Dichteres Maud Vanhauwaert over de uitgeverij van de toekomst

Voor de laatste van de tien avonden waarmee Passa Porta zijn tiende verjaardag viert, gaf het literatuurhuis aan zes auteurs, onder wie Peter Verhelst en Joke van Leeuwen, de opdracht om na te denken over de toekomst van de literatuur in al zijn aspecten. Dichteres Maud Vanhauwaert buigt zich over de uitgever van de toekomst.

De vraag om na te denken over de toekomst van de literaire uitgeverij overviel haar wel een beetje, geeft ze toe. Maar alles welbeschouwd is Maud Vanhauwaert, die haar lovend ontvangen bundels Ik ben mogelijk (2012) en Wij zijn evenwijdig (2014) publiceerde bij Querido, ook een beetje haar eigen uitgever. In eerste instantie wil ze ervoor zorgen dat haar gedichten hun kracht tonen in geschrifte, maar daarnaast wil ze ook uitzoeken hoe die gedichten op een podium publiek kunnen worden gemaakt. Eerder dan een 'gewone' dichter is ze poëzieperformer.

De veelkantigheid van het hedendaagse leven weerspiegelt zich in het werk van Vanhauwaert ook in een veelheid aan uitdrukkingsvormen. Dat werk bestaat niet alleen op papier, maar ook in de theaters (binnenkort in haar avondvullende programma Het is de moeite), op televisie (Iedereen beroemd) of op haar website. Misschien is ze daarom wel gevraagd door Passa Porta: omdat ze als dichter nog meer dan andere auteurs uitgedaagd wordt om haar literaire waar op vernieuwende manieren te slijten. "Dat is inderdaad zo," zegt Vanhauwaert. "Het grootste voordeel van publiceren bij een uitgeverij is voor mij dat ik daardoor aandacht krijg, en de kans om veel op te treden. Maar de verkoop van de bundel via het traditionele circuit van boekhandels is zeer klein. En ik heb er best wel moeite mee om na een optreden zelf een tafeltje open te klappen en aan jonge mensen die net geïnteresseerd raken in poëzie 18,95 euro te vragen voor een poëziebundel."

Wat zal dat in de toekomst geven?
Maud Vanhauwaert: Ik ben over het algemeen toch optimistisch. Je zou poëzieperformances als een noodzakelijk kwaad kunnen zien. Maar ik zie de twee als autonome volwaardige publicatievormen. Je kunt iets publiek maken door het op papier uit te geven, maar ook door er een performance rond te creëren of nog andere manieren te verzinnen. Uitgeverijen en schrijvers zullen zich moeten openstellen voor die verschillende vormen. Ik kan me best voorstellen dat ik ooit een poëziebundel uitgeef die niet op papier verschijnt. Het is gek hoe wij 'tekst' nog altijd zo krampachtig verbinden aan 'papier'. Ik denk dat papier zo zijn waarde verliest. Als we ook andere publicatievormen kunnen bedenken, zullen schrijvers ook weer bewuster voor papier kunnen gaan kiezen, en kan dat opnieuw een echt betekenisvolle, bibliofiele vorm worden.

Daar moeten we dan ook nog wel een nieuw economisch model voor vinden.
Vanhauwaert: Daar moet inderdaad goed over worden nagedacht. Maar een boek is een artistiek product dat je ook op een slimme manier moet commercialiseren. Nu wordt vaak vóór de creatie al over de vermarkting nagedacht. Een vriendin van me wilde een boek schrijven in een prozaïsche versvorm, maar omdat de uitgeverij zei dat dat niet zou verkopen, is het niet eens geschreven.

Gaan we allemaal aan de e-reader?
Vanhauwaert: Ik kan me voorstellen dat ik in de toekomst dertig boeken per jaar op een e-reader lees, om me dan ook een paar keer per jaar een echt bibliofiel uitgegeven boek aan te schaffen. Ik ben ook nieuwsgierig naar de verrijkte digitale uitgaven, waarbij ook video- en audiofragmenten aan een tekst kunnen worden gekoppeld. Die mogelijkheden zijn eindeloos, en dan is het weer de opdracht van de kunstenaar om met die trukendoos heel precieze, intrigerende en mooie keuzes te maken en te zoeken naar een hoogsteigen uitgekristalliseerde vorm.

De literatuur van de toekomst

data: 10/12, 20.00

tickets: €5/7

waar: Passa Porta, Brussel-Stad