​Antigone: Voguen met Sophocles

De New Yorkse choreograaf Trajal Harell zoekt naar mogelijke kruisverbanden tussen voguing en meer geijkte dans- en theatervormen. In Antigone Sr. is het Griekse klassieke theater aan de beurt met in het bijzonder de man-vrouw verhoudingen.

Al zeven voorstellingen – en er komen er nog – maakte Trajal Harell rond voguing, de voornamelijk zwarte dansstijl uit de Harlem Ballroom scene die in de late jaren tachtig enorm boomde, maar wortels in de vroege jaren zestig heeft. In zijn reeks performances legt Harell voguing naast verschillende stromingen in dans en theater.

Zo startte hij met postmoderne dans, met name het Judson Dance Theater. Die semi legendarische groep performers – Steve Paxton, Elaine Summer, Yvonne Rainer – bracht in het Manhattan van de vroege jaren zestig baanbrekende voorstellingen voort.

Trajal Harell: “Mijn originele uitgangspunt was: wat zou er gebeuren als iemand in 1963 van de voguing scene downtown zou afzakken om bij de vroege postmodernisten te performen? Dat hield een migratie in naar een andere wijk in de stad waar de machtsverhoudingen totaal anders lagen. De choreografen en dansers in Judson hadden bijvoorbeeld meer middelen voor de productie en distributie van hun werk. Hoe kon die nieuwe relatie het werk beïnvloeden? Blues veranderde ook helemaal door toedoen van de rock and roll.”

Voguing is complexer dan we geloven.
Trajal Harell: “De meeste mensen denken aan Madonna of aan clubvoguing. Meer dan louter een dans staat het voor een levenswijze, een sterk gecodeerde subcultuur. Begin jaren zestig ontstaat voguing binnen de drag queen scene: travestieten spelen een rollenspel en doen diva’s na. Later groeit het uit tot een intense sociale competitie waar mensen voor trofeeën kampen. Anders dan een kunstperformance is voguing een heuse strijd waarin niet alleen dans en kostuum, maar ook sociale positie, seksualiteit en algemene attitude van de spelers een grote rol vervullen. Bovendien staat het voor een grote groep mensen die een eigen danstaal en manier van denken over performance bedachten en uitdragen. Hoewel politiek van inslag, blijft voguing bijzonder gemarginaliseerd. Theoriewerken over hedendaagse dans laten voguing gewoon links liggen.”

Antigone Sr./ Twenty Looks or Paris is Burning at The Judson Church (L) gaat in op klassiek Griekse theater. Wat zijn de overlappingen tussen Sophocles’ tekst en voguing?
Harell: “Ik zoom in op de manieren waarop mannen zowel mannelijke als vrouwelijke rollen speelden, en hoe dat in zekere zin dicht bij voguing staat. Naar mijn gevoel schreef Sophocles Antigone omdat hij een debat over de burgerrechten van de vrouw in de Griekse maatschappij wilde opstarten. In de oude voorstellingen werd deze tekst echter door als vrouw verklede mannen gespeeld. Zij gebruikten dus hun performativiteit om bepaalde politieke kwesties door te drukken."

"Dat is bij voguing ook het geval. In Antigone Sr. vertellen we het verhaal van Antigone op een onconventionele manier, daarbij elementen van voguing ontlenend. Niet zomaar enkele dansbewegingen, maar de hele mindset komt aan bod. Hoe zouden voguers een dansstuk in het Oude Griekenland aangepakt hebben? Let op, we zochten naar iets dat niet op camp of een dragshow uitdraaide – al is daar op zich ook niets mis mee.”

Je werk doet het bijzonder goed in Amerika. 'The Next Martha Graham Has Arrived!' kopte The Huffington Post al in 2012. Een compliment?
Harell: “Ik heb uiteraard veel respect voor Graham en wat ze deed. Zelf bracht ik flair voor drama en emotie, iets wat in het hedendaagse danslandschap miste. In de jaren tachtig staken Rosas en De Keersmaeker al emoties in het minimalisme. Ik voegde daar een ander soort drama aan toe, hetgeen me deze titel opleverde.”

Je maakte al zeven voorstellingen rond voguing. Ga je in de toekomst nog verder?
Harell: “Zeker. De laatste voorstellingen – eentje had een première in MoMA, de andere maak ik klaar voor Montpellier Danse eind juni – kijken naar Butoh, een beroemde traditionele Japanse dansvorm, en voguing. Ook ontwikkel ik steeds meer theorie hetgeen zal uitmonden in een publicatie – dit onderwerp kan dringend een kader gebruiken. Sinds ik voguing ontdekte gingen er hele werelden voor me open, weg van de conceptuele, postmoderne geijkte geschiedenis. Het zal me wellicht nooit loslaten.”

data: 2/4 en 3/4, 20:30

tickets: € 16/12/8

waar: Kaaistudio's, Brussel-Stad