Interview met de nieuwe voorzitter van Voka

Voka-Comité Brussel heeft een nieuwe voorzitter: Karel Lowette, architect en al meer dan 25 jaar Brusselaar. Hij brengt een nieuw geluid in de Vlaamse werkgeversorganisatie. Geen oproep voor een zelfstandig Vlaanderen, maar een warm pleidooi voor de culturele uitstraling van de hoofdstad. "Vijftig jaar na het Atomium heeft Brussel een nieuw sterk symbool nodig."

Karel Lowette houdt kantoor in de Maritiemwijk in Molenbeek, in een oud fabriekje zoals er zovele zijn in die buurt. Hij verbouwde het pand tot bureauruimte met daarboven een loft, waar hij zelf woont. Het kantoor wordt momenteel verder vertimmerd en uitgebreid, zodat Lowettes tien medewerkers nu tussen zijn keuken en sofa hun plannen tekenen.

Dat hij in Molenbeek beland is, is eerder toeval. "Ik heb bij de keuze van mijn woning bewust voor renovatie gekozen en niet voor nieuwbouw," legt Lowette uit. "Brussel is rijk aan mooie panden. Het loont de moeite om ze een nieuw leven te geven. Ik vond dat ik als architect het goede voorbeeld moest geven."

Lowette (49), afkomstig uit Tongeren, studeerde een jaar architectuur in Hasselt, maar begreep al snel dat Brussel de stad is waar het gebeurt. "Ik ben naar Sint-Lucas gegaan en daar is een wereld voor mij opengegaan." Na werkstages in Italië, Parijs en Brussel zette hij een kleine twintig jaar geleden een tweetalig architectenbureau op in Brussel. Kort daarna kon hij onverwachts ook aan de slag bij minister-president Charles Picqué als kabinetsmedewerker Stedenbouw. "Het was de eerste Brusselse regering, een fantastische tijd. Het Brussels Gewest moest voor zijn wetgeving van nul beginnen. Ik heb er veel geleerd, veel vrienden gemaakt, van allerlei politieke strekkingen."

De band met Picqué is er nog steeds. De minister-president was vorige week uitgenodigd én aanwezig op de maidenspeech van Lowette als nieuwe voorzitter van Voka-Comité Brussel.

Is uw engagement voor Brussel in die kabinetsjaren ontstaan?
Karel Lowette: "Als Vlaming in Brussel moet je wel een beetje geën­gageerd zijn. Maar ik ben begonnen bij Picqué, en van het een kwam het ander. Ik behandelde het dossier van de verbouwing van de Ancienne Belgique (AB). Zo ontmoette ik AB-directeur Jari Demeulemeester, die me vroeg om in de raad van bestuur te zetelen. Sinds 2002 ben ik er voorzitter. Ik heb van de AB een grote Vlaamse culturele instelling willen maken. Daar zijn we in geslaagd. De overeenkomst met Vlaanderen werd onlangs getekend. Ik heb ook een punt gemaakt van cultuur die in grote mate zelfbedruipend is. Mensen zijn immers bereid om te betalen voor kwaliteit. De AB wordt nog maar voor twintig procent gesubsidieerd."

U bent architect, maar voelt u zich ook ondernemer?
Lowette: "Heel zeker. Mijn architectenbureau is een kmo, maar onder mijn cliënten tel ik tal van grote bedrijven, van banken tot overheidsinstellingen. Ik ken het Brusselse zakenleven dus wel goed. En ik heb ook andere verantwoordelijkheden. Brussel is de stad waarin ik geloof. Dus ja, ik ben een echte Brusselse ondernemer."

Toch maakt de carrière die u hier schetst, een atypische Voka-voorzitter van u.
Lowette: "Na Johan Van Den Driessche (KPMG) en Herman De Bode (McKinsey) was Voka-Comité Brussel op zoek naar een echte Brusselaar, iemand die er werkt en vooral ook woont en iemand die contacten heeft met de andere gemeenschappen. Die zijn niet dik gezaaid. Zo zijn ze bij mij terechtgekomen. Maar ik moet zeggen, het heeft mij ook verbaasd, temeer omdat ik erg kritisch ben geweest voor mijn voorganger."

Wat verweet u Herman De Bode?
Lowette: "Hij had te weinig voeling met deze stad. Hij dacht dat alles opgelost kon worden los van de andere culturen en nationaliteiten in Brussel. De Bode heeft ook het In de Warande-manifest ondertekend (maar werd naderhand teruggefloten door zijn bedrijf, SVG/HUB). Dat zou ik nooit gedaan hebben; het stuitte veel Brusselaars tegen de borst. Heeft u het hoofdstuk over Brussel gelezen in het manifest? Dat kan op een A4'tje."

Vele Vlaamse ondernemers lusten geen pap van Brussel. Ze verkiezen een onafhankelijk Vlaanderen.
Lowette: "Streven naar een onafhankelijk Vlaanderen is tegen mijn natuur. Er zijn institutioneel twee dossiers die nu in de actualiteit staan: de herfinanciering en de uitbreiding van Brussel. Om met het laatste te beginnen: een uitbreiding lost het probleem van het gebrek aan samenwerking tussen de gewesten niet op."

En de herfinanciering? Voka heeft altijd gezegd: geen blanco cheque voor Brussel.
Lowette: "Bijkomende financiering is nodig, al was het maar voor de internationale rol van Brussel. De opbrengst van de vennootschapsbelastingen wordt nu niet eerlijk verdeeld. Brussel brengt veel op, maar krijgt daar niet genoeg voor terug. Bij herfinanciering hoort wel transparantie en overleg met de andere deelstaten."

Maar Brussel beslist liever zelf...
Lowette: "De Brusselse politici zullen moeten aantonen dat ze het kunnen. En een aantal gemeentelijke bevoegdheden moet op het gewestelijk niveau komen, zodat het voor de bedrijven overzichtelijker wordt. Minister-president Charles Picqué beseft dat gelukkig ook."

Voka-Brussel heeft altijd graag de band tussen Vlaanderen en Brussel aangehaald. Vindt u dat ook belangrijk?
Lowette: "Voka wil nu vooral dat Vlaanderen de banden aanhaalt met de andere culturele gemeenschappen in Brussel. Vandaar mijn voorstel voor een Europese cultuurtempel op Schaarbeek-Vorming."

Wat wilt u met één immens bouwwerk bewijzen?
Lowette: "Dat Brussel de locomotief kan zijn waaraan Vlaanderen en Wallonië hun wagonnetje kunnen hangen. Schaarbeek-Vorming is een hefboomgebied dat ingericht zal worden in het kader van het Plan voor de Internationale Ontwikkeling. Er komt een stadion voor het WK voetbal in 2018. Waarom dan niet de kans te baat nemen om er een andere trekker naast te zetten? Een cultuurtempel die je van op de Ring ziet, met de uitstraling van het Guggenheim in Bilbao bijvoorbeeld. Dat heeft die stad opgetild. Vijftig jaar na het Atomium heeft Brussel een nieuw sterk symbool nodig."

Brussel heeft niet meteen een gebrek aan culturele infrastructuur, toch?
Lowette: "De AB organiseert het jaar rond meer dan driehonderd concerten en zit daarmee helemaal vol. Er is ruimte voor meer. En als we aan iedere Europese lidstaat vragen om een week lang het beste uit hun land te programmeren, dan zijn we al een halfjaar ver. Maar ook concertorganisatoren als Live Nation zouden er terechtkunnen. Maar eigenlijk is de programmering van secundair belang. Ik ben voorstander van objectarchitectuur. De culturele invulling kan volgen."

De meerpuntenplannen van uw voorgangers zijn bij u één heel concreet project geworden. Ambitieus ook, of overmoedig?
Lowette: "Ik wil als voorzitter drie zaken realiseren: de cultuurtempel moet ingeschreven zijn in het Richtschema van Charles Picqué, zodat het stedenbouwkundig verankerd is. Voorts wil ik aan de grondslag liggen van een goed georganiseerde Europese architectuurwedstrijd. En de financiering moet rond zijn."

Is daar in Brussel geld voor?
Lowette: "Ik dacht aan een publiek-private samenwerking. Maar overheidsgeld is misschien niet eens nodig. Ik heb de afgelopen dagen zoveel enthousiaste reacties gekregen uit de financiële sector."

Hoe worden de Vlaamse ondernemers beter van zo'n project?
Lowette: "De bouwsector wordt er beter van, de hotelsector - die nu in het weekend kampt met lege kamers - wint erbij, en ga maar door."

Wat goed is voor Brussel, is goed voor Vlaanderen?
Lowette: "Precies. En het is ook goed voor Wallonië. Brussel is geen probleem, maar een unieke kans. Er is weinig aandacht voor Brussel vanuit Vlaanderen. Nochtans is Brussel de troefkaart die de andere deelstaten dringend moeten grijpen. Ik wil een positiever beeld van deze stad naar buiten brengen, zonder mijn ogen te sluiten voor de problemen. Die zijn er. Maar deze stad is niet onveiliger dan een andere. Ik woon hier graag. Ik begrijp die 250.000 Vlaamse pendelaars niet die elke dag in Brussel komen werken zonder te profiteren van het aanbod van de stad. Ze komen aan met de trein, gaan hun toren in en sporen 's avonds weer naar huis. Het is toch vreemd dat sommige mensen de AB niet weten liggen. Maar: ook hand in eigen boezem! We verkopen deze stad slecht."

U moet dringend de politiek in...
Lowette: "Dat is me al gevraagd, maar ik heb andere doelstellingen. Ik leef voor mijn beroep. Dit bureau is mijn leven."