Wim Vandekeybus en Ultima Vez met 'nieuwZwart' in de KVS

Wim Vandekeybus doet thuishaven Brussel aan met zijn nieuwe productie die zowel bij de wereldpremière in Barcelona als bij de Belgische première op Theater aan Zee enthousiast werd ontvangen. Met een opzwepende Mauro Pawlowski, een bezwerende Peter Verhelst en niet aflatende dansers.

De voorstelling heet nieuwZwart. 'Zwart' omdat ze zich afspeelt in een interplanetaire duisternis, 'nieuw' omdat die duisternis zwanger is van nieuwe impulsen. Maar ook nieuw omdat choreograaf Vandekeybus na de lange speelreeks van het retrospectieve Spiegel voor een volledig nieuwe troep dansers koos.

Wim Vandekeybus: "Als je zoals ik al een tijdje bezig bent, heb je een bepaalde manier om materiaal uit je groep te halen. Mensen die dat vier of vijf producties hebben meegemaakt, gaan zich daar na verloop van tijd naar gedragen. Het gevaar bestaat dan dat je lui wordt in je onderzoek en dan ben je verloren."

"Ik wilde mijn verhaal nu op een andere manier laten vertellen door een groep die mij niet mocht laten zien wat ik meteen herken. We zijn van niets begonnen. In het begin heb ik moeten bijsturen, maar daarna waren ze vertrokken."

"Met de muzikanten ging het even gemakkelijk. Na een maand kwamen Mauro (gitarist bij onder meer dEUS), Elko (Blijweert) en Jeroen (Stevens) binnen. Ze installeerden zich en begonnen te spelen en te puzzelen met de dansers. Ik had een aantal tekens om de improvisaties wat te regisseren, en in die eerste rush hadden we meteen voor een uur materiaal dat we ook grotendeels hebben behouden. Dat zou ik nooit hebben kunnen doen met een groep dansers waar ik al mee gewerkt had. Die zouden niet zomaar hun nek afgedraaid hebben zonder eerst toch een beetje te weten waar ze aan toe waren. Nieuwelingen gaan gewoon. Ze wegen lichter omdat ze nog geen eigen verhaal meedragen en dat heeft iets."

In de sterren
Peter Verhelst is wel iemand waar Vandekeybus al verschillende keren mee heeft samengewerkt. En ook Mauro is een routineloze routinier wiens werk Vandekeybus al een tijd volgt en met wie een samenwerking in de sterren geschreven stond.

Vandekeybus: "Met Mauro kun je werken zoals wij dat nu gedaan hebben. Met hem kun je ergens aan beginnen en de eerstvolgende veertig minuten niet stoppen. Dat is rock-'n-roll. Als je dansers een cd'tje laat beluisteren, dan beginnen ze al vlug te tellen. Maar live verschuift alles. Uiteindelijk hebben we nog veel gerepeteerd, maar we zijn voorzichtig met het structureren, en het gaat allemaal zonder partituur, zodat de dansers voortdurend naar de muzikanten kunnen kijken. Zij manipuleren de dansers en pompen de ritmes in hun lichamen. Ze kloppen ze erin met hun instrumenten. Soms gaat het heel hard. Het gaat om het vervoeren van de geesten, het is bijna spiritueel. We wilden er ook iets aliens van maken. We hebben geprobeerd totaal andere landschappen te creëren, andere planeten met andere manieren van denken en doen, allemaal heel abstract. Zwart staat voor mij ook voor het onbewuste."

Eén bol energie
De tekst van Peter Verhelst werd pas laat toegevoegd en is niet speciaal geschreven, maar wel aangepast door de schrijver toen die een repetitie had bijgewoond.

Vandekeybus: "Centraal staan twee gedichten, die worden gebracht als songteksten door de leadzanger van een groep tijdens een concert. De teksten zijn er niet om woord voor woord rationeel te analyseren, maar om langzaam te laten binnensijpelen. Daarom zijn er ook geen boventitels. Zelfs in Sevilla, waar de mensen bij manier van spreken hun geld terugvragen als ze geen boventitels krijgen, kunnen ze daar vrede mee nemen. En Peter vindt het zelf ook een van de beste uitvoeringen van zijn werk. Zijn teksten zitten dichter bij het medium muziek dan bij theater. En dat geldt voor dans eigenlijk ook."

"Je hebt in deze voorstelling drie werelden. De wereld van de muzikanten, die van de leadzanger met de teksten van Verhelst, en die van de dansers. Voor mij vormen die één geheel, één bol energie die verschillende stadia doorloopt. In die bol zijn de dansers de spieren, de beenderen en de pezen. De soul, de heartbeat en de drive komen van de muzikanten. En de tekst zorgt voor de emotionele uitbarstingen van dat geheel. Gavin Webber en Kylie Walters spelen die rol van leadzanger alternerend, zodat we eigenlijk een mannelijke en een vrouwelijke versie van het stuk hebben. Eigenlijk is de voorstelling niet zo toegankelijk, maar ook op Theater aan Zee in Oostende, waar we niet voor een publiek van insiders speelden, werkte ze en hadden de mensen het over een klop in de buik. In dat opzicht is nieuwZwart toch speciaal en daar ben ik heel blij mee."

Afbetalen
Dan nog wat ander nieuws van Ultima Vez. Vandekeybus' danscompagnie heeft pas een gebouw aangekocht in de Zwarte Vijversstraat in Molenbeek. Vandekeybus: "Daar waren we al lang naar op zoek. In onze studio in Elsene hebben we een isolatieprobleem. Als je daar muziek opzet bellen de buren. Maar nu hebben we dus iets gekocht. Nog twee jaar renoveren en dan kunnen we er onze bureaus onderbrengen en hebben we twee eigen studio's - een grote en een kleine - waar we zelf kunnen repeteren, maar ook workshops en projecten kunnen organiseren. Waarschijnlijk gaat dat op die manier toch ook een sociale impact hebben. We krijgen wat subsidies van Vlaanderen en de VGC, maar we zullen er wel twintig jaar aan afbetalen."

Tijdens het artistieke stadsfestival BRXL BRAVO organiseert Ultima Vez ook al workshops met jongeren van scholen in Brussel en de Rand. Misschien ontdekt Vandekeybus daarbij nog jonger talent voor zijn nieuwe productie volgend jaar. En dan is er nog de langspeelfilm die al lang op het todolijstje van Vandekeybus staat. "Daarvoor ga ik binnenkort naar een beurs van onafhankelijke films in New York. Het script is af, de preproductie is goed, maar het is een film die niet alleen in België kan gedraaid worden, dus hebben we een paar internationale partners nodig voor de coproductie met Savage Film. Hopelijk kunnen we binnen twee jaar filmen. Het wordt in ieder geval geen dansfilm."

:: nieuwZwart - Ultima Vez/Wim Vandekeybus
wanneer: 11.09 > 2.10.2009 om 20.00 uur
waar: KVS_BOL, Lakensestraat 146, Brussel - 02-210.11.12, tickets@kvs.be
inkom: 16/20 euro