zieke mensen niet opsluiten. België wordt daar ieder jaar voor aangeklaagd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.”

Wat heeft het maken van deze film met uzelf gedaan?
D’Agostino: “La Nef des Fous heeft mijn visie op de wereld veranderd. Ik heb grote risico’s genomen, zowel op financieel als op persoonlijk vlak. Maar ik heb ontdekt dat er in iedere persoon, welke misdaad hij ook heeft begaan, iets menselijks schuilt.”
“Een tijdje geleden ging ik naar de cinema aan de Naamsepoort. Plots werd ik op de schouder getikt en stond ik oog in oog met een van de zware jongens uit de gevangenis. Hij viel me in de armen. ‘Wat jullie bezoekjes voor ons betekenden, dat kan je je niet voorstellen,’ zei hij.”


‘La Nef des Fous’ wordt op vrijdag 13/02 getoond in La Venerie in Watermaal-Bosvoorde. Aansluitend debat met filmmakers en ex-gedetineerde (www.lavenerie.be). De film is ook te zien in Cinema Aventure (www.cinema-aventure.be).