Ictus: Faune. De emancipatie van de klank

Van hedendaagse klassieke muziek stellen criticasters vaak dat ze voor het publiek onbegrijpelijk is, of enkel gericht op een kleine incrowd. Ictus geeft hen met Faune zowel vormelijk als inhoudelijk lik op stuk, met een weloverwogen selectie van Debussy, Schönberg en Verrières.

"De aanleiding voor dit programma was het feit dat Arnold Schönberg Pierrot Lunaire precies honderd jaar geleden heeft geschreven," vertelt Tom Pauwels, artistiek codirecteur van Ictus.

"Het is een werk dat mijn oren echt heeft geopend. Ik heb als tiener Schönbergs muziek leren kennen, net als die van Berg en Bartók, na veel rock-'n-roll en alternatieve muziek. Pierrot Lunaire greep me heel erg aan. Onder meer door die spreekstem, wat een hele nieuwe manier van zingen was. Die past bovendien heel goed bij waar het in dit werk om gaat: verlies van identiteit, schizofrenie, waanzin - uitgesproken expressionistischethema's, zeker op het moment toen Schönberg dit schreef."

"Wagner vierde in 1912 nog hoogtij, net als het belcanto en de klassieke muziek van de Weense School. Ook Claude Debussy's Prélude à l'après-midi d'un faune is een van die werken die ook vandaag nog ons doen en laten in de muziek in hoge mate bepalen. Het werk bulkt van de modernistische kenmerken, zoals het ontbreken van motieven, de doorwerking - die we vooral kennen uit de muziek van Beethoven - én het daar tegenoverstellen van wat je zou kunnen omschrijven als de emancipatie van de klankkleur."

"Debussy speelt met de intensiteit en het timbre - wat aan het einde van de negentiende eeuw een compleet nieuwe manier was om naar muziek te luisteren. Je volgt als luisteraar geen melodietjes meer, je probeert echt naar kleuren te luisteren! Dit vat goed de essentie van wat nieuwe muziek is of kan zijn. Als luisteraar probeer je de melodie los te laten en te aanvaarden dat nieuwe muziek ook gewoon kan bestaan uit klankervaringen. Het hoeft dus niet altijd analytisch te zijn. Laat dit misschien het grootste verschil zijn tussen Duitse en Franse nieuwe muziek. De Franse muziek wordt eerder vanuit kleur gedacht, tegenover de Duitse, die een veel concreter karakter heeft. Bij deze kamermuziekversie van Debussy's Prélude heeft Thierry Demey een heel mooie film gemaakt."

"Twee dansers zetten een heel aangrijpend portret neer in de zoutvlakten van de zee van Aral. We gaan het werk dan ook presenteren als een score bij deze film, in tegenstelling tot Pierrot Lunaire, dat eerder is opgevat als een cabareteske voorstelling - twee uiteenlopende manieren dus om met muziek om te gaan. Het derde werk ten slotte, een bewerking door Frédéric Verrières van Ravels La valse, is een voorbeeld van waar het met de hedendaagse muziek naartoe zou kunnen gaan. Hij bouwt voort op het materiaal waarmee Ravel de Weense wals naar zijn hand zette, eigenlijk een persiflage. Verrières gaat met deze creatie nog een stap verder, een wals in de derde macht. Het is spectaculaire muziek, heel extreem, met heel veel uitgecomponeerde rubato's. De muzikanten moeten soms ook rechtstaan en bewegingen uitvoeren die doen denken aan walsen. De muziek klinkt als een fantastische nachtmerrie, alsof je halfwakker, half in slaap bent en allerlei beelden ziet voorbijtrekken. Het is een heel performatief stuk, en maakt dat dit programma naar mijn aanvoelen erg compleet is."

Ictus: Faune
wanneer: 15 december 2012, 20.30 uur
tickets: €12/16
--------------